Księżyc

Księżyc (łac. Luna, stgr. Σελήνη Selḗnē; pol. fraz. „Srebrny Glob”[2], „srebrny glob”; pol. przest. gw. poet. „miesiąc”[2][3]; pol. przest. poet. „luna”[2][4] lub „łuna”) – jedyny naturalny satelita Ziemi (nie licząc tzw. księżyców Kordylewskiego, które są obiektami pyłowymi i przez niektórych badaczy uważane za obiekty przejściowe). Jest piątym co do wielkości księżycem w Układzie Słonecznym. Przeciętna odległość od środka Ziemi do środka Księżyca to 384 399 km, co stanowi mniej więcej trzydziestokrotność średnicy ziemskiej. Średnica Księżyca wynosi 3474 km[5], nieco więcej niż 1/4 średnicy Ziemi. Oznacza to, że objętość Księżyca wynosi około 1/50 objętości kuli ziemskiej. Przyspieszenie grawitacyjne na jego powierzchni to 1,622 m/s², a to 1/6 przyspieszenia na Ziemi.

Ten artykuł dotyczy satelity Ziemi. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Quick facts: Planeta, Odkrywca, Półoś wielka, Obwód, Mimoś... ▼

Księżyc ☾

Księżyc widziany z Ziemi
Planeta	Ziemia
Odkrywca	znany w prehistorii
Charakterystyka orbity
Półoś wielka	384 400 km (0,0026 au)
Obwód	2 413 402 km (0,016 au)
Mimośród	0,0554
Perycentrum	363 104 km (0,0024 au)
Apocentrum	405 696 km (0,0027 au)
Okres obiegu	syderyczny: 27,321 661 d (27d7h43m) synodyczny: 29,530 588 d (29d12h44m2,8s)
Prędkość orbitalna	0,968–1,082 km/s śr. 1,022 km/s
Nachylenie do ekliptyki	5,145396°
Nachylenie do płaszczyzny równika planety	28,60°–18,30°
Długość węzła wstępującego	Wykonuje ruch precesyjny wsteczny wzdłuż ekliptyki z okresem 6793,5 dnia (18,6 lat)
Argument perycentrum	Wykonuje ruch precesyjny prosty z okresem 3232,6054 dnia (8,85 lat)
Własności fizyczne
Średnica równikowa	3476,2 km[1] (0,2731 Ziemi) (biegunowa: 3472,0 km; 0,2725 Ziemi)
Spłaszczenie	0,0012
Powierzchnia	3,793×107 km² (0,074362 Ziemi)
Objętość	2,197×1010 km³ (0,020 Ziemi)
Masa	7,347 673×1022 kg (0,0123 Ziemi)
Średnia gęstość	3,344 g/cm³
Przyspieszenie grawitacyjne na powierzchni	na równiku: 1,622 m/s² (0,1654 g)
Prędkość ucieczki	2,38 km/s
Okres obrotu wokół własnej osi	27,321 661 d (synchroniczny z okresem obiegu)
Prędkość obrotu	16,655 km/h (na równiku)
Nachylenie osi obrotu	3,60°–6,69° (1,5424° do ekliptyki)
Albedo	0,12
Jasność absolutna	−0,08
Jasność obserwowana (z Ziemi)	w pełni: –12,74 mag
Temperatura powierzchni	min. 40 K średnia 250 K maks. 396 K
Ciśnienie atmosferyczne	3×10−10 Pa
Skład atmosfery	hel 25% Neon 25% wodór 23% argon 20% pozostałe: metan, amoniak, dwutlenek węgla
Multimedia w Wikimedia Commons

Księżyc odbija światło emitowane przez Słońce.

Księżyc wykonuje pełny obieg wokół Ziemi w ciągu 27,3 dnia (tzw. miesiąc syderyczny), a okresowe zmiany w geometrii układu Ziemia–Księżyc–Słońce powodują występowanie powtarzających się w cyklu 29,53-dniowym (tzw. miesiąc synodyczny) faz Księżyca.

Księżyc to jedyne ciało niebieskie, do którego podróżowali i na którym wylądowali ludzie. Do tej pory na księżycowym globie stanęło dwunastu astronautów[6]. Pierwszym sztucznym obiektem w historii, który przeleciał blisko Księżyca, była sonda kosmiczna Łuna 1 wystrzelona przez Związek Radziecki; Łuna 2 jako pierwszy statek osiągnęła powierzchnię ziemskiego satelity, zaś Łuna 3 jeszcze w tym samym roku, co poprzedniczki – 1959 – wykonała pierwsze zdjęcia niewidocznej z Ziemi strony Księżyca. Pierwszym statkiem, który przeprowadził udane miękkie lądowanie była Łuna 9, zaś pierwszym bezzałogowym pojazdem umieszczonym na orbicie Księżyca – Łuna 10 (oba w 1966)[7]. Amerykański program Apollo obejmował misje załogowe, zakończone 6 lądowaniami w latach 1969–1972. Eksploracja powierzchni Księżyca przez ludzi została przerwana wraz z zakończeniem lotów Apollo, ostatnią misją bezzałogową była radziecka Łuna 24 w 1976 roku. Dopiero w 2013 roku na powierzchni Księżyca wylądowała chińska sonda Chang’e 3 z łazikiem Yutu[8].