Próba reprezentatywna
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Próba reprezentatywna – część populacji pozwalająca w przybliżeniu opisać całość populacji. Próba nie spełniająca tego warunku nazywana jest niereprezentatywną lub obciążoną.
Statystyka zajmuje się opisem populacji statystycznej. Jedynym sposobem na uzyskanie kompletnej wiedzy na temat badanej populacji jest zbadanie każdej jednostki należącej do populacji. Jednak w wielu sytuacjach zbadanie każdej jednostki populacji jest niemożliwe z przyczyn zasadniczych (np. kontrola jakości produkcji) lub niezwykle kosztowne (np. zbadanie opinii wszystkich obywateli Polski). Aby rozwiązać ten praktyczny problem wypracowano naukowe, oparte o logikę i matematykę, zasady wnioskowania statystycznego pozwalające na podstawie próby wnioskować o całej populacji. Podstawowa zasada wnioskowania statystycznego mówi, że aby wnioskowanie o populacji na podstawie próby było poprawne próba badawcza musi być próbą reprezentatywną dla populacji na temat której chcemy formułować wnioski. Badanie wykonane na próbie reprezentatywnej nazywa się badaniem reprezentacyjnym.
Należy pamiętać, że badaną populacją w sensie statystycznym może być też część demograficznej populacji Polski. Na przykład badanie wykonane wyłącznie na reprezentatywnej próbie mężczyzn jest reprezentatywne, ale wyłącznie dla populacji mężczyzn mieszkających w Polsce. Ponadto, jeżeli chce się uzyskać wyniki reprezentatywne dla określonej populacji to niekoniecznie trzeba dobrać próbę reprezentatywną dokładnie dla tej populacji. Można równie dobrze dobrać próbę reprezentatywną dla populacji szerszej. Gdy dysponuje się próbą populacji szerszej niż rozważana można na potrzeby analiz wykluczyć elementy próby nienależące do rozważanej populacji (choć wymaga to wiedzy na temat każdej zbadanej jednostki, czy należy ona do rozważanej populacji) lub w trakcie realizacji badania „odsiewać” jednostki nienależące do populacji badanej. Przykładem mogłoby być badanie kierowców w Polsce. Jeżeli wylosowana zostanie próba reprezentatywna mieszkańców Polski, a dopiero na etapie realizacji badania na podstawie odpowiedzi respondentów na pytania wykluczane z próby zostaną osoby nieposiadające prawa jazdy, to powstała w ten sposób próba byłaby próbą reprezentatywną dla populacji kierowców mieszkających w Polsce. Podobnie w próbie Polaków można by wyodrębnić osoby posiadające prawo jazdy i przeprowadzić na nich analizy. Wyniki uzyskane na takiej podpróbie byłyby reprezentatywne dla populacji kierowców w Polsce.
Postulat reprezentatywności można realizować na różne sposoby. Poniżej prezentowane są główne podejścia w tej kwestii.