Dzianina
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Dzianina – płaski wyrób włókienniczy powstający przez tworzenie rządków lub kolumienek wzajemnie ze sobą połączonych oczek. Przędza w dzianinie ma bardzo duże wrobienie, dzięki czemu dzianina jest bardzo elastyczna i rozciągliwa we wszystkich kierunkach. Dzianina w przeciwieństwie do tkaniny tworzona jest z jednej nitki na szydełkarkach lub też jednej, lub wielu osnów, na osnowarkach. Dzianiny mogą być gładkie, wzorzyste, ażurowe, fakturowane lub z okrywą włókienną.
|
Ten artykuł od 2014-01 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
Najmniejszym elementem budowy dzianiny jest oczko. Oczka dzianiny ułożone poziomo obok siebie tworzą rządek oczek. Oczka ułożone pionowo jedno nad drugim tworzą kolumienkę oczek.
Podstawowymi parametrami charakteryzującymi strukturę dzianin są:
- długość nitki w oczku – jest to odcinek nitki, z którego zostało wykonane jedno oczko,
- ścisłość rządkowa Pr – jest to liczba rządków oczek mieszcząca się na jednostce długości,
- ścisłość kolumienkowa Pk – jest to liczba kolumienek oczek mieszcząca się na jednostce długości.
Jednostką długości stosowaną przy wyznaczaniu ścisłości dzianin jest 1 cm, 5 cm, lub 10 cm. Zastosowanie jednostki na której liczy się oczka zależy od wielkości oczek. Pomiar ścisłości dzianiny na długości 10 cm (100 mm) jest dokładniejszy niż na długości 1 cm (10 mm).
Ścisłość dzianiny jest wielkością wynikową, zależną od:
- długości nitki w oczku,
- splotu dzianiny,
- własności przędzy i surowca, z którego dzianina została wykonana.
Podczas wykonywania dzianiny na maszynie dziewiarskiej regulacji podlega tzw. głębokość spychania, której zmiana skutkuje zmianą długości nitki w oczku.
Zmiana długości nitki w oczku pociąga za sobą zmianę ścisłości dzianiny i innych jej parametrów.
Nie ma możliwości zmiany tylko ścisłości rządkowej lub tylko ścisłości kolumienkowej. Zmiana długości nitki w oczku pociąga za sobą zmianę obu tych wartości. Wielkość zmian ścisłości zależy od wielkości zmiany długości nitki w oczku, splotu oraz własności przędzy i surowca.
Na długość nitki w oczku wpływ mają parametry procesu dziania, czyli:
- napięcie wstępne nitki podawanej do strefy dziania maszyny dziewiarskiej,
- głębokość spychania igieł,
- siła odbioru dzianiny.
W szydełkarkach do regulacji długości nitki w oczku używa się przede wszystkim głębokości spychania. Należy jednak pamiętać o pozostałych parametrach. Jest to bardzo istotne w przypadku wyrobów odpasowanych. Niekontrolowane, zaniedbywane napięcie nitki i odbiór dzianiny są najczęstszą przyczyną niekontrolowanych zmian wymiarów elementów wyrobu odpasowanego.
W osnowarkach wrobienie (długość nitki w oczku) reguluje się poprzez odpowiednie dobranie napięcia wstępnego osnów oraz siły odbioru.
Dzianiny wytwarza się następującymi technikami:
- Technika falowania przędzy na falowarkach. Technika ta pozwala wytwarzać dzianiny rządkowe, przede wszystkim lewoprawe, chociaż istnieją falowarki tworzące dzianiny rządkowe dwuprawe. Współcześnie, technika falowania przędzy jest stosowana rzadko.
- Technika szydełkowania w układzie rządkowym na szydełkarkach. Szydełkarki mogą być jednołożyskowe, dwułożyskowe, płaskie i cylindryczne. Technika ta pozwala wytwarzać dzianiny rządkowe lewoprawe, dwuprawe gładkie i wzorzyste. Jest to podstawowa technika wytwarzania dzianin rządkowych. Najpowszechniejsza we współczesnym przemyśle dziewiarskim.
- Technika szydełkowania w układzie kolumienkowym na osnowarkach. Osnowarki mogą być jednogrzebieniowe lub dwugrzebieniowe. Jednogrzebieniowe tworzą dzianiny kolumienkowe lewoprawe, dwugrzebieniowe dzianiny kolumienkowe dwuprawe. Osnowarki tworzą dzianiny z jednej, kilku, a nawet kilkudziesięciu osnów.
Dzianiny to również wyroby wykonane sposobem domowym, przy użyciu dwóch lub więcej prostych drutów stalowych, aluminiowych, czy nawet prętów z tworzywa sztucznego ewentualnie drewnianych patyczków - robienie na drutach. W ten sposób wykonywano dzianiny już w starożytności.