Wikipedysta:Karol Grzegorz Skuza/Ruś
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Ruś (staroruski: Рѹсь / Rus’, рѹсьскаѧ землѧ / ruskaja ziemlja) – średniowieczne państwo feudalne w Europie Wschodniej, rządzone przez dynastię Rurykowiczów pochodzenia wareskiego[1]. Według XII wiecznego podania zamieszczonego w Powieści minionych lat w roku 862 wódz Waregów Ruryk przybył do Nowogrodu Wielkiego w celu zażegnania sporów pomiędzy plemionami wschodniosłowiańskimi i ugrofińskimi[2]. Centrum państwa ruskiego zostało w roku 882 przeniesione z Nowogrodu do Kijowa, gdzie znajdowało się w czasie jego największego rozkwitu[3]. Historiografia ukraińska wiąże silniej powstanie państwa z ustanowieniem stolicy w Kijowie w 882 roku i legendarnym założeniem miasta Kijowa przez trzech braci Kija, Szczeka i Chorywa.
Zobacz też: inne znaczenia. |
882–1721 | |||
| |||
Język urzędowy | |||
---|---|---|---|
Stolica |
Nowogród Wielki (862-882) | ||
Ustrój polityczny | |||
Typ państwa | |||
Głowa państwa |
wielki książę, gosudar, car Jarosław II (1238–1246) | ||
Waluta |
grywna, rubel | ||
przybycie |
Ruryka do Nowogrodu Wielkiego | ||
Koronacja |
Piotra I Romanowa na cesarza Rosji | ||
Religia dominująca |
pogaństwo później prawosławie | ||
{{Państwo infobox}}
|
Choć dominującą grupą ludności Rusi była od początku ludność słowiańska, to jednak jego powstanie wiązane jest z Waregami, którzy prowadzili handel na szlaku „od Waregów do Greków” prowadzącym od Bałtyku wzdłuż Dniepru do Morza Czarnego. Ludność wareska uległa na Rusi całkowitej asymilacji, a ludność fińska uległa tylko częściowej asymilacji ze Słowianami[4].
Ruś przeżywała okres świetności w okresie rządów Włodzimierza Wielkiego (960–1015), za którego panowania dokonał się chrzest Rusi w roku 988, i Jarosława Mądrego (978–1054)[5]. Od połowy XII wieku Ruś Kijowska uległa osłabieniu wskutek sporów wewnętrznych, a także kryzysowi gospodarczemu m.in. wskutek upadku szlaku handlowego północ - południe, co było wynikiem utworzenia Cesarstwa Łacińskiego w wyniku czwartej wyprawy krzyżowej (1202–1204) i tworzeniem się szlaków handlowych wschód-zachód na Morzu Śródziemnym.
Po śmierci Jarosława Mądrego Ruś weszła w okres rozbicia dzielnicowego, przy czym władcy z różnych dzielnic starali się zawładnąć Kijowem, ubiegając się o tytuł wielkiego księcia (seniora), posiadającego władzę zwierzchnią nad pozostałymi księstwami. W XII wieku Kijów ostatecznie stracił swoje znaczenie polityczne na rzecz innych ośrodków, głównie Włodzimierza na Klaźmie.
W 1169 roku Andrzej Bogolubski oddzielił na Rusi rolę wielkiego księcia (seniora) od miejsca jego rezydowania[6]. Od tej pory w Kijowie zasiadali książęta pozostający najczęściej w stosunku lennym do innych książąt ruskich, a następnie głów obcych państw[7].
W 1240 roku na skutek najazdu mongolskiego większość księstw ruskich utraciła niezależność polityczną na rzecz Złotej Ordy. Tatarzy nie przejęli bezpośrednich rządów w podbitych księstwach, zadowolili się każdorazowym zatwierdzaniem kandydata do tronu książęcego we Włodzimierzu, który z kolei pełnił funkcje zwierzchnie nad resztą książąt ruskich i miał prawo zwracania się o pomoc do chana. Moment ten oznaczany bywa za koniec Rusi, choć historiografia rosyjska uważa przede wszystkim Wielkie Księstwo Włodzimierskie, a historiografia ukraińska księstwo halicko-wołyńskie, za kontynuację państwowości staroruskiej[8].