Wikipedysta:Karolarolka/brudnopis7
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Zelda Sayre Fitzgerald (ur. 24 lipca 1900, zm. 10 marca 1948), urodzona jako Zelda Sayre w Montgomery w stanie Alabama, amerykańska pisarka i żona pisarza F. Scotta Fitzgeralda. Uznawano ją za ikonę lat dwudziestych, mąż nadał jej przydomek „pierwszej amerykańskiej chłopczycy”. Po sukcesie pierwszej powieści męża, Po tej stronie raju (1920), państwo Fitzgeraldowie stali się niezwykle popularni. Nowojorskie gazety okrzyknęły parę symbolem epoki jazzu i szalonych lat dwudziestych: młodzi, bogaci, piękni. Małżeństwo z Fitzgeraldem było złowieszczą, gotycką wersją wyśnionej przez parę bajki o życiu. Fitzgeraldowie zasłynęli jako „złota” para lat dwudziestych, jednak zyskali też złą sławę przez daremne zmagania z szarą rzeczywistością, alkoholizmem, chorobami psychicznymi, niewiernością i rywalizacją na polu literackim. Przyjaciel pary, Ring Lardner, opisał ich małżeństwo następująco: „pan Fitzgerald jest pisarzem, a pani Fitzgerald – pierwowzorem”[1].
Fotografia wykonana w 1919 roku | |||
Data i miejsce urodzenia |
24 lipca 1900 | ||
---|---|---|---|
Data i miejsce śmierci |
10 marca 1948 | ||
Zawód, zajęcie |
pisarka, poetka, malarka | ||
Partner | |||
|
Już od wczesnych lat młodzieńczych Zelda była postacią słynną w swojej okolicy, przyćmiewała inne południowe piękności umiejętnościami baletowymi i popularnością na lokalnych zabawach dla wyższych sfer. Krótko po skończeniu szkoły poznała F. Scotta Fitzgeralda na potańcówce, jednak nie była to miłość od pierwszego wejrzenia. Zelda i jej rodzina nie traktowały niezamożnego Scotta jako poważnego kandydata na męża. Po otwartym wyznaniu miłości ze strony Fitzgeralda delikatny flirt przerodził się w związek na odległość wspierany przez wysyłane co tydzień listy. Zelda jednak nadal widywała się z innymi mężczyznami i nie ukrywała tego przed Fitzgeraldem. Aby zdobyć bezpieczeństwo finansowe i dzięki temu serce Zeldy, Fitzgerald porzucił pisanie artykułów i poświęcił się pracy nad pierwszą książką. 20 marca 1920 roku wydawnictwo Scribner‘s Sons zgodziło się wydać jego powieść Po tej stronie raju. Fitzgerald natychmiast wysłał telegram do ukochanej, która zgodziła się przyjechać do Nowego Jorku i żyć z nim. Para wzięła ślub w Nowym Jorku 3 kwietnia 1920 roku. Pierwsze lata dekady spędzili jako gwiazdy literackiego światka Nowego Jorku[2]. Później przenieśli się do Europy, gdzie odgrywali nową rolę słynnych ekspatriantów „straconego pokolenia”. Scott zdobył uznanie dzięki opowiadaniom i powieści Wielki Gatsby. Para obracała się w towarzystwie takich literackich sław jak Ernest Hemingway. Jednak sukcesy odcisnęły piętno na małżeństwie, które stało się plątaniną zazdrości, urazy i złości. Scott wykorzystał doświadczenia ich związku jako materiał dla swojej powieści, zapożyczając fragmenty z dziennika Zeldy i przypisując je powieściowym bohaterkom. Szukając własnej artystycznej drogi, Zelda pisała artykuły dla magazynów, opowiadania, a w wieku dwudziestu siedmiu lat skupiła wszystkie siły na nowej obsesji – na karierze baletnicy.
Burzliwe małżeństwo, alkoholizm Scotta i jej niestabilność emocjonalna były zapowiedzią przyjęcia Zeldy do szpitala psychiatrycznego Sheppard Pratt w 1930 roku. Zdiagnozowano u niej zaburzenia afektywne dwubiegunowe. W czasie pobytu w szpitalu Zelda napisała powieść z elementami autobiograficznymi Zarezerwuj mi walca, która została opublikowana w 1932 roku. Scott był wściekły, że żona wykorzystała doświadczenia z ich wspólnego życia jako materiał dla powieści, choć sam zrobił to samo w książce Czuła jest noc wydanej w 1934 roku. Obie powieści przedstawiają kontrastujące ze sobą obrazy rozpadającego się małżeństwa pary.
Po powrocie do Ameryki Scott udał się do Hollywood, gdzie próbował sił w scenopisarstwie i rozpoczął związek z dziennikarką filmową Sheilah Graham. W 1936 Zelda została przyjęta do szpitala psychiatrycznego Highland Mental Hospital w Asheville w Karolinie Północnej. Scott zmarł w Hollywood w 1940 roku. Ostatni raz spotkał się z Zeldą półtora roku wcześniej. Ostatnie lata życia Zelda spędziła, pracując nad swoją drugą powieścią, której nigdy nie ukończyła, i malując. W 1948 zmarła w wyniku pożaru, który wybuchł w szpitalu, gdzie była pacjentką. Zainteresowanie życiem państwa Fitzgerald odżyło krótko po jej śmierci. Para była tematem wielu popularnych książek, filmów i badań naukowych. Po życiu jako symbol epoki jazzu, szalonych lat dwudziestych i „straconego pokolenia” Zelda Fitzgerald pośmiertnie otrzymała nową rolę. Po ukazaniu się w 1970 roku popularnej biografii, która przedstawiła ją jako ofiarę apodyktycznego męża, Zelda stała się ikoną ruchu feministycznego. W 1992 roku przyjęto ją do grona kobiet w galerii sław stanu Alabama[3].