Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pornograf (oryg. fr. Le Pornographe ou Idées d'un honnête homme sur un projet de règlement pour les prostituées, propres à prevenir les malheurs qu'occasionne le publicisme des femmes, avec des notes historiques et justificatives) – powieść epistolarna Nicolasa Edme'a Restifa de La Bretonne, opublikowana po raz pierwszy w 1769.
Restif de la Bretonne, sam prowadząc libertyński tryb życia, uważał się za autora-moralistę[1]. Dlatego w części swoich utworów fabularnych zawarł własne teoretyczne koncepcje zwalczania zjawiska prostytucji oraz libertynizmu rozumianego jako poszukiwanie coraz bardziej nietypowych doznań seksualnych[2].
W 1746 we Francji została wydana praca Jeana-Pierre'a Moëta Kodeks Cytery, w której autor przedstawiał projekt poddania prostytutek i domów publicznych pełnej kontroli państwowej. Restif de la Bretonne rozwinął projekt Moëta w swoim dziele, uzupełniając go o poczynione przez siebie obserwacje[3].
Bohater utworu, d'Alzan, w młodości prowadził życie libertyna. Zakochał się jednak w Urszuli de Roselle, młodej i cnotliwej pannie, co skłoniło go do podjęcia próby odpokutowania za wcześniejsze postępowanie. W listach do przyjaciela, pana Des Tianges, przedstawia projekt uregulowania dostępu do płatnych usług seksualnych oraz objęcia ich pełną kontrolą.
Restif de la Bretonne przedstawił w utworze opracowaną przez siebie klasyfikację kobiet trudniących się prostytucją, opartą na własnych obserwacjach. Wszystkie prostytutki podzielił na 12 kategorii[4]:
Restif de la Bretonne uważał przy tym, że każda kobieta zaliczona do jednej z kategorii jest poważnym zagrożeniem społecznym, gdyż przyczynia się do propagowania libertyńskiego trybu życia i wyuzdania seksualnego, niszczenia rodzin oraz roznoszenia chorób wenerycznych. Twierdził równocześnie, że całkowita likwidacja prostytucji jest niemożliwa, państwo mogłoby jedynie ograniczyć jej zasięg i wypromować nowy jej model. Restif de la Bretonne domagał się przeprowadzenia przez rząd reformy domów publicznych i wprowadzenia surowych kar zarówno dla prostytutek, jak i dla klientów, którzy nie będą stosować się do jej postanowień[5]. Nie wątpił przy tym, że zmiana systemu dostępu do prostytucji przełoży się zarówno na zadowolenie klientów, jak i na sytuację kobiet świadczących takie usługi[5].
Restif de la Bretonne postulował powstanie państwowej sieci domów publicznych noszących nazwę partenionów, w których miałyby zamieszkiwać wszystkie kobiety świadczące usługi seksualne. Zgłaszanie się kandydatek na prostytutki miałoby być całkowicie dobrowolne i uzasadnione jedynie od woli kobiety (a nie np. rodziny). Każda chętna miałaby być poddawana szczegółowym badaniom lekarskim. W partenionie kobiety żyłyby pod opieką guwernantek oraz pod nadzorem dwunastoosobowej rady złożonej z obywateli o doskonałej opinii, niekorzystających z usług prostytutek. Żyjące w domu kobiety miały być dzielone na kategorie wiekowe. Restif de la Bretonne uważał 16 lat za graniczny wiek pozwalający każdej dziewczynie na podjęcie życia w partenionie, przy czym dopuszczał również udzielenie zezwolenia na prostytucję czternastolatkom "których wcześnie ujawniony temperament przyzwalałby na dopuszczenie do nich mężczyzn"[6]. Górną granicą wiekową było 45 lat. Cena za usługi seksualne miała być zależna od wieku prostytutki oraz pory dnia; najdroższe usługi oferowały kobiety w wieku 16-18 lat w godzinach nocnych.
Parteniony miały być zakładane w peryferyjnych dzielnicach miast, zaś klienci mogliby wchodzić do nich zamaskowani. Po dokonaniu wyboru prostytutki musiałby jednak odsłonić twarz - w razie odmowy byłby natychmiast usuwany z budynku. Wybrana kobieta miałaby prawo odmowy świadczenia usługi konkretnemu klientowi. Państwo miało w pełni nadzorować wachlarz usług oferowanych w partenionach; wszelkie zachowania perwersyjne miały być surowo karane. Prostytutki młodsze niż 25 lat mogły przyjmować dziennie 3 klientów; starsze - nieograniczoną liczbę, gdyż Restif de la Bretonne uważał je za niezdolne do zajścia w ciążę. Kobiety żyjące w partenionach miały otrzymywać doskonałe ubranie oraz jedzenie, pozostawać pod stałą opieką lekarską, okazjonalnie wyjeżdżać na przedstawienia teatralne i żyć według uregulowanego planu dnia. W wieku 45 lat prostytutka musiała zaprzestać wykonywania zawodu, pozostawała jednak w partenionie jako rezydentka, utrzymywana przez państwo. Możliwość opuszczenia na stałe partenionu istniała tylko w ograniczonych przypadkach: odziedziczenia wysokiego spadku, poślubienia klienta, który zakochał się w niej, poznając ją w partenionie (i ukończył 30 lat).
Kobiety żyjące w partenionach nie miałyby prawa do używania środków antykoncepcyjnych; były zobowiązane do rodzenia dzieci, zaś na czas ciąży oferowano im specjalne traktowanie i opiekę. Dzieci urodzone w partenionach miały mieć ograniczony kontakt z matką; po rozpoznaniu ich uzdolnień kierownictwo zakładu kierowało je, na własny koszt, na zgodną z nimi naukę. Jedynie dziecko będące owocem związku ze stałym kochankiem, deklarującym chęć poślubienia prostytutki, mogło zostać przekazane ojcu i wychowane poza partenionem.
Znacząca część Pornografa poświęcona była polemice z przyszłymi przeciwnikami poglądów wyłożonymi przez autora w dziele. Restif de la Bretonne był przekonany, że jego koncepcje prędzej czy później zostaną docenione przez rząd francuski i wprowadzone w życie. W opublikowanych 20 lat później Nocach paryskich jeden z bohaterów opisuje swój sen, w którym ujrzał domy publiczne w roku 1888, zreformowane według projektu zawartego w Pornografie. Dzieło przeszło jednak bez większego echa. W ocenie późniejszych krytyków było cenione raczej za fragmenty zawierające obserwacje autora w kwestii współczesnego mu życia prostytutek, niż partie poświęcone postulowanej reformie[7].
Według Jerzego Łojka koncepcja reformy domów publicznych przedstawiona przez Restifa de la Bretonne, ograniczona do niektórych elementów (walka z prostytucją niekontrolowaną, zamknięcie kobiet w nadzorowanych domach publicznych) zainspirowała dziewiętnastowieczne prawodawstwo w sprawie prostytucji we Francji napoleońskiej oraz w Austrii Józefa II[8].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.