Rudnik (gmina w województwie śląskim)
gmina wiejska w województwie śląskim / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Drogi AI, mówmy krótko, odpowiadając po prostu na te kluczowe pytania:
Czy możesz wymienić najważniejsze fakty i statystyki dotyczące Rudnik (gmina w województwie śląskim)?
Podsumuj ten artykuł dla 10-latka
Rudnik – gmina wiejska w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie raciborskim, utworzona w 1973 r. Siedzibą władz gminy jest Rudnik. W jej skład wchodzi piętnaście wsi, jedna osada, jedna kolonia oraz dwa przysiółki.
Ten artykuł dotyczy gminy w powiecie raciborskim. Zobacz też: Gmina Rudnik. |
gmina wiejska | |||||
Urząd gminy w Rudniku | |||||
| |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||
Powiat | |||||
TERC |
2411082 | ||||
Wójt |
Piotr Rybka | ||||
Powierzchnia |
73,87 km² | ||||
Populacja (30.06.2016) • liczba ludności |
| ||||
• gęstość |
69,3 os./km² | ||||
Nr kierunkowy |
32 | ||||
Tablice rejestracyjne |
SRC | ||||
Adres urzędu: ul. Kozielska 147-411 Rudnik | |||||
Szczegółowy podział administracyjny | |||||
| |||||
Położenie na mapie powiatu | |||||
50°07′37″N 18°11′07″E | |||||
| |||||
Strona internetowa | |||||
Biuletyn Informacji Publicznej |
W 2007 r. gmina liczyła 5220 mieszkańców i posiadała 73,87 km² powierzchni. Stanowiła 13,59% powierzchni powiatu.
Według danych z 31 grudnia 2019 roku[2] gminę zamieszkiwały 5193 osoby.
Gmina Rudnik graniczy z gminą Kuźnia Raciborska od północnego wschodu przez rzekę Odrę oraz od wschodu również przez rzekę z gminą Nędza. Od południowego wschodu gmina graniczy z Raciborzem, natomiast od południowego zachodu z gminą Pietrowice Wielkie. Od zachodu z gminą Baborów.Od zachodu i północnego zachodu gmina graniczy z gminą Polska Cerekiew, a od północy z gminą Cisek.
Na terenie gminy dominuje działalność rolnicza: uprawa roślin i hodowla zwierząt.
Położenie
Gmina Rudnik leży w Kotlinie Raciborskiej, w południowo-zachodniej części województwa śląskiego i północno-zachodniej części powiatu raciborskiego, nad rzeką Odrą[3][4]. Miejscowości położone są na pagórkowatym terenie na lewym brzegu Odry[5].
Pod względem administracyjnym gmina należy do powiatu raciborskiego i województwa śląskiego. Od zachodniej strony gmina graniczy z województwem opolskim[5]. Siedziba gminy to Rudnik.
Gmina graniczy z gminą Kuźnią Raciborską od północnego wschodu na linii rzeki Odry oraz od wschodu również przez rzekę z gminą Nędzą[4][6]. Od południowego wschodu gmina graniczy z Raciborzem[3][4], natomiast od południowego zachodu z gminą Pietrowice Wielkie[4][6]. Od północnego zachodu gmina graniczy z gminą Baborów[4]. Od północy gmina graniczy z gminą Polska Cerekiew i gminą Cisek[4][6], które należą do województwa opolskiego (powiat kędzierzyńsko-kozielski).
Struktura powierzchni
Gmina Rudnik według danych z 2010 r. zajmuje obszar 73,94 km², co stanowiło około 13,59% powierzchni powiatu raciborskiego oraz 0,6% powierzchni całego województwa śląskiego[6][7]. Podział na kategorie wygląda następująco[7]:
- użytki rolne – 63,05 km², co stanowi 85,27% całej powierzchni, w tym:
- grunty orne – 53,88 km²,
- sady – 2,00 km²,
- łąki – 4,29 km²,
- pastwiska – 2,88 km²;
- użytki leśne oraz zadrzewienia i zakrzewienia – 5,64 km², co stanowi 7,63% całej powierzchni;
- pozostałe grunty i nieużytki – 5,25 km², co stanowi 7,1% całej powierzchni.
Geologia
Gmina znajduje się w obrębie dwóch mezoregionów: Płaskowyżu Głubczyckiego i Kotliny Raciborskiej[8].
Płaskowyż Głubczycki, który obejmuje zachodnią połowę terenu gminy, to równina lessowa o wyżynnym krajobrazie, której wysokość kształtuje się na poziomie 235-260 m n.p.m. Występują tutaj słabo nachylone powierzchnie wierzchowin i gęsta sieć nieckowatych suchych dolin. Gmina to typowo rolniczy region, który jest bogaty w urodzajne gleby. Występują tutaj osady lessowe, które charakteryzuje niewielka miąższość, a pod nimi zalegają piaski i gliny[9].
Kotlina Raciborska, która obejmuje wschodnią połowę terenu gminy, to teren równinny o wysokości nieco poniżej 200 m n.p.m., gdzie różnica w wysokościach nie przekracza 3 metrów. Występują tutaj meandryczne starorzecza, które są wypełnione wodą lub podmokłe. W dolinie Odry występują terasy akumulacyjne: zalewowe, które sięgają 0,5-2 oraz nadzalewowe, które sięgają 4-7 m nad poziomem rzeki. Występują tutaj osady holoceńskie, które są utworami głównie gliniastymi i pyłowymi, a także czasami ilastymi i piaszczystymi, które charakteryzuje zróżnicowana miąższość. Pod nimi zalegają osady okruchowe, na które składają się piaski i żwiry[9].
Morfologia terenu
Gmina pod względem morfologicznym leży w makroregionie Niziny Śląskiej. W tej podprowincji można wyróżnić dwa mezoregiony: Płaskowyż Głubczycki i Kotlina Raciborska[10].
Obszar gminy charakteryzuje się w przeważającej części równinną rzeźbą terenu, gdzie wyróżniają się obniżenia rzek Odry i Psiny[11]. Deniwelacje nie przekraczają 3-5 metrów, a spadki terenu 3-5%. W krajobrazie można zauważyć płaskodenne obniżenia dolin cieków wodnych, które wypełniają systemy tras zalewowych i nadzalewowych. Teren gminy cechuje umiarkowane zróżnicowanie hipsometryczne[12].
Jeśli chodzi o strukturę rzeźby terenu to występuje tutaj wysoczyzna moreny dennej oraz denudowana równina akumulacji wodnolodowcowej, która stanowi płaską równinę pokrytą w dużej części warstwą utworów lessowych i lessopodobnych. Oprócz tego można tutaj wyróżnić równinę trasy akumulacyjnej i erozyjno-denudacyjnej o rzeźbie równinnej lub falistej; równinę trasy niskiej, miejscami w pradolinie plejstoceńskiej o rzeźbie płaskiej lub lekko falistej; holoceńskie dna dolin rzecznych, występujące wzdłuż rzek, które od czasu ostatniego zlodowacenia posiadają potencjał akumulacyjny i erozyjny zdolny do wykształcenia własnej doliny. Na terenie gminy jest to przede wszystkim rzeka Odra, ale również Psina. Geomorfologia tych dolin charakteryzuje niewielkie zróżnicowanie wysokościowe. Widoczne w rzeźnie terenu są obiekty antropogeniczne, w tym przypadku wały przeciwpowodziowe[8].
Hydrologia
Wody podziemne
Obszar gminy znajduje się w zasięgu Głównego Zbiornika Wód Podziemnych "Racibórz" (GZWP 352). Zbiornik znajduje się w utworach czwartorzędu, którego jakość wody oceniono w 2001 r. bardzo wysoko – klasa Ib. Na terenie gminy znajduje się również trzeciorzędowy Użytkowy Poziom Wodonośny. Gmina jest zaopatrywana w wodę z tych utworów poprzez kilkunastometrowe i kilkudziesięciometrowe utwory wodonośne sarmatu i kopalne struktury dolinne, które wypełnione są utworami pliocenu. Jakość wód należy do klasy Ib i II, które spełniają normy pod względem przydatności do picia jak i na cele gospodarcze. Użytkowy poziom wodonośny na terenie gminy stanowią spągowe piaszczyste partie czwartorzędu i stropowe partie trzeciorzędu, na które składają się żwiry grube z otoczakami i piaskiem. Zatem trzeciorzędowy i czwartorzędowy poziom wodonośny ograniczają od góry pyły i piaski silnie pylaste, a od dołu iły torontu. Miąższość poziomu wynosi 22-23 m (od 37-39 m do 60-61 m), gdzie prowadzi od wody o zwierciadle napiętym, stabilizującym się na głębokości od 29 m do powierzchni terenu[13].
Wody powierzchniowe
Na terenie gminy znajduje się rozwinięty system wód powierzchniowych. W jego skład wchodzi przede wszystkim rzeka Odra, a także mniej znaczące cieki wodne, które w większości zostały przekształcone w sieć melioracyjną. Obszar gminy znajduje się w dorzeczu Odry. Rzeka Odra stanowi południową granicę gminy na długości 8 km, a jej koryto jest uregulowane. W związku z tym wschodnie tereny gminy są zagrożone miejscowymi podtopieniami[9].
Na terenie znajdują się cztery cieki główne wraz z ich dopływami. Największym ciekiem wodnym jest rzeka Odra wraz z jej lewobrzeżnymi dopływami. Oprócz tego przez teren gminy przepływają potok Dzielniczka i rzeka Cisek, a także Psinka. Na terenie gminy można wyszczególnić również osiem potoków[14].
Potoki z sołectw Szonowice, Czerwięcice, Brzeźnica, Sławików i Ligota Książęca uchodzą do Odry jako jej lewobrzeżne dopływy. W sołectwie Szonowice ma swój początek rzeka Dzielniczka, która płynie w kierunku północnym poza granice gminy i uchodzi do Odry. Rzeka Cisek płynie przez sołectwo Modzurów na północ gminy, gdzie uchodzi do Odry. Do sieci hydrologicznej zaliczają się także liczne doły melioracyjne, które odwadniają tereny leśne i rolne. Na wschód od terenu gminy znajdują się liczne zbiorniki wodne[14].
Klimat
Gmina, według podziału E. Romera, znajduje się w krainie geograficznej zwanej Bramą Morawską. Kraina ta charakteryzuje się korzystnymi warunkami klimatycznymi, gdzie należy do najcieplejszych stref klimatycznych w Polsce. Strefa ta posiada najdłuższy okres wegetacji[15].
Klimat jest łagodny poprzez sąsiedztwo z rzeką Odrą, kompleksy leśne województwa opolskiego położone od zachodu, a także położenie gminy przy wylocie Bramy Morawskiej, z której napływają masy wilgotnego i ciepłego powietrza[3][5][6]. Średnia roczna temperatura waha się między 7 °C a 8 °C. W lipcu, który jest najcieplejszym miesiącem temperatura waha się między 17 °C a 18 °C, a w najzimniejszym – styczniu waha się między – 2 °C a – 3 °C. Czas trwania okresu wegetacyjnego wynosi od ok. 210 do 230 dni, a przymrozki trwają od 60 do 100 dni w ciągu roku, pokrywa śnieżna natomiast zalega od 60 do 90 dni.
W gminie notuje się ok. 170 dni z opadem, gdzie 45 dni to opady śniegu[15]. Opad śródroczny oscyluje wokół 600–900 mm[3][6][15]. Zachmurzenie maksymalne występuje od listopada do stycznia, a minimalne od sierpnia do września. Średnia dobowa wilgotność względna powietrza wynosi 78%. Na terenie gminy występuje średnio 34,3 dni z mgłą. Średnie usłonecznienie w roku wynosi ok. 1400 godzin, a liczba dni z usłonecznieniem powyżej 10 godzin wynosi 30[15].
Wiatry są przeważnie słabe[5], ok. 42% wieje z kierunku zachodniego i południowo-zachodniego przynosząc ciepłe masy powietrza z Europy Zachodniej i basenu Morza Śródziemnego[3][6]. Średnia prędkość wiatru w ciągu roku wynosi ok. 2,2 m/s (od 1,7 do 3,4 m/s)[3][6][15]. Zimą i jesienią przeważa wiatr z południa, natomiast wiosną i latem z północy. Na terenie gminy występuje duży udział cisz – 18,6%[15].
Na klimat ma wpływ także ukształtowanie terenu. Klimat Płaskowyżu Głubczyckiego jest korzystny dla rolnictwa i osadnictwa. Wąskie doliny boczne posiadają odrębne cechy mikroklimatyczne. Nie są tak często przewietrzane, zatem występuje tutaj dość częsta inwersja temperatur. Nie sprzyja to osadnictwu, a także uprawom wrażliwym na przymrozki i grzybienie. Dolina Odry, która jest płaskodenna i szeroka, posiada cechy doliny inwersyjnej. Jednak nie notuje się tutaj za wiele inwersji i nie posiadają one większych miąższości. Warunki klimatyczne nie są tutaj korzystne, a szczególnie w obrębie najniżej położonych terenów między wałami przeciwpowodziowymi. Dodatkowo sytuację pogarszają naturalne i sztuczne przegrody usytuowane poprzecznie do osi rzeki[16].
Gleby
Klasa | Areał [ha] |
---|---|
R I | 184,8 |
R II | 1476,9 |
R III a | 2314,0 |
R III b | 1085,5 |
R IV a | 237,4 |
R IV b | 71,8 |
R V | 8,1 |
R VI | 1,0 |
Klimat, który jest łagodny, działa bardzo sprzyjająco dla rolnictwa, które charakteryzuje gminę[5][16]. Obszar gminy jest w przeważającej części równinny, miejscami falisty. Występują tutaj dobre warunki fizjograficzne dla rolnictwa[16].
Gmina posiada bardzo dobre gleby, gdzie w znacznej mierze przeważają gleby lessowe klas I–III[5][16]. W związku z tym głównym zajęciem miejscowej ludności jest rolnictwo, a na terenie całej gminy przeważają grunty orne stanowiące 94% jej powierzchni[6][16]. Wysoka urodzajność gleb zdeterminowała ich użytkowanie, gdzie przeważają użytki rolne nad innymi formami, w tym zalesieniem. Jednak występują tutaj czynniki wpływające na żyzność gleb[16]. W związku z tym gleby brunatne mają niski poziom próchnicy, co wymaga właściwego nawożenia organicznego i wapnowania[17].
Gleby klasy IV oraz niższych klas występują w dolinie Odry. W ukształtowaniu powierzchni przeważają doliny rzeczne, zbocza dolin oraz wzniesienia. Tereny gminy są podatne na działania erozyjne, bowiem na większość z nich składa się less. 8% obszaru gminy to grunty leśne[6].
Surowce naturalne
Na terenie gminy nie występują znaczne złoża kopalin, w związku z tym nie wydobywa się tutaj znacznej ilości surowców naturalnych[18]. Można jedynie spotkać niewielkie złoża kruszyw naturalnych i surowców ilastych, które wykorzystuje się do produkcji ceramiki budowlanej. Na terenie całej gminy można przede wszystkim natknąć się na piaski pochodzenia fluwioglacjalnego, które przeważają jednak w jej północnej części[17]. Piaski te na terenie Płaskowyżu Głubczyckiego często są przykryte glinami lessopodobnymi i piaszczystymi. W obrębie tras erozyjno-akumulacyjnych i akumulacyjnych rzek Odry i Psiny występują utwory żwirowo-piaszczaste. W dolinie Odry można natknąć się na żwiry i piaski, których miąższość złóż sięga średnio 7 metrów. Właściwości fizyczne żwirów są bardzo dobre i mało zróżnicowane. Napotkać można tutaj również surowce ilaste, do których zaliczają się muły rzeczne i gliny piaszczyste oraz lessopodobne. Jednak ich zasobność i jakość nie należy do najwyższych[18].
Szata roślinna
W gminie Rudnik nie ma pełnego rozpoznania pod kątem występowania rzadkich i ginących okazów flory, a obecnie ważną rolę odgrywają zbiorowiska antropogeniczne, które występują na terenach pod silnym wpływem działalności człowieka[6][18]. Zatem występują tutaj zbiorowiska segetalne, które w związku z zubożałą postacią nie prezentują większej wartości przyrodniczej[18].
Na większości zalesionego obszaru gminy występuje grąd subkontynentalny (łac. Tilio-Carpinetum), a także łęgi ze związku Alno-Ulmion, które występują przede wszystkich w dolinach cieków wodnych oraz łęgów jesionowo–wiązowych (łac. Fraxino–Ulmetum), które można spotkać na wyższych tarasach Odry i łęgi jesionowo–olszowych (łac. Fraxino-Alnetum), które występują w sąsiedztwie drobnych cieków[6][18].
W dolinach rzecznych występuje roślinność łąkowa i bagienna. Jednak prace melioracyjne, a w związku z tym postępujące procesy odwodnień doprowadziły do degradacji tych terenów. Wszystko to przełożyło się na wyginięcie roślinności związanej z dawnymi metodami gospodarki łąkarskiej i ograniczenie zasięgu występowania cennych przyrodniczo łąk. Obecnie łąki zajmują 424 hektary, co stanowi 9,6% powierzchni gminy. Przy brzegach Odry i na licznych nieużytkach można spotkać roślinność bagienną, głównie trzcinowo-szuwarową[18].
Lasy
Lasy zajmują 7,6% całej struktury powierzchni gminy[6][19]. Zalesienie jest zatem trzykrotnie mniejsze niż lesistość województwa śląskiego (25,5%) i kraju (27,5%)[19]. Ma to związek z rolniczym charakterem gminy, gdzie występuje dużo dobrych jakościowo gleb[6][19]. Udział najwyższej klasy gleb (I-IIIb) w użytkach ornych wynosi bowiem aż 94%. W związku z tym lasy zachowały się tutaj jedynie w formie fragmentarycznej, gdzie występuje kilkadziesiąt izolowanych fragmentów[19]. Najwięcej z nich znajduje się w centralnej części gminy, w okolicach wsi Czerwięcice, i nie przekracza 100 hektarów[6][19].
Na lasy gminy Rudnik składają się przede wszystkim użytki leśne Nadleśnictwa Rud Raciborskich – 4,46 km² (87,5%), Stacji Hodowli Roślin Modzurów – 0,3187 km² (6,3%) oraz lasy prywatne – 0,3165 km²[6]. Jeśli chodzi o znaczenie terenów leśnych to możemy tutaj wyróżnić: gospodarcze, turystyczne i ekologiczne. Jednak gospodarcze znaczenie lasów nie jest wielkie w związku z ich dużym rozdrobnieniem na całej powierzchni gminy, a także młodym drzewostanem, małym zróżnicowaniem gatunków i niską odpornością siedliskową. W związku z tym gospodarcze wykorzystanie lasów sprowadza się do prac pielęgnacyjnych i bieżących potrzeb właścicieli[19].
Lasy mają również niewielkie znaczenie turystyczne i wypoczynkowe, gdzie najlepsze predyspozycje posiada kompleks leśny w okolicach wsi Czerwięcice. Kompleks składa się z lasu i boru mieszanego, gdzie świeży i drzewostan w wieku 40-60 lat tworzą klimat sprzyjający pobytowi ludzi i regenerujący ich zdrowie. Jeśli chodzi o ekologiczne wykorzystanie lasów, to ważne są tutaj funkcje glebochronne, wiatrochronne i klimatyczne[19].
Stan środowiska
Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego wynika przede wszystkim z działalności lokalnych źródeł emisji (indywidualnych systemów grzewczych, kotłowni, działalność zakładów przemysłowych), a także napływu zanieczyszczeń z zewnątrz poprzez cyrkulację atmosferyczną. Źródłami zanieczyszczeń liniowych są ciągi komunikacyjne, w tym droga krajowa nr 45 i droga wojewódzka nr 422. Na tych obszarach występuje większa emisja zanieczyszczeń komunikacyjnych (NOx, CO, SO2, pył zawieszony, ołów)[20].
Zanieczyszczenie wód podziemnych może wynikać z działalności rolniczej na terenie gminy (nawożenie, spryskiwanie środkami ochrony roślin), a także tzw. "dzikimi" wysypiskami śmieci. Sytuację pogarsza fakt stosunkowo dobrej przepuszczalności gruntów. Brak kanalizacji na terenie gminy może zagrażać jej wodom powierzchniowym (nieszczelne szamba i nielegalne wylewanie ścieków)[20].
Z badań archeologicznych wynika, że ok. IX – VII w. p. n.e. istniały na terenie gminy ślady osadnictwa. Niedaleko miejscowości Łubowice istniał od IX do VII w. p.n.e. gród z epoki brązu i żelaza[21], dalej: między Łubowicami a Brzeźnicą na wzgórzu znajdowało się cmentarzysko całopalne, z okresu kultury łużyckiej[5].
Kolejne ślady osadnicze pochodzą już z okresu wczesnego średniowiecza. W centrum Modzurowa znajdowała się osada datowana na VI–X w., natomiast pierwsza udokumentowana wzmianka pochodzi dopiero z 1274[22]. Na przełomie IX–X w., znajdowała się osada na terenie Grzegorzowic[23]. W XI w. – na terenie miejscowości Rudnika istniała już osada kopaczy, natomiast pierwsza wzmianka pochodzi z 1302[24].
Na średniowiecze datuje się powstanie kolejnych ośrodków osadniczych. W XIII w. na terenie Czerwięcic istniała już średniowieczna osada, o której pierwsze wzmianki pochodzą z lat 1272–1275[25]. W 1223 r. wzmiankowana jest po raz pierwszy wieś Sławików, z okazji konsekracji kościoła pw. św. Jerzego[26]. Wieś należała wówczas do rodziny Lavensteinów, zwanych Czerwięcicami[25] Na przełomie XII–XIII w., na terenie Gamowa istniała już średniowieczna osada, której pierwsza wzmianka pochodzi z 19 listopada 1223[27]. Z XIII w. pochodzą pierwsze wzmianki o wsi Ligota Książęca[28]. Z XIV w. pochodzą pierwsze wzmianki o wsiach Strzybnik, oraz Szonowice[29][30]. W 1415 r. po raz pierwszy wzmiankowana jest wieś Ponięcice, w dokumentach Mikołaja Wenke, kanonika kolegiaty Św. Krzyża w Opolu i kolegiaty św. Mikołaja w Otmuchowie[31]. Brzeźnica po raz pierwszy wzmiankowana została 12 stycznia 1445 r., kiedy to książę raciborski Wacław Przemyślida, przekazał folwark brzeźnicki swojej żonie Małgorzacie z Szamotuł herbu Nałęcz[5]. W XV w. istniała już wieś Lasaki, jako przysiółek Sławikowa o nazwie Sławikowski Górny Las[28].
Około 1645 r. w Brzeźnicy staraniem Małgorzaty Dzierżanowskiej został wzniesiony pałac rycerski[5]. Pierwsze wzmianki o Jastrzębiu pochodzą z 1679 r.[28]. W 1809 r. grupa rolników ze wsi Ligota Książęca wykorzystała wody z potoku do założenia wodociągu, który zasilany był wodą ze studni za pomocą pompy[21]. W latach 1870–1872 w Jastrzębiu został wzniesiony pałac, który przetrwał do dnia dzisiejszego[28]. W 1892 r. staraniem rodziny von Schimonsky został wzniesiony w Czerwięcicach pałac[32]. W XVIII w. powstała wieś Sławienko z gruntów, które właściciel majątku w Morzurowie podarował swoim poddanym[26]. W 1939 r. władający pałacem w Jastrzębiu prawnik o nazwisko Thinel, przekształcił go na zakład chorób płucnych[28].
Gmina Rudnik powstała w 1973 r.[33]. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie katowickim. Po reformie administracyjnej wchodzi w skład powiatu raciborskiego województwa śląskiego.
Gminę według danych z 30 czerwca 2004 r.[34] zamieszkuje 5267 osób, co stanowi około 1% ludności województwa śląskiego[6].
Rok | Liczba mieszkańców | Mężczyzn | Kobiet | Gęstość zaludnienia |
---|---|---|---|---|
2004 | 5267[35] | 71,06 | ||
2007 | 5220[36] | 2531 | 2689 | 70,43 |
2008 | 5157[37][11] | 69,58 | ||
2011 | 5051[38] | 68,59 |
Struktura demograficzna mieszkańców gminy Rudnik według danych z 31 grudnia 2007 r.:[36]
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
---|---|---|---|---|---|---|
Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
Populacja | 5220 | 100 | 2689 | 51,51 | 2531 | 48,49 |
Wiek przedprodukcyjny (0–17 lat) | 1017 | 19,48 | 510 | 9,77 | 507 | 9,71 |
Wiek produkcyjny (18–65 lat) | 3211 | 61,51 | 1559 | 29,87 | 1652 | 31,65 |
Wiek poprodukcyjny (powyżej 65 lat) | 992 | 19 | 620 | 11,88 | 372 | 7,13 |
Jeżeli chodzi o strukturę wieku w gminie, to największą grupę stanowią osoby w wieku 40–49 lat, których jest 810[6]. Dzieci w wieku 0–6 lat jest 437, a w wieku 7–14 jest 649[6]. Młodzieży w wieku 15-19 lat jest 478, a osób w wieku 20–29 – 739. Grupa osób w wieku 30–39 lat wynosi 658, a w wieku 50–59 – 571. Osób, które mają 60 lat i więcej w gminie jest 978[6].
Warto podkreślić, że jeśli chodzi o ludność w wieku produkcyjnym, to odsetek osób w gminie jest wyższa niż w powiecie raciborskim oraz województwie śląskim[6]. W wieku przedprodukcyjnym znajduje się 22,4% ludności, w produkcyjnym – 59,2%, a poprodukcyjnym – 18,3%[6].
Największą miejscowością w gminie jest Rudnik, którym ma 904 mieszkańców, następnie znajdują się Grzegorzowice – 617 mieszkańców, Brzeźnica – 597 mieszkańców, Gamów – 449 mieszkańców, Sławików – 474 mieszkańców, Modzurów – 389 mieszkańców, Łubowice – 362 mieszkańców, reszta miejscowości ma mniej niż 300 mieszkańców[6].
Podczas spisu w 2011 roku 25,4% mieszkańców zadeklarowało się jako Niemcy[39].
- Piramida wieku mieszkańców gminy Rudnik w 2014 roku[1].
Rolnictwo stanowi silną i wiodącą pozycję w strukturze gospodarczej gminy, gdzie jest jej podstawową bazą ekonomiczną jak i głównym źródłem utrzymania ludności. Użytki rolne zajmują 6299 hektary, co stanowi ponad 85% powierzchni gminy. W strukturze produkcji dominuje kierunek rośliny, a przede wszystkim zboża, głównie pszenica[20].
W 2007 r. w gminie Rudnik było 211 prywatnych podmiotów gospodarczych, z czego 152 stanowiły osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, 4 spółdzielnie oraz 1 spółka handlowa z udziałem kapitału zagranicznego[36].
Na terenie gminy w 2004 r. działalność gospodarczą prowadziły 134 podmioty. W gminie dominuje działalność rolnicza: uprawa roślin i hodowla[6].
Wyszczególnienie | Liczba |
---|---|
Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo | 811 |
Działalność produkcyjna | 23 |
Budownictwo | 14 |
Handel i naprawy | 32 |
Restauracje, bary | 6 |
Transport, składowanie, łączność | 16 |
Pośrednictwo finansowe | 7 |
Obsługa nieruchomości i firm | 1 |
Edukacja, tłumaczenia | 1 |
Ochrona zdrowia i opieka socjalna | 4 |
Pozostała działalność usługowa, komunalna, socjalna i indywidualna | 30 |
Razem | 945 |
Rodzaj | Powierzchnia (ha) |
---|---|
Grunty orne | 5 382 |
Sady | 202 |
Łąki | 429 |
Pastwiska | 288 |
Σ | 6 463 |
Ogółem powierzchnia użytków rolnych zajmuje 6463 hektarów, co stanowi 87,41% obszaru gminy. Podstawowa forma własności, to gospodarstwa indywidualne, które stanowią 56,6% powierzchni użytków rolnych (2 836 ha). W gminie uprawiane są głównie zboża i kukurydza oraz hodowane bydło i trzoda chlewna[6].
Wyszczególnienie | Liczba (szt.) |
---|---|
bydło domowe | 2778 |
trzoda chlewna | 4260 |
konie | 51 |
drób | 6094 |
Razem | 13 183 |
Wyszczególnienie | Powierzchnia (ha) |
---|---|
pszenica | 1 885,18 |
pszenżyto | 11,09 |
jęczmień | 547,54 |
rośliny pastewne | 462,30 |
ziemniaki | 150,36 |
rzepak | 345,99 |
buraki cukrowe | 346,38 |
Razem | 4 211,14 |
Sołectwa
Lp. | Nazwa sołectwa | Liczba ludności | Udział (%) | Powierzchnia (km²) | Udział (%) | Gęstość zaludnienia (os./km²) |
---|---|---|---|---|---|---|
1. | Brzeźnica | 597 | 10,12% | 7,15 | 9,68% | 71,47 |
2. | Czerwięcice | 107 | 2,12% | 3,95 | 5,35% | 27,08 |
3. | Gamów[uwaga 1] | 460 | 9,11% | 5,16 | 6,98% | 89,15 |
4. | Grzegorzowice | 574 | 11,36% | 4,87 | 6,59% | 117,86 |
5. | Jastrzębie | 156 | 3,09% | 4,55 | 6,16% | 34,29 |
6. | Lasaki | 171 | 3,39% | 1,55 | 2,10% | 110,32 |
7. | Ligota Książęca | 143 | 2,83% | 1,75 | 2,37% | 81,71 |
8. | Łubowice | 337 | 6,67% | 3,7 | 5,00% | 91,08 |
9. | Modzurów[uwaga 2] | 408 | 8,08% | 8,95 | 12,11% | 45,59 |
10. | Ponięcice | 226 | 4,47% | 5,7 | 7,71% | 39,65 |
11. | Rudnik | 986 | 19,52% | 9,3 | 12,59% | 106,02 |
12. | Sławików | 423 | 8,37% | 6,0 | 8,12% | 70,5 |
13. | Strzybnik | 285 | 5,64% | 6,3 | 8,53% | 45,24 |
14. | Szonowice | 264 | 5,23% | 4,71 | 6,37% | 56,05 |
Miejscowości
- Wsie
- Brzeźnica, Czerwięcice, Gamów, Grzegorzowice, Jastrzębie, Lasaki, Ligota Książęca, Łubowice, Modzurów, Ponięcice, Rudnik, Sławienko, Sławików, Strzybnik, Szonowice
- Przysiółki
- Kolonia Strzybnik, Strzybniczek
Droga | Relacja | Długość |
---|---|---|
S3500 | Grzegorzowice – Łubowice – Brzeźnica | 7,9 km |
S3501 | Brzeźnica ul. Leśna | 1,9 km |
S3503 | Jastrzębie – Modzurów – Strzybniczek | 10,1 km |
S3514 | Rudnik – DK45 | 2 km |
S3518 | Sławików – Lasaki – Grzegorzowice | 3,3 km |
S3519 | Grzegorzowice Gacki – Czerwięcice – DK45 | 6,6 km |
S3520 | DK45 – Ponięcice – Szonowice | 2,6 km |
S3521 | Modzurów – Szonowice – DK45 | 1,7 km |
S3522 | Dolędzin – Modzurów | 3,4 km |
S3523 | Rudnik – Strzybnik | 3,4 km |
S3524 | Turmasy – Jastrzębie | 0,5 km |
S3527 | Sławienko – Gamów – Strzybniczek | 5,3 km |
Transport drogowy
Gminę cechuje dobre położenie komunikacyjne[37]. Środek gminy przecina dwupasmowa 45 droga krajowa nr 45 o długości 8,8 km oraz szerokości 7 m, z 23 m pasem drogowym, która przebiega z Opola przez Racibórz i Chałupki do granicy z Czechami[6][37]. Stan techniczny drogi wymaga remontu nawierzchni, bowiem natężenie ruchu na tej drodze jest największe. Droga należy do IV klasy technicznej[6].
Przez teren gminy przebiega także 421 droga wojewódzka nr 421 Kędzierzyn Koźle–Kuźnia Raciborska o długości 6 km[6][37]. Droga bierze swój początek w sołectwie Sławików, a kończy się na przeprawie promowej w Grzegorzowicach[6].
Od północnej granicy gminy w odległości około 45 km przebiega A4 autostrada A4 Zgorzelec–Wrocław–Katowice–Kraków, natomiast w odległości około 25 km od wschodniej granicy gminy przebiega A1 autostrady A1 Gdańsk–Łódź–Katowice–Gorzyczki[6][37].
W odległości 16 km znajduje się przejście graniczne z Republiką Czeską w Pietraszynie, natomiast w odległości 29 km znajduje się przejście graniczne w Chałupkach[37].
Gmina posiada 12 odcinków dróg powiatowych o łącznej długości 48,7 km, z czego 39,5 km to nawierzchnia twarda, 2,3 km – nawierzchnia ulepszona, a 9,2 km nawierzchnia gruntowa. Drogi te łączą większość miejscowości w gminie. Sieć dróg gminnych wynosi 63 km, z czego 21 km to nawierzchnia bitumiczna, 42 km – nawierzchnia gruntowa. Drogi te w znaczącej większości nie posiadają chodników, rowów odwadniających ani poboczy[6].
Gmina nie posiada własnej komunikacji zbiorowej, a połączenia obsługiwane są przez PKS i PKM Racibórz oraz prywatnych przewoźników[6].
Inne
Na terenie gminy znajduje się jeden urząd pocztowy – Rudnik (kod 47–411)[40][41]. Oprócz tego znajduje się także agencja pocztowa we wsi Łubowice (kod 47-411)[41].
Gmina Rudnik nigdy nie posiadała żadnej infrastruktury kolejowej. Najbliższe stacje kolejowe znajdują się we miejscowościach Kuźnia Raciborska, Nędza oraz Racibórz.
Odległość do portu lotniczego w Pyrzowicach (Katowice) wynosi 75 km, natomiast port lotniczy w Ostrawie oddalony jest o 35 km[37].
Sieć energetyczna
Teren gminy zasilany jest w energię elektryczną z czterech Głównych Punktów Zasilania[6]:
- Racibórz – ul. Piaskowa,
- Racibórz – Studzienna,
- Kuźnia Raciborska,
- Polska Cerekiew.
Rozprowadzanie energii elektrycznej następuje poprzez sieć napowietrzną średniego napięcia – 15 kV w układzie promieniowym oraz poprzez linie napowietrzne niskiego napięcia – 0,4 kV. Sieć ta jest w znacznym stopniu wyeksploatowana co powoduje częste awarie oraz większe straty w przesyle energii. Teren gminy przecina tranzytowa dwutorowa napowietrzna linia wysokiego napięcia 400 kV (Dobrzeń–Wielopole)[6].
Sieć gazowa
Tereny gminy nie są objęte siecią gazu rozdzielczego, w taki gaz zaopatrywane jest miasto Racibórz. Braki w zaopatrzeniu w gaz sieciowy zaspokajany jest przez większość mieszkańców gazem z butli propan-butan[6].
Telekomunikacja
Teren gminy związany jest ze strefą numeracyjną Raciborza, a obsługiwany jest przez katowickie automatyczne centrale telefoniczne. Liczba abonentów wyniosła w 2004 r. około 1 000[6]. Natomiast w przysiółku Strzybniczek znajduje się maszt radiowy, transmitujący Radio Maryja oraz lokalną rozgłośnię – Radio Vanessa[42].
Gospodarka komunalna
Wszystkie sołectwa gminy są zaopatrywane w wodę z wodociągów, które obsługuje Zakład Wodociągów i Usług Komunalnych w Rudniku, z wyjątkiem Modzurowa, które jest obsługiwane przez Stację Hodowli Roślin. W 2004 r. długość sieci rozdzielczej wynosiła 66,6 km, a przyłączy 39,6 km. Odsetek gospodarstw podłączonych do sieci wodociągowej wynosi 99%. Gmina przede wszystkim jest zaopatrywana w wodę z ujęć podziemnych zlokalizowanych pod Rudnikiem o wydajności 2800 m³ na dobę oraz w Modzurowie o wydajności 750 m³ na dobę[6].
Kanalizacja sanitarna istnieje tylko w miejscowości Modzurów oraz częściowo w miejscowości Ponięcice, a jej długość wynosi około 5 km. Ścieki odprowadzane są do oczyszczalni w Modzurowie, której przepustowość wynosi 26,1 m³ na dobę oraz Ponięcicach – 24,5 m³ na dobę. W miejscowości Rudnik częściowo istnieje kanalizacja deszczowa[6].
Odpady nie są składowane na terenie gminy, a na wysypisku w Kamieńsku. Gmina prowadzi także zbiórki surowców wtórnych, takich jak szkło, tworzywa sztuczne oraz szmaty w specjalnych pojemnikach[6].
Większość działalności kulturowej skupia się w Górnośląskim Centrum Spotkań i Kultury w Łubowicach[6]. Na terenie gminy działa także Towarzystwo Miłośników Josepha von Eichendorffa[6], które powstało w 1989 r.[43]. Oprócz tego na terenie gminy znajduje się Biblioteka Publiczna w Rudniku, a także jej filia w Łubowicach. Działalność kulturalna odbywa się także świetlicach wiejskich, które znajdują się w Rudniku, Szonowicach, Modzurowie, Ponięcicach, a także Gamowie. Na terenie gminy znajduje się mniejszość niemiecka skupiona w Towarzystwaie Społeczno-Kulturalnych Niemców, tzw. DFK w Rudniku, Brzeźnicy, Gamowie, Sławikowie, Jastrzębiu oraz Grzegorzowicach[6].
Na infrastrukturę sportową składają się boiska w Rudniku, Grzegorzowicach, Gamowie, Sławikowie, Ponięcicach i Brzeźnicy, a także sale gimnastyczne przy szkołach podstawowych w Szonowicach, Grzegorzowicach oraz ukończona w 2007 r. hala sportowa przy Zespole Szkół Ogólnokształcących w Rudniku[44], w której odbył się już m.in. turniej finałowy halowych mistrzostw Polski kobiet w piłce nożnej 2009[45]. Oprócz tego na terenie gminy działa Ludowy Klub Sportowy "Dąb", który posiada salę sportową w Brzeźnicy[6].
Na terenie gminy ma siedzibę pięć parafii rzymskokatolickich, które należą do diecezji opolskiej. Pierwsza z nich to parafia Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Łubowicach, do której należą miejscowości Łubowice, Brzeźnica, Ligota Książęca oraz Grzegorzowice. Parafia należy do dekanatu Racibórz. Kolejna to parafia św. Jerzego w Sławikowie, do której należą miejscowości Czerwięcice, Sławików oraz Lasaki. Parafia należy do dekanatu Łany. Trzecią parafią na terenie gminy jest parafia św. Anny w Gamowie, która należy do dekanatu Pietrowice Wielkie. W Modzurowie znajduje się parafia Trójcy Świętej, do której należą miejscowości Dolędzin, Modzurów, Sławienko oraz Szonowice. Parafia należy do dekanatu Łany. Ostatnia parafia na terenie gminy to parafia św. Katarzyny w Rudniku, do której należą miejscowości Czerwięcice, Rudnik oraz Strzybnik. Parafia należy do dekanatu Racibórz[46].
Miejscowości Jastrzębie i Ponięcice należą do parafii św. Piotr i Pawła w Grzędzinie (dekanat Łany)[46].