Tryskawka (biologia)
pierwsza szczelina skrzelowa ryb chrzęstnoszkieletowych / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Tryskawka (łac. spiraculum) – pierwsza szczelina skrzelowa położona między łukiem gnykowym a żuchwowym ryb chrzęstnoszkieletowych[1] i wymarłych prawieczkokształtnych[2]. Występuje parzyście. Pojawia się w stadium zarodkowym, a następnie może zanikać lub przekształcać się; u rekinów tworzy mały otwór położony z tyłu oka, zwykle mniejszy od niego, a u płaszczek znacznie większy, położony na wierzchu głowy[1].
Tryskawki płaszczek i piłonosów, ryb prowadzących przydenny tryb życia, są elementem układu oddechowego, łączącym komorę skrzelową ze środowiskiem zewnętrznym. Służą do wciągania do przełyku niezanieczyszczonej mułem wody – pobieranie jej przez otwór gębowy doprowadzałoby do zamulania skrzeli[1]. Woda z przełyku opłukuje skrzela i wydostaje się na zewnątrz pozostałymi szczelinami skrzelowymi. Otwór tryskawki większości płaszczek jest zamykany wewnętrzną zastawką, jedynie u Hexatrygonidae występuje zewnętrzna klapowata osłona[3].
U wczesnych czworonogów w miejscu tryskawki znajduje się wcięcie uszne[2].
U ryb kostnoszkieletowych resztki tryskawki w postaci kłębuszka naczyń krwionośnych tworzą skrzele rzekome[4], inaczej nibyskrzele (pseudobranchium) – narząd odbierający bodźce chemiczne i fizyczne[1].