Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pegaz (stgr. Πήγασος Pegasos) – w mitologii greckiej skrzydlaty koń zrodzony z krwi Meduzy, która to krew trysnęła, gdy Perseusz odciął jej głowę.
Pegaz zamieszkiwał okolice źródła Pirene na Akrokoryncie. Odnalazł go tam Bellerofont, który przy użyciu złotego wędzidła, otrzymanego od Ateny, zdołał okiełznać rumaka. Przy jego pomocy heros pokonał Chimerę, planując następnie wznieść się na jego grzbiecie na szczyt Olimpu. W drodze na szczyt Bellerofont został jednak zrzucony z grzbietu skrzydlatego rumaka przez Zeusa. Na szczyt dotarł jedynie Pegaz. Od tego momentu służył on Zeusowi, który po śmierci przeniósł go na nieboskłon tworząc gwiazdozbiór Pegaza.
Uderzenie kopyta tego konia miało otworzyć na górze Helikon, jednej z siedzib Muz źródło Hippokrene, stąd stanowi on symbol natchnienia poetyckiego i plastycznego. Obecnie wizerunek Pegaza używany jest jako logo wielu firm.
Poeta Hesiod łączy imię Pegaz z takimi słowami jak "wiosna" oraz "dobrze", pēgē. Jednakże, korzenie imienia mogą podchodzić od słów z języka luwijskiego: pihassas, co oznacza "piorun", "błyskawica", lub Pihassasas - imię jednego ze starożytnych bogów pogody. Dosłownie znaczy "bóg piorunów", "bóg błyskawic".
Hesiod przedstawiał jedną historię, w której Pegaz w spokoju pił wodę ze studni, kiedy to mityczny bohater o imieniu Bellerophon złapał rumaka. Wszędzie, gdzie skrzydlaty koń postawił swoje kopyto na ziemi, "inspirujące źródło buchało natychmiast". Jedno z tych źródeł, Hippokrene ("konskie źródło") powstało u podnóża góry Helicon, z rozkazu Posejdona, aby zapobiec przed nabrzmieniem tejże góry, oraz kolejne w Troezen. Hesiod wspominł również, że Pegaz nosił błyskawice dla Zeusa.
Istnieje kilka wersji tego, jak narodził się skrzydlaty ogier Pegaz oraz jego brat Chrysaor. Jedna z nich opowiada, że Pegaz powstał z krwi Meduzy, której to Perseusz odciął głowę[1]. Analogicznie do mitu w którym, Atena narodziła się z głowy Zeusa. Kolejna wersja również informuje o pozbawieniu głów Meduzy przez Perseusza, jednak tym razem podanie informuje, że skrzydlaci bracia narodzili się z ziemi, karmieni krwią Gorgona. Jedna z wariacji tej historii utrzymuje,że byli uformowani ze zmieszanej krwi Meduzy oraz odrobiny morskiej piany, implikując tym samym rolę Posejdona, jako mającego bardzo duży udział w ich stworzeniu.
Pegaz wspierał bohatera imieniem Bellerophon w jego obu walkach przeciwko Chimerom oraz Amazonkom. Istnieją różne opowieści, w których to Bellerophon odnalazł Pegaza. Najbardziej popularna mówi, że Polyeidos powiedział bohaterowi, aby ten zanocował w świątyni Ateny. W nocy odwiedziła go bogini i ofiarowała mu złotą uzdę. O poranku gdy dalej dzierżył uzdę, napotkał Pegaza pijącego wodę z Pieriańskiego źródła. Kiedy koń zobaczył uzdę, zbliżył się do Bellerophona i pozwolił mu się dosiąść. Bellerophon pokonał Chimerę na grzbiecie Pegaza. Później próbował dolecieć na Pegazie na szczyt góry Olimp, po to by zobaczyć bogów. Jednakże Zeus, niezadowolony z poczynań mitologicznego śmiałka sprawił, że Bellerophon spadł z grzbietu Pegaza i nigdy nie dotarł na szczyt góry[2].
Pegaz zostawił Bellerophona i kontynuował swoją podróż na szczyt Olimpu, gdzie Zeus zatrzymał go w swojej niebiańskiej stajni, jako najważniejszego z koni. Pegaz przynosił Zeusowi grzmoty i błyskawice, tak, aby zawsze miał je pod ręką gdy tylko ich potrzebował. Pegaz był na tyle posłuszny Zeusowi, że zawsze był na czas gdy został zawołany oraz nigdy nie zdarzyło mu się upuścić ani zgubić broni swojego Pana. Służył wiernie Zeusowi aż do końca swoich dni.
Pegaz w przeciwieństwie do bogów był śmiertelny. Ze względu na swoją wierną służbę u boku Zeusa, został uhonorowany swoją własną gwiezdną konstelacją. Ostatniego dnia swojego życia, kiedy Zeus przemienił go we wspomnianą konstelację[3], jego jedno, małe piórko spadło na ziemię, w okolicach miasta Tarsus[4].
W obecnej terminologii słowo "Pegaz", jest określeniem jakiego się używa na określenie każdego skrzydlatego konia. Tuż obok mało popularnego określenia jakim jest "pterippus" (co de facto znaczy skrzydlaty koń).
W psychoanalizie, Zygmunt Freud zinterpretował jestestwo Pegaza jako wyrażenie scen pierwotnych.
Podczas Drugiej Wojny Światowej, obraz wojownika Bleerophona, dosiadającego skrzydlatego Pegaza, został zaadaptowany przez nowo utworzone oddziały spadochronowe Wielkiej Brytanii. Insygnia widniały na mundurach w okolicy ramienia. Obraz ten jasno symbolizował wojownika przybywającego z niebios, prosto na pole bitwy. Insygnia została zaprojektowana przez sławną angielską pisarkę Daphne du Maurier, która była żoną dowódcy 1-wszej Dywizji Spadochroniarzy (później przekształconych na Brytyjskie Siły Lotnicze), generała Fredericka "Boy" Browning'a. Bordowe tło oznaczeń było później wykorzystywane przez Siły Lotniczce, które to latem 1942 zaadaptowały ten kolor jako kolor swoich beretów. Podczas lądowania Aliantów w Normandii, w nocy z 5 na 6 czerwca 1944 roku, brytyjska 6-ta Dywizja Spadochroniarzy przechwyciła wszystkie swoje kluczowe obiekty oraz wykonała wszystkie najistotniejsze zadania i misje, wliczając w to przejęcie oraz utrzymanie punktu strategicznego jakim był most nad kanałem Caen, nieopodal Ouistreham. Ku pamięci walecznych żołnierzy, most został nazwany "mostem Pegaza".
Pegaz był symbolem firmy Mobil, która zajmowała się poszukiwaniem, wydobyciem, rafinacją oraz eksploatacją złóż naftowych. Firma ta wykorzystywała symbol Pegaza już od 1930 roku. Skrzydlaty koń był wykorzystywany jako symbol miasta Dallas w Teksasie, gdzie górował nad całym miastem na budynku Magnolii[5] Znana Tajwaństa firma Asus zaczerpnęła swoją nazwę właśnie od imienia tego mitologicznego stworzenia, usuwając ze słowa "pegasus" pierwsze trzy litery. Wszystko po to, by nazwa przedsiębiorstwa mogła pojawić się na samym początku spisu w książce telefonicznej. Tureckie linie lotnicze Pegasus Airlines używają symbolu Pegaza w swoim logo oraz w nazwie swoich linii. Pegaz jest również znany z tego, że widnieje w logo wytwórni TriStar Pictures. Pegaz Mail to nazwa mało popularnego klienta wiadomości e-mail. W Polsce Pegaz najczęściej kojarzony jest z programem telewizyjnym poświęconym kulturze, a emitowanym w TVP w latach 1952-2004. Symbolem skrzydlatego konia, będącego natchnieniem dla współczesnych posługuje się ponadto przedsiębiorstwo ITart[6] , z branży IT, oraz polonijna organizacja pozarządowa - Polish Community Organisation NE UK.
Symbol Pegaza pojawił się w kilku produkcjach filmowych, wliczając w to filmy animowane takie jak Fantazja, Herkules czy Barbie i magia pegaza. Idąc dalej, pojawił się również w Zmierzchu Tytanów i w filmie Johnny English. W Fantazji Disneya Pegazy są przedstawione wraz z innymi mistycznymi stworzeniami takimi jak centaury czy [[Jednorożec|jednorożce]. W filmie animowanym Hercules, Pegaz jest skrzydlatym koniem, który jest najlepszym przyjacielem tytułowej postaci filmu. W Zmierzchu tytanów, Pegaz zostaje złapany przez Perseusza, zanim ten zabił Meduzę. Ta wersja zmienia sposób w jaki Pegaz narodził się - mimo że bliższe szczegóły nie są podawane. W filmie Barbie i magia pegaza, Pegaz jest skrzydlatym koniem który pomaga księżniczce Annice, a w obrazie Johnny English, gdzie główną rolę gra Rowan Atkinson, Pegaz, grany przez [Tim Pigott-Smith|Tima Pigott-Smitha]], jest szefem Sekcji 7 Brytyjskiego Wywiadu Wojskowego do której należy Johnny English.
W telewizji, Pegaz był przedstawiany w serialu Gwiezdne Wrota: Atlantis, jako galaktyka, w obu wersjach Battlestar Galactica jako Battlestar Pegaz, który przetrwał upadek Dwunastu Kolonii Kobol'u. Był również gwiezdnym statkiem, USS Pegaz, w jednym z odcinków Star Trek: Następna Generacja. W japońskim anime Digimon Adventure 02, Patamon, może digiewoluować w Pegazmona, przy użyciu Digi-Jaja Nadziei. W serii Sailor Moon SuperS, Pegaz pełni bardzo ważną role, jako duch Heliosa i obrońcy Złotego Kryształu. Mieszka w środku Złotego Lustra.
Autorzy, włączając w to Julię Golding[7] pisała o Pegazach w swoich dziełach takich jak Sekrety Syren, Wzrok Gorgona, Labirynt Minotaura czy Klątwa Chimery. Dużo również pisała Anne McCaffrey, która napisała serię książek, Dosiadać Pegaza, Pegaz w Locie i Pegaz w Kosmosie.
W grze video God of War II, protagonista Kratos jest błagany przez Gaię, matkę wszystkich Tytanów, o to, aby odnalazł Siostry Przeznaczenia w celu zmiany jego przeszłości. Daje Kratosowi do pomocy Pegaza, który ma mu pomagać w szybkich i dalekich podróżach. Pegaz, jest również więźniem Poseidona w grze wydanej na konsolę Nintendo DS Heracles: Battle With The Gods. Pegaz, gdy zostaje uwolniony od Posejdona, znowu wraca do Heraclesa. W wielu grach serii Fire Emblem, Pegazy to ciężkozbrojni jeźdźcy, również zwani rycerzami pegaza, albo "jastrzębiami" w ich udoskonalonej formie. W komputerowej grze Age of Mythology, Pegaz pojawia się jako latające jednostka zwiadowcza. Heroes of Might and Magic III przedstawia Pegazy jako najemne grupy wojskowe z miasta Rampart.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.