Oczaków
Miasto na Ukrainie w obwodzie mikołajowskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Oczaków (ukr. Очаків, tur. Özі) – miasto w obwodzie mikołajowskim Ukrainy, siedziba rejonu oczakowskiego. Ludność 16 900 (2001).
 | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||
| Populacja (2024) • liczba ludności |
| ||||
| Nr kierunkowy |
+380-5154 | ||||
| Kod pocztowy |
57500 | ||||
Położenie na mapie obwodu mikołajowskiego  | |||||
Położenie na mapie Ukrainy  | |||||
 46°37′N 31°33′E | |||||
| Strona internetowa | |||||
Położony na półwyspie w estuarium Dniepru. Dawniej stolica jednego z sandżaków Imperium Osmańskiego.
W mieście rozwinął się przemysł spożywczy oraz odzieżowy[2].
Miasto powstało w miejscu Olbii, starożytnej greckiej kolonii Miletu założonej w VI w. p.n.e.
Wiek XV
W XV wieku należał do Wielkiego Księstwa Litewskiego. Silnie ufortyfikowany przez Polaków w okresie rządów króla Jana Olbrachta, strzegł dostępu do Limanu Dniepru. Zdobyty w 1492 r. za panowania Mengli I Gireja przez Chanat Krymski i nazwany Kara Kermen lub Dżan Kerman. W 1493 zniszczył ją starosta czerkaski Bohdan Hliński i w tym samym roku wojewoda kijowski Jerzy Pac. Zbudowany tu wtedy zamek był otoczony dwoma rzędami murów na planie czworokąta i posiadał 15 baszt. U jego podnóża znajdowało się podzamcze, które było celem częstych ataków.
W lipcu 1497 r. oddziały polskie dowodzone przez Konstantego Iwanowicza Ostrogskiego rozbiły tu wojska Mehmeda I Gireja, a jego wzięły do niewoli.
Wiek XVI
W 1523 r. został spalony przez kozackie oddziały koszowego Eustachego Daszkiewicza[3].
Od 1526 roku (lub od 1538 r.[4]) we władaniu Imperium Osmańskiego pod nazwą Aczi Kale (Özü Kalesi, czyli „Dnieprowa Twierdza”). Według Kroniki Marcina Bielskiego w listopadzie 1528 roku starosta chmielnicki Przecław Lanckoroński i starosta czerkaski Eustachy Daszkiewicz, ze starostami winnickim i bracławskim trzy razy pobili pod Oczakowem Tatarów. W 1529 podczas wyprawy na Oczaków, do niewoli tureckiej dostał się rotmistrz Jerzy Jazłowiecki, późniejszy hetman wielki koronny . W związku z próbami odzyskania tych terenów przez Rzeczpospolitą, Oczaków był często miejscem w pobliże którego zapędzała się polska jazda. Przykładowo w 1536 roku podczas pościgu za watahami niszczącymi okolice Bracławia do brzegów morskich dotarł starosta barski Bernard Pretwicz. W 1538 roku zaatakowany przez rycerstwo dowodzone przez Sieniawskiego. Kolejny polski najazd miał miejsce w 1541 roku. W 1542 roku starosta Pretwicz zniszczył okolice Oczakowa podczas pościgu za Tatarami, którzy złupili tereny Owrucza i Chmielnika.
Królowie Polski rościli sobie do tych terenów prawa, czego przykładem jest instrukcja z 1540 roku dla dzierżawcy winnickiego Kmitycza w sprawie rozmów z posłem tureckim gdzie napisano:
My granic oczakowskich ukazywać (wyznaczać) nie możemy, bo Oczaków jest króla Jmci i stoi na gruncie własnym Wielkiego księstwa Litewskiego i z dawnych czas k’temu państwu należał i trzymany był, czemu świadczą i „pisma dokonczalne” z carami perekopskimi (chanami krymskimi).
Hetman Jan Amor Tarnowski w porozumieniu z Ferdynandem Habsburgiem próbował sztucznie doprowadzić do wojny z Turcją, w związku z czym 13 października 1545 roku zorganizował napad na Oczaków starosty włodzimierskiego Fedora Sanguszkę, który wraz ze swoimi ludźmi złupił zamek i miasto i uprowadził kilkudziesięciu Tatarów. Jednak królowa Bona doprowadziła do załagodzenia konfliktu, ponieważ było to sprzeczne z aktualną pokojową polityką Rzeczypospolitej[5].
W 1549 roku Bernard Pretwicz wraz z Prońskim i Boguszem Koreckim ponownie zapuścił się w okolice Oczakowa i dotarł aż do Białogrodu. W 1552 roku w odwecie za zniszczenie Bracławia przez chana Dewlet Gireja wojska Pretwicza, Koreckiego, Dymitra Wiśniowieckiego i Mikołaja Sieniawskiego atakowały okolice Oczakowa. W związku z uspokojeniem się stosunków z Turcją, król Zygmunt August przeniósł słynnego już w całej Polsce starostę Pretwicza z Baru na dalszą linię obrony do Trembowli. Kolejne starcia w rejonie Oczakowa miały miejsce latach 1556, 1557 i 1558 roku, gdy atakował ten zamek Dymitr Wiśniowiecki[6][7]. W dniu 10 maja 1568 roku po kolejnym ataku Tatarów podczas pościgu w rejon Oczakowa dotarło około 1000 polskich jeźdźców wojewody sieradzkiego Olbrachta Łaskiego i starosty trembowelskiego Jakuba Pretwicza (syna Bernarda).
W październiku 1584 roku miasto Oczaków złupili i spalili Kozacy, jednak nie zdołali zdobyć zamku. Spowodowało to odwetowy atak Tatarów na Podole. Korzystając z bezkrólewia po śmierci króla Stefana Batorego i wynikłego stąd rozprzężenia w grudniu 1586 roku ataman Bogdan Mikoszyński wraz ze swoimi ludźmi podpłynął na czajkach i po wziętych ze sobą drabinach zaatakował zamek i wyciął śpiącą turecką załogę[8].
Wiek XVII
W 1630 r. do Oczakowa przybył wysłany do Turcji przez króla Zygmunta III Wazę polski poseł Aleksander Piaseczyński (starosta ulanowski), którego przyjął gubernator Murtaza (Mortaza) basza[9]. W wydanej w 1633 roku pracy pt. „Discurs o wojnie tureckiej” Szymon Starowolski proponował obsadzenie Oczakowa, zbudowanie tam polskiej floty i atakowanie Turcji także na morzu[10]. W 1646 roku pod Oczaków dotarł Aleksander Koniecpolski i Samuel Łaszcz, którzy złupili jego okolice.
Wiek XVIII
W 1737 r. zdobyty przez wojska rosyjskie feldmarszałka Burkharda Christopha Münnicha. Oddany Turcji w 1739 r., a następnie rozbudowany w silną twierdzę pod kierunkiem francuskich inżynierów. W czasie wojny rosyjsko-tureckiej 1787–1792, twierdza oczakowska została zdobyta w grudniu 1788 roku po prawie półrocznym oblężeniu wojsk rosyjskich pod dowództwem Aleksandra Suworowa, Grigorija Potiomkina i dowodzącego flotą Karola von Nassau-Siegen.
Dawny meczet przy twierdzy został po jej opanowaniu przebudowany na prawosławną cerkiew św. Mikołaja (od 1842 r. – sobór)[11].
Wiek XIX
W czasie wojny krymskiej twierdzę opanował 17 października 1855 desant brytyjsko-francuski.
Wiek XX
Od 1922 r. w granicach ZSRR. W latach 1941–1944 pod zarządem Rumunii jako część Transnistrii.
Od 1991 r. w granicach Ukrainy.
Od 1996 r. do miejscowych katolików w Oczakowie zaczęli dojeżdżać księżą rzymskokatoliccy z Mikołajowa, którzy zakupili parcelę i rozpoczęli budowę domu rekolekcyjnego i kościoła pw. Matki Bożej Częstochowskiej. W 2007 r. pierwszym proboszczem został ks. Kazimierz Wójciak z zakonu pijarów. Kościół w 2013 r. poświęcił, a w 2016 r. konsekrował biskup Bronisław Bernacki, ordynariusz diecezji odesko-symferopolskiej[12][13].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
