Płetwa
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Płetwa (łac. pinna) – część ciała kręgowców wodnych stanowiąca narząd służący do utrzymywania równowagi ciała oraz do regulowania prędkości i kierunku poruszania się w wodzie. Płetwy występują u większości ryb, u ssaków wodnych, niektórych gadów i u postaci larwalnych płazów (kijanka). Utworzone są z błoniastego fałdu skóry, zwykle opartego na promieniach rogowych, chrzęstnych lub kostnych, i zaopatrzone we własne mięśnie rozmieszczone w podstawie płetwy[1], za pomocą których są poruszane, ustawiane i uchylane[2]. Liczba płetw oraz budowa szkieletu jest cechą diagnostyczną głównych kladów kręgowców[3]. Kształt i barwy płetw są u wielu gatunków elementem dymorfizmu płciowego[4]. Położenie, kształt, budowa i liczba płetw mają ścisły związek z trybem życia prowadzonym przez dany gatunek. Dla każdego rodzaju płetwy występuje wiele gatunków ryb, w których ta konkretna płetwa została utracona podczas ewolucji, a przedstawiciele kilku rodzajów żmijakowatych utracili wszystkie[5].
Ten artykuł dotyczy narządu zwierząt. Zobacz też: płetwa – inne znaczenia. |
Płetwy ryb, poza ogonową, nie mają bezpośredniego połączenia z kręgosłupem, są utrzymywane za pomocą mięśni. Szkielet właściwy wchodzi na ogół tylko do podstawy płetwy, a większość płata jest podparta różnego pochodzenia elastycznymi promieniami skórnymi[6]. Promienie mogą być twarde lub miękkie. Typ i liczba promieni w płetwie to stała cecha większości gatunków. Płetwy ryb mogą łączyć się ze sobą w różnych kombinacjach, np. dwie połączone płetwy grzbietowe lub połączenie płetwy grzbietowej, ogonowej i odbytowej otaczające niemal całe ciało ryby (węgorzokształtne, flądrokształtne).
W zależności od pozycji na ciele wyróżnia się dwie grupy płetw: parzyste i nieparzyste. Palczaste kończyny czworonogów powstały z parzystych płetw ryb[1]. Płetwy parzyste ssaków wodnych składają się z takich samych kości, jak kończyny kręgowców lądowych, lecz długość i kształt tych kości uległa przekształceniu ze względu na pełnioną funkcję.