Języki papuaskie
grupa geograficzna języków / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Języki papuaskie?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Języki papuaskie (nazwa prywatywna: języki nieaustronezyjskie) – gromada językowa, zbiorcze określenie języków rdzennej ludności zachodniego Pacyfiku, nienależących ani do języków austronezyjskich, ani też do australijskich[1]. Nazwa ta powstała przez wyłączenie obu grup języków[1] i nie implikuje pokrewieństwa (związku genetycznego), polegającego na posiadaniu przez te języki wspólnego przodka (prajęzyka); w związku z czym mówi się też o „językach nieaustronezyjskich”[2]. Pojęcie języków papuaskich obejmuje 750–1000 języków używanych przez 4–8 mln ludzi, m.in. mieszkańców Nowej Gwinei i Wysp Salomona oraz niektórych niepapuaskich ludów indonezyjskich[3][4]. Brak sprecyzowanej różnicy między językiem a dialektem sprawia, że trudno uzgodnić liczbę wyróżnianych języków papuaskich[4].
Do lat 50. XX wieku prawie wszystkie języki papuaskie pozostawały nieudokumentowane, a ich związki genetyczne były całkowicie niezbadane. Przed kontaktem europejskim nie wypracowały własnych systemów pisma. Dopiero później wyodrębniono dziesiątki grup genetycznych, łączonych w większe zespoły, na podstawie danych z zakresu leksykostatystyki, typologii oraz językoznawstwa historyczno-porównawczego. Nie jest jednak jasne, czy grupy te można sprowadzić do jednej rodziny językowej[3][5]. William A. Foley (1986) wskazuje na istnienie co najmniej sześćdziesięciu rodzin języków papuaskich (w ujęciu konserwatywnym), trudnych do powiązania bez adekwatnej dokumentacji i wiedzy komparatystycznej[6]. Ich jedność genetyczna, choć niewykluczona, pozostaje nieweryfikowalna przy użyciu metod językoznawstwa[7]. Od lat 70. XX w. nie postuluje się ich pokrewieństwa[1]. Dyskusyjne są też wzajemne powiązania języków Nowej Gwinei z nieaustronezyjskimi językami wschodniej Indonezji i Timoru Wschodniego[8][9].
Lingwistyczne ujęcie „języków papuaskich” nie jest ściśle związane z określeniem etnograficznym „Papuasi”[10], kojarzonym zwykle z autochtoniczną ludnością Nowej Gwinei[11]. Wiele ludów papuaskich posługuje się bowiem językami zaliczanymi do rodziny austronezyjskiej, natomiast języków papuaskich używają również niektóre grupy niepapuaskie (melanezyjskie i indonezyjskie)[3]. Jak stwierdza lingwista Darrell T. Tryon, „termin «języki papuaskie» to wygodne określenie na nieaustronezyjskie języki Papui-Nowej Gwinei i wschodniej Indonezji, z których nie wszystkie wykazują pokrewieństwo”[12].