Podział

Japonia jest podzielona administracyjnie na 47 jednostek. W języku japońskim system ten nazywa się todōfuken (jap. 都道府県). Dla ułatwienia zapisywany czasem w postaci to-dō-fu-ken jako zbiorowa definicja czterech różnego rodzaju jednostek administracyjnych samorządu terytorialnego: metropolii, dystryktów, prefektur miejskich i wiejskich^[1]. Mianem tym określane są poniższe jednostki administracyjne. Nazwy w języku angielskim – przyjęte i stosowane jako obowiązujące – są zgodne z oficjalnym nazewnictwem japońskiego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Łączności (総務省 Sōmu-shō, Ministry of Internal Affairs and Communications, MIC)^[2].

Metropolia – Tokio

1 metropolia (都 to; ang. metropolis): Tokio, formalnie 東京都 Tōkyō-to – miasto stołeczne na prawach prefektury, prefektura metropolitalna. Znak 都 (to – czytanie sinojapońskie) jest tłumaczony jako metropolia, stąd Tōkyō-to znaczy "Tokyo Metropolis", a władze miasta nazywają się oficjalnie "Tokyo Metropolitan Government". Jednocześnie jednak Tōkyō-to jest tłumaczone jak "Tokyo Prefecture" w języku angielskim. Ponadto sam znak 都 czytany czysto po japońsku miyako oznacza stolicę^[3]. Metropolia Tokijska została utworzona w 1943 roku poprzez połączenie Prefektury Tokijskiej (東京府 Tōkyō-fu, Tokyo Prefecture) i miasta Tokio (東京市 Tōkyō-shi, city of Tokyo). Część wschodnia prefektury stołecznej, która tworzyła w przeszłości miasto Tokio jest podzielona na 23 okręgi specjalne 特別区 tokubetsu-ku, popularnie w skrócie dzielnice 区 ku.

Dystrykt – Hokkaido

1 dystrykt (道 dō; province): Hokkaido (北海道 Hokkai-dō; lit. Dystrykt/Prowincja/Prefektura Północnego Morza^[4], Northern Sea Circuit) – region administracyjny o nazwie tożsamej z regionem geograficznym i nazwą wyspy. Obecny, wewnętrzny podział administracyjny Hokkaido i nowe nazewnictwo zostały ustanowione 1 kwietnia 2010 roku. Dotychczasowe jednostki shichō zostały zastąpione czternastoma jednostkami o nazwach shinkō-kyoku (pięć) i sōgō-shinkō-kyoku (dziewięć). Nazwy te są tłumaczone łącznie jako podprefektury (subprefectures).

Prefektury miejskie

2 prefektury miejskie (府 fu; city prefectures): Osaka i Kioto.

Prefektury

43 prefektury (県 ken; prefectures).

Dla ułatwienia używa się w znaczeniu ogólnym przeważnie słowa prefektury na określenie wszystkich jednostek^[5]. Władzę wykonawczą w każdej z nich sprawuje gubernator (知事 chiji) wybierany co 4 lata w wyborach bezpośrednich, a ustawodawczą – jednoizbowy parlament (議会 gikai). Kandydaci w wyborach muszą być obywatelami lokalnej jednostki administracyjnej i mieć ukończone 25 lat.

Prefektury to jednostki administracyjne większe niż:

• powiaty (郡 gun) – w latach 20. XX w. ich funkcje administracyjne zostały przekazane miastom i wioskom położonym na ich terenie, obecnie figurują jako adresy pocztowe i częściowo wyznaczają granice okręgów wyborczych, znak 郡 wywodzi się od historycznej nazwy jednostki w Chinach, tłumaczonej jako komanderia);
• miasta (większe, ponad 50 tys. mieszkańców – 市 shi; mniejsze – 町 chō lub machi);
• wsie (村 son lub mura).

Jednostek miejskich i wiejskich jest łącznie 1777 (stan na 1 kwietnia 2009 r.), w tym dużych miast – 783, małych – 802, wiosek – 192^[6].

Miasta „oznaczone”

Wśród miast japońskich istnieją trzy grupy miast „oznaczonych”. Pierwsza z nich to miasta, które liczą ponad 0,5 mln ludności. Mają one status „miast oznaczonych rządowym rozporządzeniem” (政令指定都市 seirei shitei toshi). W październiku 2016 roku było ich 20: Sapporo, Sendai, Saitama, Chiba, Yokohama, Kawasaki, Sagamihara, Niigata, Shizuoka, Hamamatsu, Nagoya, Kyoto, Osaka, Sakai, Kobe, Okayama, Hiroshima, Kitakyushu, Fukuoka, Kumamoto.

Druga grupa miast „oznaczonych” to „miasta-centra” lub „miasta-rdzenie” (中核市 chūkaku-shi, ang. „core cities”). Miasto zaliczone do tej kategorii musi mieć co najmniej 200 tys. mieszkańców, ale jeśli ma mniej niż 500 tys., to jego powierzchnia musi mieć co najmniej 100 km². Według stanu na październik 2016 roku takich miast jest 47. Mają one większość uprawnień, jak „miasta oznaczone rządowym rozporządzeniem” z wyjątkiem funkcji, które są skuteczniej obsługiwane na poziomie prefektury.

Trzecią grupę stanowią „miasta specjalne” (特例市 tokurei-shi, ang. „special cities”). Miasto tej kategorii musi mieć co najmniej 200 tys. mieszkańców (wg stanu na październik 2016 roku było ich 37). Mają one stopień suwerenności zbliżony do „miast-rdzeni” w zakresie ochrony środowiska i planowania urbanistycznego^[7].

Powyższe listy miast są otwarte i w najbliższych latach będą ulegać zmianom.

Konstytucja Japonii

ROZDZIAŁ VIII

SAMORZĄD LOKALNY

Artykuł 92: Postanowienia odnoszące się do organizacji i działalności terytorialnych jednostek publicznych określa ustawa, zgodnie z zasadą autonomii lokalnej.

Artykuł 93: Zgodnie z ustawą terytorialne jednostki publiczne powołują zgromadzenia, jako swoje organa obradujące. Wyżsi funkcjonariusze wszelkich terytorialnych jednostek publicznych, członkowie zgromadzeń oraz inni funkcjonariusze lokalni, których określi ustawa, wybierani są w swoich okręgach drogą bezpośredniego, powszechnego, głosowania.

Artykuł 94: Terytorialne jednostki publiczne mają prawo zarządzać swoim majątkiem, swoimi sprawami i kierować administracją oraz w ramach ustawowych uchwalać własne przepisy.

Artykuł 95: Ustawa specjalna, odnosząca się do jednej tylko terytorialnej jednostki publicznej, nie może być uchwalona przez Parlament bez zgody większości wyborców z tej jednostki, uzyskanej zgodnie z ustawą^[8].

Historia

Obecny system został ustanowiony w lipcu 1871 roku przez rząd Meiji, który zniósł feudalny system podziału kraju aktem znanym pod nazwą Haihan-chiken.

Początkowo było 300 prefektur, które były de facto następczyniami domen feudalnych (hanów). Liczba ta została ograniczona w 1871 r. do 72 prefektur, a w 1888 roku do 47. W 1947 roku wydano akt prawny Chihō-jichi-hō (jap. 地方自治法) dający większą autonomię prefekturom oraz ustanawiający gubernatorów i lokalne parlamenty.

Lista prefektur

Lp.	Flaga	Nazwa	Stolica	Typ jednostki administracyjnej	Region geograficzny
1		Aichi (愛知県)	Nagoja	prefektura (県 ken)	Chūbu
2		Akita (秋田県)	Akita	prefektura (県 ken)	Tōhoku
3		Aomori (青森県)	Aomori	prefektura (県 ken)	Tōhoku
4		Chiba (千葉県)	Chiba	prefektura (県 ken)	Kantō
5		Ehime (愛媛県)	Matsuyama	prefektura (県 ken)	Sikoku
6		Fukui (福井県)	Fukui	prefektura (県 ken)	Chūbu
7		Fukuoka (福岡県)	Fukuoka	prefektura (県 ken)	Kiusiu
8		Fukushima (福島県)	Fukushima	prefektura (県 ken)	Tōhoku
9		Gifu (岐阜県)	Gifu	prefektura (県 ken)	Chūbu
10		Gunma (群馬県)	Maebashi	prefektura (県 ken)	Kantō
11		Hiroszima (広島県)	Hiroszima	prefektura (県 ken)	Chūgoku
12		Hokkaidō (北海道)	Sapporo	dystrykt, region administracyjny (道 dō)	Hokkaidō
13		Hyōgo (兵庫県)	Kōbe	prefektura (県 ken)	Kinki
14		Ibaraki (茨城県)	Mito	prefektura (県 ken)	Kantō
15		Ishikawa (石川県)	Kanazawa	prefektura (県 ken)	Kantō
16		Iwate (岩手県)	Morioka	prefektura (県 ken)	Tōhoku
17		Kagawa (香川県)	Takamatsu	prefektura (県 ken)	Sikoku
18		Kagoshima (鹿児島県)	Kagoshima	prefektura (県 ken)	Kiusiu
19		Kanagawa (神奈川県)	Jokohama	prefektura (県 ken)	Kantō
20		Kioto (京都府)	Kioto	prefektura miejska (府 fu)	Kinki
21		Kōchi (高知県)	Kōchi	prefektura (県 ken)	Sikoku
22		Kumamoto (熊本県)	Kumamoto	prefektura (県 ken)	Kiusiu
23		Mie (三重県)	Tsu	prefektura (県 ken)	Kinki
24		Miyagi (宮城県)	Sendai	prefektura (県 ken)	Tōhoku
25		Miyazaki (宮崎県)	Miyazaki	prefektura (県 ken)	Kiusiu
26		Nagano (長野県)	Nagano	prefektura (県 ken)	Chūbu
27		Nagasaki (長崎県)	Nagasaki	prefektura (県 ken)	Kiusiu
28		Nara (奈良県)	Nara	prefektura (県 ken)	Kinki
29		Niigata (新潟県)	Niigata	prefektura (県 ken)	Chūbu
30		Ōita (大分県)	Ōita	prefektura (県 ken)	Kiusiu
31		Okayama (岡山県)	Okayama	prefektura (県 ken)	Chūgoku
32		Okinawa (沖縄県)	Naha	prefektura (県 ken)	Kiusiu
33		Osaka (大阪府)	Osaka	prefektura miejska (府 fu)	Kinki
34		Saga (佐賀県)	Saga	prefektura (県 ken)	Kiusiu
35		Saitama (埼玉県)	Saitama	prefektura (県 ken)	Kantō
36		Shiga (滋賀県)	Ōtsu	prefektura (県 ken)	Kinki
37		Shimane (島根県)	Matsue	prefektura (県 ken)	Chūgoku
38		Shizuoka (静岡県)	Shizuoka	prefektura (県 ken)	Chūbu
39		Tochigi (栃木県)	Utsunomiya	prefektura (県 ken)	Kantō
40		Tokio (東京都)	miasto stołeczne na prawach prefektury	prefektura metropolitalna (都 to)	Kantō
41		Tokushima (徳島県)	Tokushima	prefektura (県 ken)	Sikoku
42		Tottori (鳥取県)	Tottori	prefektura (県 ken)	Chūgoku
43		Toyama (富山県)	Toyama	prefektura (県 ken)	Chūbu
44		Wakayama (和歌山県)	Wakayama	prefektura (県 ken)	Kinki
45		Yamagata (山形県)	Yamagata	prefektura(県 ken)	Tōhoku
46		Yamaguchi (山口県)	Yamaguchi	prefektura (県 ken)	Chūgoku
47		Yamanashi (山梨県)	Kōfu	prefektura (県 ken)	Chūbu

Mapa z podziałem na prefektury

Prefektury według regionów geograficznych