Narcystyczne zaburzenie osobowości
zaburzenie osobowości, w którym występuje wzorzec zachowań zdominowany nastawieniem wielkościowym / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Narcyzm (psychologia)?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Osobowość narcystyczna (narcystyczne zaburzenie osobowości, ang. narcissistic personality disorder, NPD) – zaburzenie osobowości, w którym występuje wzorzec zachowań zdominowany nastawieniem wielkościowym (w wyobraźni lub na jawie), potrzebą bycia podziwianym, brakiem empatii i niezdolnością do przyjęcia perspektywy innych osób.
Oznaki narcystycznego zaburzenia osobowości | |
Klasyfikacje | |
ICD-10 |
F60.8 |
---|---|
DSM-IV |
301.81 |
MeSH |
Według teorii zaburzenie to może przyjmować znacząco różne prezentacje i nasilenie. W ocenie Smelkowskiej-Zdziabek niejednorodność historycznych koncepcji nawiązujących do narcyzmu pozostawiła po sobie wiele terminologicznych nieścisłości. Narcystycznymi nazywano m.in. hipotetyczną naturalną fazę rozwojową we wczesnym dzieciństwie, cechę, typ lub zaburzenie osobowości, a nawet zjawiska socjologiczne[1]. Sam konstrukt „zaburzeń osobowości” jest relatywnie abstrakcyjny i trudny do empirycznego opisu, dla którego używano na różne sposoby pojęć „zaburzenie”, „rys”, „struktura”, „typ”, „cecha”, „wymiar”, zamiennie: charakteru lub osobowości. W trakcie prac nad podręcznikiem diagnostycznym DSM-5 przegląd zespołu Alarcón rekomendował, aby nie uwzględniać NPD jako odrębnej diagnozy, dopóki nowe badania i teorie nie pozwolą na większą precyzję[2]. Caligor i in. argumentowali za zachowaniem diagnozy NPD, przyznając że jest ona jednym z najsłabiej zbadanych zaburzeń osobowości, i otacza ją „spore zamieszanie” co do rzetelności i trafności jej kryteriów, oraz efektywności metod terapeutycznych[3][4]. Narcystyczne zaburzenie osobowości znalazło się w ostatecznie przyjętej wersji DSM-5. Wskutek kompromisów opis zaznacza, że pojedyncze cechy, które można nazwać narcystycznymi, mogą występować zarówno przy innych zaburzeniach osobowości, jak i u wielu dobrze funkcjonujących osób. Tylko w przypadkach gdy cechy te są nieelastyczne, dezadaptacyjne i trwałe, oraz powodują znaczące problemy w funkcjonowaniu i subiektywny dystres, można je nazwać narcystycznym zaburzeniem osobowości (analogiczne uwagi towarzyszą innym zaburzeniom osobowości)[5]. Podobne kryteria – „dostrzegalnych zaburzeń w funkcjonowaniu” – określa ICD-10[6].
Terapeuci psychodynamiczni i poznawczy przedstawili propozycje terapii osobowości narcystycznej, jednak jej efektywność nie została dobrze przebadana. Większość pacjentów z diagnozą NPD nie uważa, że cierpi na jakiekolwiek zaburzenie[3][4]. Szacuje się, że kryteria tej diagnozy spełnia ok. 1% populacji[3][5][7].
Określenie narcystyczny pochodzi od postaci mitologicznego Narcyza[8].