Przejście Północno-Zachodnie
drogi morskie wzdłuż północnych wybrzeży Ameryki Północnej / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Przejście Północno-Zachodnie?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Przejście Północno-Zachodnie[1] (ang. Northwest Passage) – droga morska łącząca Ocean Atlantycki z Oceanem Spokojnym, prowadząca drogami wodnymi wewnątrz Archipelagu Arktycznego na północ od kontynentalnej Ameryki Północnej.
Europejczycy poszukiwali przejścia przez 300 lat jako alternatywnego szlaku handlowego między Europą a Azją. Istnienie przejścia potwierdził jako pierwszy brytyjski badacz polarny Robert McClure (1807–1873), który przebył przejście z zachodu na wschód na statku i na saniach w latach 1850–1853. Pierwszym, który w całości przepłynął przejście, choć w kilku etapach w latach 1903–1906, był norweski polarnik i późniejszy zdobywca bieguna południowego Roald Amundsen (1872–1928). Mimo udowodnienia przynajmniej okresowej żeglowności przejścia nie nabrało ono komercyjnego znaczenia, ponieważ ukończony w 1914 roku Kanał Panamski zapewniał już łatwiejszą trasę z Atlantyku na Pacyfik.
Status prawny przejścia jest sporny – z jednej strony Kanada utrzymuje, że przejście leży wewnątrz kanadyjskich wód terytorialnych, z drugiej strony Stany Zjednoczone uważają je za wody międzynarodowe.
Globalne ocieplenie i zmiany klimatyczne sprawiają, że zasięg i grubość lodu w Arktyce maleją, co powoduje coraz większe otwarcie przejścia dla żeglugi. W latach 2013–2019 liczba statków pokonujących przejście wzrosła ze 113 do 160 (o 44%). Modele klimatyczne pokazują, że w połowie XXI w. cały Ocean Arktyczny może pozostawać wolny od lodu przez kilka miesięcy letnich. Zwiększenie ruchu przez przejście niesie ze sobą zagrożenia dla środowiska naturalnego związane z ryzykiem zanieczyszczenia wskutek wycieku ropy naftowej i innych substancji chemicznych czy zanieczyszczeniem hałasem.