Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Dostawy obowiązkowe – forma państwowego skupu produktów rolnych, oparta na ustawowym przymusie sprzedaży państwu określonych ilości produktów przez rolników, którą realizowano po cenach stałych i niższych od cen wolnorynkowych.
Do ok. 1955 r. stosowane były przez wszystkie kraje komunistyczne[1].
Wprowadzenie w PRL dostaw obowiązkowych należy łączyć z polityką kolektywizacji rolnictwa i wprowadzeniem planu 6-letniego (1950–1955).
Dostawy obowiązkowe wprowadzono dekretem PKWN z 1944 r.[2][3], który zniesiono 1946 r. w przeddzień Referendum Ludowego. Występujące trudności aprowizacyjne spowodowały, że rząd zdecydował się na przywrócenie dostaw obowiązkowych.
Dostawy obowiązkowe zbóż zostały wprowadzone dekretem z 1951 r.[4], który znowelizowany został ustawą sejmową w 1952 r.[5]
Dostawy obowiązkowe ziemniaków zostały wprowadzone dekretem z 1951 r. o zabezpieczeniu dostaw ziemniaków ze zbiorów 1951 r.[6], oraz znowelizowane dekretem obowiązkowych dostawach ziemniaków w 1952 r.[7]
Dostawy obowiązkowe mleka zostały wprowadzone dekretem z 1952 r.[8] i potwierdzone dekretem z 1953 r.[9]
Dostawy obowiązkowe zwierząt rzeźnych zostały wprowadzone ustawą w 1952 r.[10] i znowelizowane dekretem w 1953 r.[11]
W kolejnych latach dekrety i ustawy były często nowelizowane.
Występująca duża liczba dekretów i ustaw obejmujących cztery rodzaje dostaw obowiązkowych pozwala na znalezienie cech powtarzanych w kolejnych aktach prawnych. Wśród nich można wyróżnić następujące cechy:
Ze względu na ujemne skutki gospodarcze i produkcyjne jakie przynosiły dostawy obowiązkowe, zwłaszcza dla gospodarstw większych obszarowo, w latach 1954–1959 znacznie ograniczono nakazowy wymiar dostaw. Zmiany polegały na złagodzeniu progresji i podwyższeniu cen państwowych. Przy ustalaniu dostaw obowiązkowych kraj podzielono na trzy rejony. Obszar gruntów rolnych określano w klasach gruntów rolnych ustalonych według ha przeliczeniowych. Jeden ha gruntów ornych klasy I oznaczał 1,8 ha gruntów przeliczeniowych. Natomiast jeden ha klasy VI oznaczał 0,6 ha gruntów przeliczeniowych[12]
Dekretem z 1956 r. od 1 stycznia 1957 r. zniesiono obowiązkowe dostawy mleka[13].
W 1959 r. utworzono Fundusz Rozwoju Rolnictwa[14][15].
Fundusz był tworzony z części wpływów uzyskanych na poczet zobowiązania pieniężnego w wysokości wynikającej z procentowego udziału przypisu podatku gruntowego, wymierzonego według stawek kwotowych[16]. Oznaczało to przejście z dostaw w postaci towarowej (produktów rolnych), na obciążenia w postaci pieniężnej (kwotowej).
Ustawą z 1971 r. zniesiono od 1 stycznia 1972 r. obowiązkowe dostawy zbóż, ziemniaków i zwierząt rzeźnych. Zobowiązania z tytułu dostaw przeniesiono do przepisów o podatkach[17].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.