Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Litewskie bataliony Schutzmannschaft (niem. Litauische Schutzmannschaftsbataillone, lit. Policiniai Batalionai) – pomocnicze oddziały policyjne złożone z Litwinów podczas II wojny światowej.
Kiedy wojska niemieckie wkraczały latem 1941 na terytorium Litwy, miejscowa ludność witała je jak wyzwolicieli spod sowieckiego reżimu. Wielu Litwinów działało w oddziałach partyzanckich, atakujących uchodzącą Armię Czerwoną. Opanowana przez Niemców Litwa stała się Komisariatem Generalnym „Litwa” w składzie Komisariatu Rzeszy „Ostland” ze stolicą w Kownie, a następnie Rydze.
Rozbrojone litewskie oddziały powstańcze zostały w dużej części przekształcone w 24 bataliony samoobrony (Selbschutz-Bataillonen – 23 strzeleckie i 1 konny). Przy każdym batalionie była niemiecka grupa łącznikowa w składzie oficera i 5-6 starszych podoficerów. Uzbrojenie było niemieckie lub zdobyczne sowieckie.
W listopadzie 1941 r. bataliony samoobrony przekształcono w bataliony policji pomocniczej (Schutzmannschaftsbataillonen), zwane też batalionami Schuma. Początkowo miały one różne nazwy i strukturę organizacyjną, co zostało ujednolicone w maju 1943 r. Ogólna liczba batalionów do 1944 r. wzrosła do 22 (numery od 1 do 15 i od 251 do 257). Liczyły one ogółem ok. 8,4 tysiąca ludzi, zaś każdy miał ok. 500–600 policjantów. Ponadto w marcu 1944 r. Niemcy rozpoczęli formowanie kolejnych batalionów (od nr 263 do 265 i od nr 301 do nr 310), ale nie wszystkie zdołali utworzyć. Bataliony były uzbrojone w większości w zdobyczne uzbrojenie sowieckie. Litwini byli umundurowani w uniformy b. armii litewskiej, niemieckiej policji lub Wehrmachtu z naszywkami w narodowych barwach litewskich na ramieniu. Dowódcami batalionów byli w większości b. oficerowie armii litewskiej. Na czele wszystkich batalionów stał formalnie ppłk Antanas Špokevičius. W rzeczywistości przysługiwały mu jedynie funkcje inspekcyjne i zapewnianie łączności z niemieckim dowództwem sił bezpieczeństwa na okupowanym terytorium Litwy.
Do zadań batalionów Schuma należała ochrona niemieckich obiektów wojskowych i linii komunikacyjnych, a także walka z partyzantką. Współpracowały ściśle z niemiecką Ordnungspolizei. Podczas operacji antypartyzanckich często wspierały SD Einsatzkommandos. Większość z nich działała poza granicami Litwy, w obwodzie leningradzkim (bataliony nr 5 i 13), na Białorusi (nr 3, 12, 15, 254 i 255), na Ukrainie (nr 4, 7, 8, 11, 16 i 254) i na ziemiach polskich (nr 2). Według części źródeł jeden batalion zwalczał partyzantów we Włoszech, a kolejne dwa w Jugosławii. W październiku 1942 r. 250 Litewski Batalion Schutzmannschaft został włączony w skład Grupy Armii „Północ”, po czym na jego bazie sformowano 650 i 651 Wschodnie kompanie ochronne. Część litewskich batalionów Schuma było zaangażowanych w mordowanie Żydów.
Pod koniec 1943 i na początku 1944 część litewskich batalionów Schuma zostało rozformowanych, aby zasilić pozostałe. W lipcu 1944 na bazie 4 batalionów został sformowany w Kownie 1 Litewski Ochotniczy pułk policyjny. Wobec wkroczenia Armii Czerwonej na terytorium Litwy zamiast przeciwko partyzantom został on rzucony na front, podobnie jak niektóre bataliony Schuma. Część batalionów, które działały poza granicami Litwy (nr 2, 3, 9, 15, 254, 255 i 257), zostały w październiku 1944 r. zgrupowane w Gdańsku. Niemcy planowali z nich utworzyć 2 i 3 Litewskie Ochotnicze pułki piechoty, ale bez powodzenia.
Pod koniec 1944 większość litewskich policjantów została rozbrojona, zaś bataliony rozformowane. Litwini zasilili różne naziemne jednostki Luftwaffe. Jedynie trzy bataliony (nr 5, 13 i 256) nie zostały rozformowane, gdyż były okrążone wraz z niemieckimi wojskami w tzw. Kotle Kurlandzkim, kapitulując na początku maja 1945.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.