Strażnica WOP Krzyżkowice
zlikwidowany pododdział graniczny Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Dytmarów/Krzyżkowice – zlikwidowany podstawowy pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-czechosłowackiej.
.jpg) Budynek byłej strażnicy w Krzyżkowicach (lipiec 2016) | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1945 |
| Rozformowanie |
1 listopada 1989 |
| Tradycje | |
| Rodowód |
221 strażnica WOP |
| Kontynuacja |
Strażnica WOP Trzebina |
| Komendanci / Dowódcy | |
| Ostatni |
kpt. Andrzej Krasicki |
| Organizacja | |
| Kryptonim | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość |
48 komenda odcinka |
Strażnica została sformowana w 1945 w strukturze 48 komendy odcinka Prudnik jako 221 strażnica WOP (Dytmarów)[uwaga 3][uwaga 4] o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego[1].
W 1946 stan załogi liczył 31 żołnierzy[2]. W związku z reorganizacją oddziałów WOP, 24 kwietnia 1948 221 strażnica OP Dytmarów została włączona w struktury 71 batalionu Ochrony Pogranicza[3], a 1 stycznia 1951 45 batalionu WOP w Prudniku[4].
Od 15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic[uwaga 5], a strażnica WOP Dytmarów otrzymała nr 229 w skali kraju[6][7].
W 1956 rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica II kategorii Dytmarów była 19 w 4 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza w Gliwicach[8].
Do 20 grudnia 1959 strażnica WOP Dytmarów była usytuowana w rejonie stacji kolejowej Dytmarów. Budynek został zaadaptowany po byłej poniemieckiej restauracji „Karla Reimanna”[2] i została przeniesiona z Dytmarowa do Krzyżkowic[uwaga 6]. Budynek w Krzyżkowicach został pozyskany w wyniku przeprowadzonej delimitacji linii granicznej na odcinku strażnicy w latach 1955–1958[9]. W budynku dotychczas mieszkali greccy emigranci, których przeniesiono do miejscowości Rylovka i Osoblaha. W nowym budynku strażnica WOP jako pierwsza w 45. batalionie WOP miała centralne ogrzewanie i ciepłą wodę[2].
1 stycznia 1960 była jako 7 strażnica WOP III kategorii Dytmarów.
1 stycznia 1964 była jako 8 strażnica WOP lądowa IV kategorii Krzyżkowice.
W 1976, w związku z przejściem na dwuszczeblowy system dowodzenia[10], strażnicę podporządkowano bezpośrednio pod sztab Górnośląskiej Brygady WOP (GB WOP) w Gliwicach.
13 grudnia 1981 po wprowadzeniu stanu wojennego na terytorium kraju, dowódca GB WOP wewnętrznym rozkazem w miejscu stacjonowania poszczególnych batalionów, utworzył tzw. „wysunięte stanowiska dowodzenia” (zalążek przyszłych batalionów granicznych), którym podporządkował strażnice znajdujące się na odcinkach dawnych batalionów granicznych. Brygada wykonywała zadania ochrony granicy i bezpieczeństwa państwa wynikające z dekretu o wprowadzeniu stanu wojennego[11].
W drugiej połowie 1984 Strażnica WOP Krzyżkowice została włączona w struktury utworzonego batalionu granicznego GB WOP w Prudniku[10], jako Strażnica WOP Lądowa rozwinięta kat. II w Krzyżkowicach.
1 listopada 1989 Strażnica WOP Krzyżkowice została rozformowana[12]. Ochraniany odcinek granicy, przejęły strażnice WOP Pomorzowice i na nowo utworzona Trzebina, a obiekt został sprzedany prywatnej firmie Bumet. Po upadłości firmy obiekt został zaadaptowany na mieszkania.
W 1946 Strażnica WOP Dytmarów ochraniała odcinek granicy państwowej o długości około 14 km[2].
W marcu 1956 19 strażnica WOP Dytmarów[14]:
- Ochraniała odcinek granicy państwowej od młyna w Racławicach Śląskich, po Krzyżkowice, do lasu trzebinieckiego.
- W strefie działania strażnicy były miejscowości: Lubrza, Józefów, Olbrachcice, Słoków, Olszynka, Laskowice, Nowy Browiniec.
W 1960 7 strażnica WOP III kategorii Ochraniała odcinek granicy państwowej o długości 9826 m:
- Włącznie znak graniczny nr IV/126
, włącznie znak gran. nr 130/34.
1 stycznia 1964 na ochranianym odcinku funkcjonowało przejście graniczne małego ruchu granicznego (mrg) gdzie kontrolę graniczną i celną osób, towarów i środków transportu wykonywała załoga strażnicy:
- Krzyżkowice-Hlinka – rejon znaku gran. nr IV/129
.
.jpg){kind=small}
W 1976 odcinek strażnicy został wydłużony, po przejęciu części odcinka po rozformowanej strażnicy WOP Trzebina, tj. od znaku gran. nr 130/34, włącznie znak gran. nr IV/136 
.
W okresie 1976–14 lipca 1989, rozwinięta strażnica lądowa WOP Krzyżkowice III kategorii ochraniała odcinek granicy państwowej:
- Włącznie znak gran. nr IV/126
, wyłącznie znak gran. nr IV/136. - Główny wysiłek w ochronie granicy skupiała od znaku gran. nr 127/20 do znaku gran. nr 129/5 w głębi Krzyżkowice-Dytmarów.
- W okresie zimowym pas śnieżny sprawdzany był minimum: na głównym kierunku dwukrotnie, na pozostałym raz w ciągu doby.
- Współdziałała w zabezpieczeniu granicy państwowej z:
- Strażnice WOP w: Pomorzowicach i Pokrzywnej
- Sekcja Zwiadu WOP w Prudniku
- Rejonowy Urząd Spraw Wewnętrznych w Prudniku
- Współdziałała w zabezpieczeniu granicy państwowej z placówkami po stronie czechosłowackiej OSH (Ochrana Statnich Hranic):
- Osoblaha
– wspólnie ochraniała odcinek granicy państwowej od znaku gran. nr IV/126, do znaku gran. nr 132/16. Główny wysiłek w służbie skupiała na kierunkach: Slezské Pavlovice–Dytmarów, Rylovka–Krzyżkowice (naczelnik placówki – mjr Jaroslav Mihal). - Jindřichov – wspólnie ochraniała odcinek granicy państwowej od znaku gran. nr 132/16, do znaku gran. nr IV/136. Główny wysiłek w służbie skupiała na kierunkach: Vysoká–Trzebina.
- Osoblaha
.jpg){kind=small}
- 1946 – koniec, na zapleczu budynku strażnicy wykonano przybudówkę dla 4 koni (2 taborowe i 2 pod siodło), zbudowano drewnianą szopę na siano dla koni i słomę do ziemniaków dla żołnierzy. Na dachu budynku wybudowano drewnianą wieżę obserwacyjną[2].
- 1954 – doszło do śmiertelnego wypadku na prowizorycznej strzelnicy strażnicy Dytmarów. Żołnierz poruszający ruchomym celem w trakcie strzelań na 100 m zginął od pocisku, d-ca strażnicy został przeniesiony do rezerwy[15].
- 1956 – koniec czerwca, początek lipca w okresie tzw. „Wypadków poznańskich”, przy linii granicznej i w strefie działania, odnajdywano pakunki zawierające ulotki z tzw. „bibułą”, przytwierdzone do balonów leżących na ziemi[16]. W związku z masowością zjawiska, żołnierze otrzymali zezwolenie na użycie broni, celem zestrzelenia nisko przelatujących balonów (nawet jeśli znajdowały się na terytorium czechosłowackim, ale w zasięgu ognia - to samo czynili pogranicznicy czechosłowaccy)[14].
- 1961 – lato, strażnicę odwiedził dowódca Wojsk Wewnętrznych gen. bryg. Wacław Komar i dowódca WOP gen. bryg. Eugeniusz Dostojewski w asyście dowódcy Górnośląskiej Brygady WOP płk. Bolesława Bonczara[17].
- 1962/1963 – żołnierze strażnicy pomagali w zwalczaniu skutków zimy 100-lecia[18].
- 1968 – strażnica jako pierwsza w 45. batalionie WOP otrzymała tytuł „Strażnicy Służby Socjalistycznej”, który nadawano przodującym pododdziałom granicznym[19].
- 1969 – 22 lutego doszło do nieszczęśliwego wypadku żołnierza strażnicy, który będąc na samowolnym oddaleniu w miejscowości Krzyżkowice, uczestniczył w przyjęciu weselnym, w rejonie zabudowań sąsiadujących ze strażnicą. W wyniku poszukiwań zorganizowanych przez kadrę strażnicy, został odnaleziony w niewielkim zbiorniku z gnojowicą oraz cieczą z pobliskiej pryzmy liści buraków i głową leżącą w wodzie. Pomimo prób reanimacji, nie udało się przywrócić funkcji mu życiowych. Bezpośrednią przyczyną śmierci było utonięcie. Ponadto stwierdzono we krwi topielca 3 promile alkoholu[20].
- 1972 – 31 sierpnia żołnierze strażnicy brali udział w gaszeniu pożaru zabudowań gospodarczych mieszkańca Krzyżkowic[21].
- 13 grudnia 1981–22 lipca 1983 – (stan wojenny w Polsce), normę służby granicznej dla żołnierzy podwyższono z 8 do 12 godzin na dobę. Ścisłą kontrolą objęto całą strefę nadgraniczną. W stan gotowości były postawione pododdziały odwodowe[22].
- 220 strażnica WOP Pomonowice ⇔ 222 strażnica WOP Kunzendorf – 1946
- 220 strażnica OP Pomorzowice ⇔ 222 strażnica OP Trzebina – 1949
- 228 strażnica WOP Pomorzowice ⇔ 230 strażnica WOP Trzebina – 1954
- 18 strażnica WOP Pomorzowice II kat. ⇔ 20 strażnica WOP Trzebina II kat. – 1956
- 8 strażnica WOP Pomorzowice IV kat. ⇔ 6 strażnica WOP Trzebina III kat. – 1.01.1960
- 9 strażnica WOP Pomorzowice lądowa IV kat. ⇔ 7 strażnica WOP Trzebina lądowa IV kat. – 1.01.1964
- Strażnica WOP Pomorzowice ⇔ Strażnica WOP Trzebina – do 1976
- Strażnica WOP Lądowa rozwinięta kat. II w Pomorzowicach ⇔ Strażnica WOP Lądowa rozwinięta kat. I w Pokrzywnej – 2. poł. 1984–31.10.1989[12].
| Obsada personalna 31 października 1989 | |
|---|---|
| Stanowisko | Stopień, imię i nazwisko |
| dowódca strażnicy | kpt. Andrzej Krasicki |
| szef strażnicy | st. sierż. Stanisław Leśniak |
| pomocnik dowódcy strażnicy | chor. Tadeusz Rogowski |
- kpt. Jan Pszenny (był w 1945)
- chor. Julian Barłożewski (7.10.1953–14.12.1954)[6]
- kpt. Mieczysław Trepa[23]
- Lucjan Izdebski[24] (16.11.1955–1.09.1962)[25]
- por. Lucjan Izdebski[24] (1.07.1963–17.09.1963)[25]
- kpt. Tadeusz Cerazy (1964[26]–17.12.1977[27])[28]
- ppor./por. Andrzej Kopczyński[29] (1978–1980)
- ppor./por. Jerzy Górecki[29] (1980–1984[uwaga 7])
- por./kpt. Andrzej Krasicki[29][30] (1984–31.10.1989) – do rozformowania[uwaga 8]
.
.jpg){kind=small}
- Kryptonim strażnicy w latach 80.
- Archiwum Straży Granicznej, DWOP, sygn. 217/143 k. 119–123. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946.
- Położenie strażnicy → 50°19′48″N 17°40′40″E.
- Z naruszeniem przepisów, nr karty 200 w teczce archiwalnej – DWOP 1606/3 Teczka zarządzenia, rozkazy WOP 1960.
- Wtórnik 2891/71.
- kpt. Andrzej Krasicki ubył do strażnicy WOP Gośice.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
