Miasta-państwa Pyu
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Miasta-państwa Pyu (birm. ပျူ မြို့ပြ နိုင်ငံများ /pyù myo̰bya̰ nàĩŋà̃myá/) – grupa miast-państw istniejących na terenie dzisiejszej Górnej Birmy w okresie od ok. II w. przed Chr. do ok. połowy XI w. po Chr.
Język urzędowy |
pyu |
---|---|
Stolica |
Śrikszetra, Hanlin, Beikthano, Maingmaw, Binnaka |
Ustrój polityczny | |
Początek obecności Pyu w Górnej Birmie |
ok. II w. przed Chr. |
Powstanie Imperium Paganu |
ok. 1050 r. |
Religia dominująca |
buddyzm Therawady, buddyzm Mahajany, buddyzm tantryczny, hinduizm |
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
Państwo | |
---|---|
Typ |
kulturowy |
Spełniane kryterium |
II, III, IV |
Numer ref. | |
Region[infobox 2] |
Azja i Pacyfik |
Historia wpisania na listę | |
Wpisanie na listę | |
Miasta-państwa powstały jako element procesu migracji na południe ludu Pyu mówiącego jednym z języków tybeto-birmańskich i będącego najstarszą populacją zasiedlającą Birmę, o jakiej zachowały się zapisy[1]. Tysiącletni okres jego dominacji, określany często jako Tysiąclecie Pyu, stanowił łącznik pomiędzy epoką brązu, a czasami początków państw klasycznych, gdy w IX w. powstało królestwo Paganu.
Wykopaliska odsłoniły wszystkich pięć największych, otoczonych murami miast-państw oraz kilka mniejszych ośrodków – zlokalizowane one były w trzech głównych, posiadających systemy nawadniania rejonach Górnej Birmy: w dolinie rzeki Mu, na równinach Kyaukse oraz w regionie Minbu, u zbiegu rzek Irawadi i Czinduin. Stanowiące część śródlądowego szlaku między Chinami a Indiami, tereny pozostające pod władzą Pyu rozszerzały się stopniowo na południe. Hanlin, założone w I w. po Chr. na północnym skraju dzisiejszej Górnej Birmy, było największym i najważniejszym miastem aż do ok. VII–VIII w., kiedy jego miejsce zajęło Śrikszetra położone na południu (w pobliżu dzisiejszego Pyain). Dwukrotnie większe od Hanlin, Śrikszetra było największym i najbardziej wpływowym ośrodkiem na ziemiach Pyu[1].
Na kulturę Pyu silny wpływ wywierała wymiana handlowa z Indiami, ułatwiająca import buddyzmu oraz innych idei kulturowych, architektonicznych i politycznych, które później trwale odcisną się na birmańskiej kulturze i organizacji politycznej[2]. Kalendarz Pyu, oparty na kalendarzu buddyjskim, stanie się w przyszłości kalendarzem birmańskim. Wyniki najnowszych badań naukowych, choć jeszcze nie cieszące się powszechnym uznaniem, sugerują, że pismo pyu, oparte na indyjskim piśmie brahmi, mogło być podstawą do stworzenia pisma birmańskiego.
Tysiącletnia cywilizacja Pyu zaczęła kruszyć się w IX w. po Chr., kiedy jej miasta-państwa zostały zniszczone przez powtarzające się najazdy ze strony królestwa Nanzhao. Lud Mranma (Birmańczycy), który przybył wraz z armiami Nanzhao, wzniósł garnizonowe miasto Pagan w pobliżu zbiegu rzek Irawadi i Czinduin. Osady Pyu pozostawały obecne w Górnej Birmie przez następne trzy stulecia, jednak lud ten był stopniowo wchłaniany przez rozrastające się Imperium Paganu. Język pyu był używany jeszcze do końca XII w. W XIII w. Pyu przyjęli birmańską świadomość etniczną. Historie i legendy Pyu zostały włączone do kulturowego dziedzictwa Birmańczyków[2].
W 2014 roku starożytne miasta Pyu Hanlin, Beikthano i Śrikszetra zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO – pierwszy wpis na listę z Mjanmy.