Wikipedysta:Cloudeater/brudnopis
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Conatus (łac. wysiłek, staranie, zamiar, skłonność, tendencja, usiłowanie) jest terminem używanym we wczesnej filozofii psychologii i w metafizyce, odnoszącym się do wrodzonej skłonności rzeczy do przetrwania i ulepszania się[1]. Tą "rzeczą" może być umysł, materia bądź też kombinacja tych dwóch. Przez tysiąclecia filozofowie stworzyli wiele różnych definicji. Siedemnastowieczni filozofowie - Kartezjusz, Benedykt Spinoza, Gottfried Leibniz i ich empirystyczny rówieśnik Thomas Hobbes dokonali ważnego wkładu w rozwój tych definicji[2]. Conatus może odnosić się do instynktownej woli przetrwania organizmu lub do różnych metafizycznych teorii ruchu i bezwładności[3]. Często koncepcja jest kojarzona z wolą bożą w panteistycznym widzeniu natury[2][4]. Koncepcja ta może być rozbita na oddzielne definicje dla umysłu i ciała oraz rozdzielona, gdy dyskutuje się o sile odśrodkowej i bezwładności[5].
Przez dwa i pół tysiąclecia rozwijała się historia pojęcia conatus jako seria subtelnych zmian w znaczeniu i wyjaśnianiu jego zakresu. Kolejni filozofowie adaptowali to słowo i odcisnęli na nim swoje piętno, co rozwijało termin tak różnorodnie, że do dziś nie ma konkretnej i powszechnie zaakceptowanej definicji[6]. Najwcześniejsi autorzy, dyskutujący o conatus, pisali pierwotnie po łacinie, bazując na koncepcjach ze Starożytnej Grecji. Ci myśliciele używali więc terminu "conatus" nie tylko jako technicznego terminu, ale również jako zwykłego słowa i w sensie ogólnym. W starożytnych tekstach techniczne użycie jest ciężkie do odróżnienia od tego ogólnego i jest trudne do rozróżnienia w tłumaczeniu. Dzisiaj, conatus jest rzadko używany w technicznym sensie, ponieważ współczesna fizyka używa koncepcji takich jak bezwładność i zachowanie pędu, które go zastąpiły. Conatus mimo wszystko wywarł wpływ na dziewiętnastowiecznych i dwudziestowiecznych myślicieli takich jak Artur Schopenhauer, Friedrich Nietzsche czy Luis Dumont.