Loading AI tools
instrument muzyczny Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Sistrum (stgr. σείστρον, łac. sīstrŭm – grzechotka) – instrument muzyczny przejęty przez Greków i Rzymian z Egiptu wraz z kultem egipskiej bogini Izydy. W starożytnym Egipcie używany był również w obrzędach kultu identyfikowanej z Izydą Hathor oraz bogini Bastet. W instrumentologii zaliczany do grupy idiofonów uderzanych.
Najczęściej spotykaną formą jest sistrum łukowe wprowadzone w początkach okresu Nowego Państwa[1]. Wykonane zwykle z brązu, składało się z wygiętego w kształt liry metalowego pałąka, przez którego otwory między przeciwległymi bokami przełożone były metalowe pręciki osadzone tak luźno, że przy potrząsaniu instrument wydawał dźwięki. Uchwyt naśladował kształtem łodygę papirusową, a na szczycie pałąka umieszczano często niewielki symbol bogini (np. Bastet – figurkę kota albo rogatą głowę Hathor).
Istniało również w odmianie tzw. sistrum naosowego, które ponad uchwytem miało większą modelowaną konstrukcję stanowiącą oprawę dla elementów dźwięczących[2]. Rozpowszechnione później w południowej Italii tzw. sistrum apulskie, zwane psithyra, wykonywano w postaci drabinki z luźnymi pręcikami celowo różnorodnie strojonymi dla urozmaicenia gamy dźwięków[3].
W obrzędach kultowych magicznym zadaniem sistrum było odwracanie złych mocy od odprawianych ceremonii. Instrumentu tego używano zwłaszcza podczas procesji i wykonywania żałobnych pieśni ku czci zmarłego Ozyrysa. Przez potrząsanie instrumentem wydobywano dźwięk przeciągły albo urywany, stanowiący odpowiedni akompaniament do śpiewu albo nadający mu właściwy rytm[4]. Akompaniujące zastosowanie sistrum mogło też być podobne jak instrumentu tego używanego we współczesnej kantylacji etiopskiej muzyki kościelnej – tj. dla podkreślania dźwiękiem końcowek wersetów pieśni. W nowożytnej muzyce koptyjskiej takiż akompaniament stanowiły niewielkie metalowe talerze o metalicznym brzmieniu, będące też instrumentem pokrewnym staroegipskiemu[5].
W literaturze rzymskiej sistrum (l.mn. sistra) wzmiankowane jest u Wergiliusza w Eneidzie (VIII, 696), w Metamorfozach Owidiusza (IX, 784), także u Propercjusza, w epigramatach Marcjalisa i satyrach Juwenalisa[6].
Pod nazwą Sistrum znany był VII nom Górnego Egiptu ze stolicą w Heu (Hu, gr. Diospolis Parva)[7].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.