Wikipedysta:Bacus15/brudnopis7
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Ngałang Lobsang Gjaco (tyb. ངག་དབང་བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོ, wylie: ngag-dbang-blo-bzang-rgya-mtsho[1]; ur. 1617[2] zm. 1682[3]) zwany Wielkim Piątym[4] (zastąpić źródło) - najwyższy inkarnowany lama szkoły Gelug buddyzmu tybetańskiego, piąty dalajlama. Terton, znany również z praktyk tantrycznych, pisarz, poeta i lekarz.
Nazwisko chińskie | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
Urodził się dwudziestego trzeciego dnia dziewiątego miesiąca[5] roku Ognistego Węża[6] na zamku Chingwa Takste[7] w wiosce Czongje położonej w dolinie rzeki Jarlung[8]. Pochodził ze znanej rodziny. Jego ojciec, Miłang Dudul Rabten Triczam Kunga Lhadze, był głową klanu Lukhang oraz nieprzestrzegającym celibatu joginem, należącym do najstarszej szkoły[9] tradycji ningma[10]. Jako potomek urzędników dworskich, pozostawał wierny obalonej w 1565 dynastii Pagmotru[11]. Matka, Kunga Lhadze[12], była krewną władcy Cangu. Praktykowała w tradycji dżonang. Jego świeckie imię brzmiało Kunga Ningpo. Nadał mu je Taranatha[13] Krótko po narodzinach przyszłego dalajlamy rodzina przeprowadziła się do Czeszer Lhaszong[14]. W tym też okresie otrzymał on inicjację długiego życia od III Goki Demtruczena Ngałanga Rigdzina Dordże Czogjala Tenpy[15]. Ze względu na specyficzny tryb życia Miłanga Dudula, chłopcem opiekowała się obca kobieta. W 1619 - zgodnie ze wskazówkami wyroczni[16] - został poddany wstępnym testom przez jednego z zaufanych współpracowników IV Dalajlamy, Sonama Czopela[17]. Przeszedł je pomyślnie, rozpoznając przedmioty należące do poprzednika. IV Panczenlama, który w tym czasie przebywał w okolicy, również potwierdził jego tożsamość. Wreszcie chłopiec został jednym z trzech oficjalnych kandydatów. Jako inkarnacja IV Dalajlamy został rozpoznany w 1622[18] na podstawie wyników wróżby z jęczmiennej kuli[19].
Niedługo potem otrzymał wstępne święcenia mnisie i imię Lobsang Gjaco od Panczenlamy[20]. Zamieszkał w Ganden Podrang, tradycyjnej siedzibie dalajlamów w klasztorze Drepung w Lhasie i niemal natychmiast został poddany intensywnemu treningowi duchowemu. Niedługo potem, pod naporem innych frakcji, gelugpowie musieli wycofać się ze stolicy[21]. Część otoczenia V Dalajlamy postulowała wówczas wywiezienie go do Mongolii[22]. Ostatecznie jednak przeważyli zwolennicy odbycia wielkiej pielgrzymki do ważniejszych klasztorów kraju. Doszło do niej w 1624. Jej punktem docelowym był klasztor Czokhor Gjal, wzniesiony przez II Dalajlamę. Młody tulku otrzymał tam liczne przekazy związane ze swym poprzednikiem. Po powrocie do Lhasy w roku następnym przewodniczył obchodom Monlam Czenmo, w których brały udział dziesiątki tysięcy wiernych[23]. Pod koniec 1625 otrzymał święcenia nowicjusza od panczenlamy, a jego imię duchowe zostało rozszerzone do Ngałang Lobsang Gjaco Dżigme Gocza Tubten Langcode.
Następnych kilkanaście lat V Dalajlama poświęcił niemal wyłącznie klasycznej edukacji buddyjskiej oraz przyswajaniu sobie nauk i przekazów różnorodnych szkół buddyzmu tybetańskiego. Jego głównymi nauczycielami byli IV Panczenlama i Lingme Szabdrung Konczok Czopel. Pod kierunkiem tego ostatniego opanował wszystkie ważniejsze traktaty indyjskiego buddyzmu. Swoją wiedzę z zakresu indyjsko-tybetańskiego ugruntował i poszerzył kilka lat później podczas studiów odbytych pod kierunkiem XXXV Gandena Tripy Dżamjanga Konczoka Czopela[24]. Pobierał także nauki u takich mistrzów jak lama Khoton, czy lama Surczen Czojing Rangdol. Odebrał również kompleksowe wykształcenie medyczne, w stosunkowo młodym wieku uzyskując uprawnienia wykwalifikowanego lekarza medycyny tybetańskiej[25].