Giżyn (województwo wielkopolskie)
wieś w województwie wielkopolskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
wieś w województwie wielkopolskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Giżyn (niem. Geischen) – wieś w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie rawickim, w gminie Bojanowo.
wieś | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Wysokość |
159 m n.p.m. |
Liczba ludności (2022) |
239[1] |
Strefa numeracyjna |
65 |
Kod pocztowy |
63-940[2] |
Tablice rejestracyjne |
PRA |
SIMC |
0368993 |
Położenie na mapie gminy Bojanowo | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego | |
Położenie na mapie powiatu rawickiego | |
51°40′13″N 16°39′25″E[3] |
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa leszczyńskiego oraz gminy Czernina.
Niemiecka nazwa – Geischen; przez kilka lat po II wojnie światowej używano nazwy Gajczyn.
Pierwsze wzmianki o tej starej wsi leżącej w granicach historycznego Śląska pochodzą z XIII w. Wymieniona została jako GISINO w dokumentach papieża Klemensa IV. W owym czasie wieś płaciła dziesięciny klasztorowi trzebnickiemu. Pierwszy kościół wybudowano prawdopodobnie na początku XV w. Z tego bowiem okresu pochodzi pierwsza nota o tutejszym proboszczu katolickim, który zwał się – Johannes. W roku 1524 całe księstwo wołowskie, na terytorium którego leżał Giżyn przeszło na protestantyzm w związku z czym powstała tu parafia ewangelicka. Początkowo jako świątynia służył miejscowym ewangelikom kościół katolicki. Wzmianka o pierwszym pastorze pochodzi z roku 1634. Istniejący do dziś kościół pw. Narodzenia NMP to dawny zbór ewangelicki wybudowany w 1652 r. na miejscu kościoła katolickiego. Charakteryzuje się tradycyjnym jednoprzestrzennym układem. Budowla jest orientowana, drewnianej konstrukcji zrębowej i szachulcowej z podwaliną na niskiej podmurówce. Z zewnątrz kościół jest oszalowany deskami, a korpus budowli pokrywa dach dwuspadowy, gontowy konstrukcji krokwiowej. Długość wnętrza wynosi 21,5 m. Od północy przylega do niego zakrystia. Obok kościoła stoi drewniana dzwonnica konstrukcji słupowo-ramowej na rzucie prostokąta nakryta dachem czterospadowym, gontowym. Teren przy kościele był kiedyś cmentarzem. Wiszący w drewnianej wieży dzwon jest jednym z trzech odlanych w 1666 r. przez Lorenza Kockriza z Wrocławia. W inskrypcji dzwonu wymieniony został Książę Krystian – przedostatni przedstawiciel piastowskiej dynastii, zmarły w 1672 r. Dwa pozostałe dzwony przewieziono w latach 50. do Norderstedt koło Hamburga gdzie osiedlił się po II wojnie światowej ostatni giżyński pastor, Hugo Hischer. Nie wiadomo kiedy świątynię powiększono o boczne niskie nawy. Do początku lat 70. XX w. istniała chorągiewka sygnaturki, na której umieszczono datę remontu „1924” i być może w tym właśnie okresie je dobudowano. W roku 1945 świątynie przejęli katolicy. Podczas remontu w 1956 usunięto boczne balkony i wybielono wnętrze. Nie wiadomo co stało się z XVII-wiecznym ołtarzem znanym historykom sztuki tylko z fotografii. Obecny ołtarz pochodzi z nieistniejącego już zboru w Czerninie. Inskrypcja na nim umieszczona informuje, że fundatorem ołtarza była wdowa Martha Elżbieta Mevius z domu Bernhard. Ufundowała go w roku 1743. Z pierwotnego wyposażenia przetrwały m.in. świeczniki cynowe z 1784 r. oraz drewniany krucyfiks ołtarzowy z 1817. Kościół ten należy do nielicznych zachowanych przykładów budownictwa sakralnego na pograniczu śląsko-wielkopolskim. Powstał jako kościół ucieczkowy na terenach cieszących się swobodą wyznaniową[4].
W rejestrze zabytków województwa wielkopolskiego znajdują się następujące obiekty zlokalizowane we wsi Giżyn:
Giżyn to wieś średniej wielkości. Zabudowa obustronna wzdłuż drogi z właściwym przewietrzeniem. Droga przez wieś asfaltowa z nieregularnym poboczem, przez część wsi poprowadzony jednostronnie chodnik. Budynki mieszkalne jednokondygnacyjne – duże, w dobrym i średnim stanie technicznym, z czerwonej cegły lub otynkowane. Dachy dwuspadowe kryte dachówką. Zabudowa zagrodowa z czerwonej cegły, posiadająca niejednokrotnie ciekawe detale architektoniczne. Duża część budynków mieszkalnych zwrócona szczytami do drogi, niektóre posiadają wystawki. Nieliczne nowe domy. Jeden budynek wielorodzinny z lat 60. – obcy architekturze wiejskiej.
Na terenie wsi znajdują się zasoby surowców ilastych ceramiki budowlanej – złoża gliny, są one zagospodarowane i eksploatowane już od kilkudziesięciu lat przez zakład Cegielnia „Giżyn”. Zakład produkuje głównie cegłę.
Zabudowa cegielni w średnim stanie technicznym. Trzy kominy tworzą element dominujący. Zabudowa z czerwonej cegły. Obok cegielni zabudowa w ruinie – otoczenie zaniedbane. Dwa budynki wielorodzinne z lat 60. i 70. na otwartej przestrzeni.
W Giżynie znajdują się dwie kopalnie odkrywkowe żwiru i piasku. Pierwsza znajdująca się na drodze do Bronowa była aktywna do roku 1998, a druga w położona niedaleko końca wioski w stronę Czechnowa jest aktywna do dziś.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.