Język górnołużycki
język zachodniosłowiański używany głównie w Niemczech / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Język górnołużycki?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Język górnołużycki (górnołuż. hornjoserbšćina) – jeden z dwóch języków łużyckich, którym posługują się Serbołużyczanie na niewielkim obszarze wokół Budziszyna we wschodniej części Niemiec (kraina historyczna Łużyce Górne). Wraz z językiem dolnołużyckim należy do podgrupy łużyckiej języków zachodniosłowiańskich. Liczba użytkowników języka wynosi około 20 tysięcy[1][2].
Obszar | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Liczba mówiących |
20 tys.[1] | ||||||
Pismo/alfabet | |||||||
Klasyfikacja genetyczna | |||||||
Status oficjalny | |||||||
język urzędowy | Język regionalny w Niemczech (Brandenburgia i Saksonia) | ||||||
Organ regulujący | Hornjoserbska rěčna komisija | ||||||
Ethnologue | 4 edukacyjny↗ | ||||||
Kody języka | |||||||
ISO 639-2 | hsb | ||||||
ISO 639-3 | hsb | ||||||
IETF | hsb | ||||||
Glottolog | uppe1395 | ||||||
Ethnologue | hsb | ||||||
WALS | sou | ||||||
SIL | WEN | ||||||
W Wikipedii | |||||||
| |||||||
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. |
Język górnołużycki odróżnia się od najbliższego mu języka dolnołużyckiego (razem z którym tworzy podgrupę łużycką języków zachodniosłowiańskich) na wszystkich płaszczyznach języka, m.in. fonetycznej, morfologicznej i słownikowej. Jednocześnie oba języki łączy szereg cech wspólnych, decydujących o ich odrębności od innych języków zachodniosłowiańskich: zachowanie liczby podwójnej, obecność prostych form czasu przeszłego czasowników, dużo większy niż w pozostałych językach udział germanizmów w zasobie słownym. Szereg cech łączy język górnołużycki z językami lechickimi[3], wiele cech decyduje także o jego podobieństwie do języków podgrupy czesko-słowackiej.
Współcześnie język górnołużycki jest nie tylko językiem kontaktów domowych (w odmianach lokalnych), jego ustandaryzowana postać pełni bowiem funkcję języka literackiego w oświacie, mediach, nauce itd. W porównaniu z językiem dolnołużyckim opisywany język ma większą liczbę użytkowników, charakteryzuje się bardziej konserwatywną normą literacką i lepszym wypracowaniem stylistycznym[2][3]. Niemniej jednak liczba użytkowników języka górnołużyckiego stale się zmniejsza, posługują się nim zazwyczaj przedstawiciele starszego pokolenia Serbów Łużyckich, przy czym głównym środkiem komunikacji jest dla nich nie dialekt literacki, a jedna z gwar lokalnych (które zachowały się najlepiej w rejonach Górnych Łużyc zamieszkanych przez katolików)[4].
Piśmiennictwo ukształtowało się na bazie alfabetu łacińskiego, pierwsze świadectwa pisemne w języku górnołużyckim pochodzą z XVI wieku[2][3]. Najstarszym zachowanym tekstem w języku górnołużyckim jest licząca 65 słów rota przyrzeczenia mieszczan budziszyńskich z 1532 roku[5].