Protobułgarzy

Protobułgarzy, również Prabułgarzy, Pierwsi Bułgarzy, Starożytni Bułgarzy, Huno-Bułgarzy (bułg. прабългари, протобългари, първобългари, древни българи, хуно-българи) – lud koczowniczy pochodzenia huńskiego, który pomiędzy V a VII wiekiem zamieszkiwał stepy nadczarnomorskie.

Pierwotne siedziby Prabułgarów są lokalizowane w Azji Centralnej lub na Syberii. Pomiędzy II a IV wiekiem przywędrowali oni na Zakaukazie, skąd po wtargnięciu Hunów do Europy Środkowej pod koniec IV wieku rozprzestrzenili się na terenach od Kubania po Dniestr. W ciągu V wieku na tych terenach uformowały się dwa silne protobułgarskie związki plemienne Utigurów i Kutigurów. Ci ostatni zasłynęli w pierwszej połowie VI wieku z groźnych wypraw przeciw Bizancjum. Ziemie Protobułgarów, nazwane przez historyków bizantyńskich Wielką Bułgarią, pod koniec VI wieku znalazły się przejściowo pod zwierzchnictwem Turkutów i Awarów. Około 630 roku chan protobułgarski Kubrat wyzwolił się spod tej podwójnej zależności i zjednoczył na okres jednego pokolenia ziemie zamieszkane przez Protobułgarów w jednym ręku. Po śmierci Kubrata około 665 roku jego państwo rozpadło się pod uderzeniem Chazarów. Część Protobułgarów przyjęła zwierzchnictwo chazarskie, część wywędrowała na północ w rejon środkowej Wołgi, gdzie utworzyła z czasem Bułgarię Kamską, natomiast inna część pod wodzą Asparucha utworzyła nad Dunajem państwo bułgarskie.