Redukcja (chemia)

Redukcja (chemia)

Redukcja, elektronacja – proces, w trakcie którego atom lub ich grupa przechodzi z wyższego <a href="/pl/Stopień_utlenienia" title="Stopień utlenienia" class="wl">stopnia utlenienia</a> na niższy.

Każdej redukcji musi towarzyszyć <a href="/pl/Utlenianie" title="Utlenianie" class="wl">utlenienie</a>. Łącznie takie procesy nazywa się <a href="/pl/Reakcja_redoks" title="Reakcja redoks" class="wl">reakcjami redoks</a>.

Redukcja związków metali zawartych w ich <a href="/pl/Ruda" title="Ruda" class="wl">rudach</a> jest podstawową przemysłową metodą otrzymywania wielu metali. Przeprowadza się ją na przykład za pomocą węgla (→ <a href="/pl/Wielki_piec" title="Wielki piec" class="wl">wielki piec</a>) lub w procesie <a href="/pl/Aluminotermia" title="Aluminotermia" class="wl">aluminotermii</a>. Redukcja zachodzi także na <a href="/pl/Katoda" title="Katoda" class="wl">katodzie</a> podczas <a href="/pl/Elektroliza" title="Elektroliza" class="wl">elektrolizy</a>, co wykorzystywane jest między innymi do otrzymywania reaktywnych metali, w tym glinu (→ <a href="/pl/Proces_Halla-Heroulta" title="Proces Halla-Heroulta" class="wl">proces Halla-Heroulta</a>) i sodu.

<ul><li>Redukcja <a href="/pl/Tlenek_żelaza(III)" title="Tlenek żelaza(III)" class="wl">tlenku żelaza(III)</a> tlenkiem węgla (powstałym w wyniku <a href="/pl/Półspalanie" title="Półspalanie" class="wl">półspalania</a> węgla):</li></ul>
<dl><dd>Fe2O3 + 3CO → 2Fe + 3CO2</dd></dl>

<ul><li>Elektrolityczna redukcja <a href="/pl/Kriolit" title="Kriolit" class="wl">kriolitu</a>; reakcja katodowa:</li></ul>
<dl><dd>AlF63− + 3 e → Al + 6F−</dd></dl>

Silnymi <a href="/pl/Reduktor_(chemia)" title="Reduktor (chemia)" class="wl">środkami redukującymi</a> są <a href="/pl/Wodór" title="Wodór" class="wl">wodór</a>, <a href="/pl/Litowce" title="Litowce" class="wl">metale alkaliczne</a>, <a href="/pl/Wodorki" title="Wodorki" class="wl">wodorki</a> metali, <a href="/pl/Krzemowodory" title="Krzemowodory" class="wl">krzemowodory</a>, <a href="/pl/Borowodory" title="Borowodory" class="wl">borowodory</a>, <a href="/pl/Siarczki" title="Siarczki" class="wl">siarczki</a>.

W chemii organicznej daną reakcję nazywa reakcją redukcji, gdy struktura głównego <a href="/pl/Substrat_(chemia)" title="Substrat (chemia)" class="wl">substratu</a> i głównego produktu różnią się tylko tym, że jedna grupa lub pojedynczy atom zmniejszył w jej wyniku swój stopień utlenienia, kosztem utlenienia prostego związku (zwanego w tym przypadku środkiem redukującym)<a href="#cite_note-MorrisonBoyd-1" style="counter-reset: mw-Ref 1;">[1]</a>.

<figure class="mw-halign-center noresize" about="#mwt6" data-mw="{&quot;name&quot;:&quot;imagemap&quot;,&quot;attrs&quot;:{},&quot;body&quot;:{&quot;extsrc&quot;:&quot;\nPlik:LAH_rxns.png|thumb|556px|center|Przykładowe zastosowania [[tetrahydroglinian litu|glinowodorku litu]] jako reduktora w chemii organicznej.\n\nrect 5 12 91 74 [[alkohol etylowy|alkohol]]\nrect 82 178 170 240 [[epoksyd]]\nrect 121 9 193 69 [[alkohol etylowy|alkohol]]\nrect 337 1 414 60 [[alkohol etylowy|alkohol]]\nrect 458 55 526 117 [[alkohol etylowy|alkohol]]\nrect 170 151 234 210 [[aldehyd]]\nrect 141 259 207 279 [[nitryl]]\nrect 135 281 196 300 [[amid]]\nrect 128 311 204 366 [[amina]]\nrect 264 268 339 334 [[kwas karboksylowy]]\nrect 457 362 529 413 [[alkohol etylowy|alkohol]]\nrect 381 255 433 273 [[azydki|azydek]]\nrect 469 244 525 269 [[amina]]\nrect 321 193 401 242 [[estry|ester]]\nrect 261 141 320 203 [[keton]]\n\ndesc none\n# Notes:\n# Details on the new coding for clickable images is here: [[mw:Extension:ImageMap]]\n# [https://web.archive.org/web/20080327003154/http://tools.wikimedia.de/~dapete/ImageMapEdit/ImageMapEdit.html?en This image editor] was used.\n&quot;}}"><img loading="lazy" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/30/LAH_rxns.png" decoding="async" data-file-width="556" data-file-height="428" data-file-type="bitmap" height="428" width="556" usemap="#ImageMap_f74f0d5ecbb3fae3" alt="LAH_rxns.png"><map name="ImageMap_f74f0d5ecbb3fae3"><area href="./Alkohol_etylowy" shape="rect" coords="5,12,91,74" alt="alkohol" title="alkohol"><area href="./Epoksyd" shape="rect" coords="82,178,170,240"><area href="./Alkohol_etylowy" shape="rect" coords="121,9,193,69" alt="alkohol" title="alkohol"><area href="./Alkohol_etylowy" shape="rect" coords="337,1,414,60" alt="alkohol" title="alkohol"><area href="./Alkohol_etylowy" shape="rect" coords="458,55,526,117" alt="alkohol" title="alkohol"><area href="./Aldehyd" shape="rect" coords="170,151,234,210"><area href="./Nitryl" shape="rect" coords="141,259,207,279"><area href="./Amid" shape="rect" coords="135,281,196,300"><area href="./Amina" shape="rect" coords="128,311,204,366"><area href="./Kwas_karboksylowy" shape="rect" coords="264,268,339,334"><area href="./Alkohol_etylowy" shape="rect" coords="457,362,529,413" alt="alkohol" title="alkohol"><area href="./Azydki" shape="rect" coords="381,255,433,273" alt="azydek" title="azydek"><area href="./Amina" shape="rect" coords="469,244,525,269"><area href="./Estry" shape="rect" coords="321,193,401,242" alt="ester" title="ester"><area href="./Keton" shape="rect" coords="261,141,320,203"></map><figcaption>Przykładowe zastosowania <a href="/pl/Tetrahydroglinian_litu" title="Tetrahydroglinian litu" class="wl">glinowodorku litu</a> jako reduktora w chemii organicznej.</figcaption></figure>

Redukcja, elektronacja – proces, w trakcie którego atom lub ich grupa przechodzi z wyższego stopnia utlenienia na niższy. Każdej redukcji musi towarzyszyć utlenienie. Łącznie takie procesy nazywa się reakcjami redoks. Redukcja związków metali zawartych w ich rudach jest podstawową przemysłową metodą otrzymywania wielu metali. Przeprowadza się ją na przykład za pomocą węgla lub w procesie aluminotermii. Redukcja zachodzi także na katodzie podczas elektrolizy, co wykorzystywane jest między innymi do otrzymywania reaktywnych metali, w tym glinu i sodu. 