Radoszyce (województwo podkarpackie)

Radoszyce (Ukr. Радошицї) – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie sanockim, w gminie Komańcza^[3][5]. Leży nad potokiem Barbórka, u stóp granicznego pasma Beskidu Niskiego.

Radoszyce

wieś
Cerkiew św. Dymitra
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	sanocki
Gmina	Komańcza
Liczba ludności (2020)	170[1]
Strefa numeracyjna	13
Kod pocztowy	38-543[2]
Tablice rejestracyjne	RSA
SIMC	0354413[3]
Położenie na mapie gminy Komańcza Radoszyce
Położenie na mapie Polski Radoszyce
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Radoszyce
Położenie na mapie powiatu sanockiego Radoszyce
49°18′22″N 22°02′51″E[4]

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie krośnieńskim.

W miejscowości znajduje się dawna cerkiew św. Dymitra, obecnie kościół rzymskokatolicki pw. Matki Bożej Wspomożycielki.

Osobny artykuł: Cerkiew św. Dymitra w Radoszycach.

Historia

Miejscowość ta wyznaczała granicę szlaku osadnictwa polskiego, kolonizowanego później powtórnie przez Wołochów. Pierwsze zapisy, pochodzą z 25 czerwca 1361 (Kod. Dyplomat. Małopolski., III, 143) w którym to roku król Kazimierz Wielki nadał braciom Pawłowi i Piotrowi Balom z Węgier opuszczone wsie: Zboiska, Wisłok i Radoszyce. Wieś była w posiadaniu Mikołaja Herburta Odnowskiego około roku 1539.

Od około 1848 do około 1854 właścicielem dóbr tabularnych w Radoszycach był Adolf Kern^{[6][7][8][9][10][11]}. Po nim wieś przejął Marian Chyliński^[12]. W 1911 właścicielem tabularnym był Andrzej Przystasz i wspólnicy, posiadający 413 ha^[13].

Do 1914 wieś należała do powiatu sądowego Sanok, gmina Bukowsko. W 1898 wieś liczyła 1010 mieszkańców oraz 153 domy, powierzchnia wsi wynosiła 18,29 km². W okresie zaborów funkcjonowała na wsi szkoła. Od listopada 1918 do stycznia 1919 Republika Komańczańska.

W okresie międzywojennym w miejscowości stacjonowała placówka Straży Granicznej I linii „Radoszyce”^[14].

Dawne nazwy

• Radoczice – 1361 – lokacja na prawie niemieckim
• Radoszyce – 1441 – lokacja na prawie wołoskim
• Radoschice – 1445
• Radoszyce – 1515
• Radożyce – 1867
• Radoszyce – 1877

Nazwiska mieszkańców

Nazwiska mieszkańców z 1772: Lanmik, Szpak, Bilik, Fudał, Kucenda, Maslanik, Makar, Pietruszka, Łysek, Hopta, Capik, Paszko, Płatek, Petryszak, Barszcz, Dołbanicz, Dołzycki, Gucza, Dragan.

Religia

Przed II wojną światową Radoszyce zamieszkiwali głównie grekokatolicy. Parafia miała cerkiew pw. św. Dymitra z 1868, z zabytkowym ikonostasem oraz cerkiew filialną w Osławicy. Radoszyce były bardzo popularnym miejscem pielgrzymek grekokatolików do kapliczki z ikoną Matki Boskiej. Do przedwojennej tradycji powrócono z końcem XX wieku, a na odpust przyjeżdżają obecnie pielgrzymi nie tylko z Polski, ale także ze Słowacji i z Ukrainy. Uroczystości pielgrzymkowe odbywają się zawsze w dziewiąty czwartek po Zmartwychwstaniu Pańskim według kalendarza juliańskiego. Odpust połączony jest z łemkowskim kiermaszem "Radoszyckie Źródełko – Spotkanie przy granicy". Co roku towarzyszy mu zabawa i festyn.

Do 1927 Radoszyce należały do parafii łacińskiej w Bukowsku, obecnie do parafii św. Józefa w Komańczy. Od 1947, cerkiew św. Dymitra jest kościołem filialnym parafii w Komańczy.

W Radoszycach urodził się Aleksander Podwapiński, franciszkanin i zegarmistrz.

Transport

Przez Radoszyce przebiega droga wojewódzka DW892 (prowadząca z Zagórza na Słowację, do Medzilaborec i historycznego regionu Zemplin) i DW897.

Przed 21 grudnia 2007 funkcjonowało drogowe przejście graniczne Radoszyce-Palota na Przełęczy Radoszyckiej.

Przez przełęcz i wieś biegnie szlak śladami dobrego wojaka Szwejka.

Galeria

• 
  Widok wsi przed 1936
• 
  Chata łemkowska (przed 1936)
• 
  Widok w latach 30. XX w.
• 
  Kamień graniczny.
• 
  Szlak Szwejka
• 
  Przejście graniczne Radoszyce-Palota (2007).
• 
  Wjazd ze Słowacji do Polski na DW892 w Radoszycach (2022).

Przypisy

1. Raport o stanie gminy za rok 2020. Stan ludności 31.12.2020 str.3 [dostęp 2022-01-17]
2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1069 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
3. GUS. Wyszukiwarka TERYT
4. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 114095
5. Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
6. Provinzial Handbuch der Königreiche Galizien und Lodomerien für das Jahr 1849. Lwów: 1849, s. 382.
7. Provinzial Handbuch der Königreiche Galizien und Lodomerien für das Jahr 1850. Lwów: 1850, s. 406.
8. Provinzial Handbuch der Königreiche Galizien und Lodomerien für das Jahr 1851. Lwów: 1851, s. 447.
9. Provinzial Handbuch der Königreiche Galizien und Lodomerien für das Jahr 1852. Lwów: 1852, s. 430.
10. Provinzial Handbuch der Königreiche Galizien und Lodomerien für das Jahr 1853. Lwów: 1853, s. 435.
11. Provinzial Handbuch der Königreiche Galizien und Lodomerien für das Jahr 1854. Lwów: 1854, s. 443.
12. Hipolit Stupnicki: Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: Karol Wild, 1855, s. 178.
13. Skorowidz powiatu sanockiego wydany na podstawie dat zebranych w roku 1911. Sanok: 1911, s. 16.
14. Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. T. II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 28. ISBN 83-87424-77-3.

Linki zewnętrzne

• Radoszyce, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 442.
• Radoszyce, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 534.