Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Vallenato – gatunek kolumbijskiej muzyki ludowej, który narodził się w XIX wieku w północnej części kraju, w departamentach La Guajira, Magdalena i Cesar. Z czasem rozprzestrzenił się na północnym (karaibskim) wybrzeżu Kolumbii, a następnie w całym kraju[1].
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
Caja , guacharaca i akordeon – podstawowe instrumenty używane w tworzeniu vallenato | |
Państwo | |
---|---|
Typ | |
Numer ref. | |
Region[infobox 2] |
Ameryka Łacińska i Karaiby |
Historia wpisania na listę | |
Wpisanie na listę |
2015 |
W 2015 roku muzyka tradycyjna vallenato z regionu Magdalena Grande została wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego wymagającego pilnej ochrony[2]. Nazwa wpisu w języku angielskim to Traditional Vallenato music of the Greater Magdalena region[3], zaś w języku hiszpańskim – Música Vallenata Tradicional de la Región del Magdalena Grande en la costa norte colombiana[4].
Tradycja vallenato wywodzi się z połączenia niezwykle różnorodnych elementów kultury muzycznej północnej Kolumbii: pieśni pasterzy bydła w regionie historycznym Magdalena Grande w dolinie rzeki Magdalena, pieśni niewolników z Afryki w okresie kolonialnym oraz tanecznych rytmów rdzennej ludności zamieszkującej góry Sierra Nevada de Santa Marta[4][3][2]. Dodatkowo obejmuje teksty inspirowane tradycyjną poezją hiszpańską oraz grę na instrumentach muzycznych południowoamerykańskich, jak marakasy oraz pochodzących z Europy, np. akordeonie[4].
Tradycyjne vallenato wykonywane jest przy użyciu trzech instrumentów muzycznych, z których każdy ma inne pochodzenie etniczne[4]:
Aby utwór mógł zostać uznany za należący do gatunku vallenato, musi nie tylko być wykonany z użyciem akordeonu, ale także skomponowany według jednego z czterech rytmów: son, paseo (metra 2/4), merengue lub puya (metra ósemkowe)[4][1]. Rytm wyznacza caja[4].
Pochodzenie nazwy vallenato nie jest jasne i istnieją przynajmniej dwie teorie na ten temat[1]. Słowo to pierwotnie określało osoby oraz rzeczy pochodzące z miasta Valledupar znajdującego się w departamencie Cesar, u podnóża masywu Sierra Nevada de Santa Marta[1]. Według pierwszej teorii słowo powstało z przekształcenia zdania Soy nato del Valle bądź Soy del Valle nato oznaczającego „Pochodzę z doliny”, według innej wielu biednych mieszkańców miasta i jego okolic cierpiało na pintę, zakaźną chorobę skóry objawiającą się powstawaniem grudek, które z czasem odbarwiały się pozostawiając na skórze białe plamy. Przypominały one plamy na skórze młodych wielorybów (hiszp. ballenas), dlatego też osoby chore zaczęto nazywać ballenatos, a z racji podobieństwa wymowy ‘v’ i ‘b’ w języku hiszpańskim wkrótce powstało słowo vallenato, będące określeniem osób pochodzących z tego regionu[1].
W II połowie XIX wieku vallenato stało się ważnym środkiem ekspresji i komunikacji umożliwiającym przekazywanie wiadomości i historii od miasta do miasta, co przyczyniło się do wzrostu świadomości mieszkańców o społecznych, historycznych i kulturowych uwarunkowaniach nie tylko swojego otoczenia, ale i całego kraju, a także do wzmocnienia tradycji ustnego międzypokoleniowego transferu pamięci i wiedzy o regionie[4]. Muzyka ta powstała jako wyraz potrzeby zrozumienia przez costeños (mieszkańców karaibskiego wybrzeża Kolumbii) napięć i złożoności społeczeństwa, w którym żyli[1][4]. Zaowocowało to powstawaniem pieśni, których teksty w sposób nostalgiczny, radosny, ironiczny bądź żartobliwy – łącząc elementy realizmu i fantazji – objaśniają świat[2][4]. Vallenato stanowiło także inspirację dla noblisty Gabriela Garcíi Márqueza do napisania swoich najsłynniejszych powieści[4].
Depozytariuszami vallenato są mieszkańcy regionu, a tradycja przekazywana jest z pokolenia na pokolenie głównie w obrębie rodzin, choć istnieją również szkoły zajmujące się nauczaniem dzieci tej muzyki[2][4]. Pieśni wykonywane są publicznie na konkursach i festiwalach vallenato, ale przede wszystkim na odbywających się w gronie rodziny czy gronie przyjaciół parrandas („imprezach”), gdzie wśród rozmów, jedzenia i picia komponowane były nowe otwory[4].
Tradycja muzyki vallenato jest jednak niematerialnym dobrem kultury wymagającym pilnej ochrony. Zagrażają jej m.in. tocząca kraj wojna z kartelami narkotykowymi, a przez lata także długotrwała wojna domowa zakończona dopiero w 2016 roku, oprócz tego zmiana stylu życia i coraz rzadsze spotykanie się mieszkańców na tradycyjnych parrandas, pojawienie się „nowego nurtu” muzyki vallenato marginalizującego tradycyjne kompozycje i odchodzącego od pierwotnych form i treści oraz postępująca komercjalizacja tradycji vallenato i brak badań i szczegółowej dokumentacji tej tradycji[3][2][4].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.