Papier wartościowy (finanse)
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Papier wartościowy – zbywalny dokument lub zapis w systemie informatycznym na rachunku papierów wartościowych, który ucieleśnia prawa majątkowe w taki sposób, że dane uprawnienia przysługują osobie wskazanej jako uprawniona w treści dokumentu (choćby jako okaziciel), a przedłożenie go jest warunkiem koniecznym i wystarczającym dla realizacji uprawnienia. Zniszczenie lub utrata dokumentu powoduje utratę uprawnień dopóki nie zostanie wydane postanowienie o umorzeniu dokumentu[1].
W teorii papierów wartościowych często używanym pojęciem jest inkorporacja (papier wartościowy X inkorporuje prawo majątkowe Y, „prawo podąża za dokumentem”). Inkorporowanymi prawami majątkowymi mogą być np. wierzytelności pieniężne, udziały, prawo rozporządzania towarem.
Papier wartościowy odróżnia się od znaku legitymacyjnego (np. bilet kolejowy, znak opłaty, polisa ubezpieczeniowa), który nie ucieleśnia praw majątkowych, a jedynie stanowi dowód zawarcia umowy czy też innego zdarzenia prawnego („dokument podąża za prawem”), identyfikuje uprawnionego lub konkretyzuje przysługujące mu świadczenie (np. kolejność udzielenia). Zniszczenie lub inna utrata znaku legitymacyjnego nie wyklucza – w przeciwieństwie do papierów wartościowych – możliwości wykazania uprawnień w inny sposób. Ponadto w przypadku papierów wartościowych, dłużnik co do zasady nie może powoływać się na zarzuty wynikające ze stosunku podstawowego (tj. łączącego wystawcę dokumentu z jego pierwszym odbiorcą). Do znaków legitymacyjnych stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu cywilnego o papierach wartościowych (art. 92115 kodeksu cywilnego), więc np. spełnienie świadczenia do rąk posiadacza znaku zwalnia z zobowiązania.
Istota, funkcje i regulacja papierów wartościowych różnią się w zależności od systemu prawnego, w którym zostały emitowane. Wyróżnia się trzy typy systemów prawa papierów wartościowych: anglosaski, germański i romański. W Polsce przyjęty został, z niewielkimi modyfikacjami, system germański. Podstawą polskiego systemu papierów wartościowych są przepisy art. 9216–92116 kodeksu cywilnego. Poszczególne rodzaje papierów wartościowych są regulowane przez odpowiednie ustawy szczególne.
W polskiej nauce prawa wyróżnia się pięć teorii na temat chwili powstania papieru wartościowego:
W teorii prawa toczy się spór o obowiązywanie zasady numerus clausus papierów wartościowych. W przepisach kodeksu cywilnego[2] pojęcie papieru wartościowego nie zostało zdefiniowane ani nie zostało wprost powiedziane, że papiery wartościowe można emitować wyłącznie na podstawie obowiązujących ustaw i w sposób w nich wskazany. Jednakże zdaniem wielu przedstawicieli nauki prawa pośrednio na obowiązywanie tej zasady wskazują mniejsze lub większe rygory formalne, jakimi zazwyczaj są obłożone dokumenty skuteczne erga omnes, tj. nie tylko pomiędzy stronami czynności prawnej.
Przepisy o obrocie instrumentami finansowymi[3] na własny użytek konstruują definicję papierów wartościowych. Według tej definicji są nimi:
Od listopada 2018 papiery wartościowe muszą być rejestrowane w Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych. Obowiązek ten nie dotyczy weksli[4].
Według rodzaju inkorporowanego prawa:
według sposobu wskazania osoby uprawnionej oraz trybu zbywania papierów:
według posiadanego uprzywilejowania:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
