Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
Źródła historyczne
tekst, przedmiot lub artefakt, z którego można wyprowadzić wiedzę o przeszłości Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
Źródła historyczne – wszystko, skąd można czerpać wiedzę o przeszłości (według Jerzego Topolskiego), inaczej rzecz biorąc – są to wszelkie zachowane ślady działalności człowieka.
Krytyka źródła polega na zdobywaniu wiedzy o źródle, tak by stało się one źródłem gotowym do wykorzystywania informacji.
Definicja
Pojęcie źródła historycznego definiowano różnie w historiografii. Według m.in. M. Handelsmana są to wszystkie ślady pozostawione przez człowieka w przeszłości, które zachowały się do czasów współczesnych. Takie rozumienie wynikało z obowiązującej do niedawna w nauce historycznej modernistycznej koncepcji postrzegania przeszłości, w myśl której źródło miałoby „odbijać” fakty historyczne, w tym również czyny ludzkie. Dyskurs postmodernistyczny stoi natomiast na stanowisku, że historii nie można w żaden sposób „odbić” jako czegoś, co już nie istnieje, źródło natomiast nie może być śladem przeszłości, ponieważ stanowi ona jedynie konstrukcję zbudowaną przez historyka.
Remove ads
Podział
Podsumowanie
Perspektywa
Źródła historyczne można z punktu widzenia ich statusu ontologicznego podzielić na:
- materialne, wśród których wyróżnić można z kolei:
- pisane – zawierające informację utrwaloną za pomocą pisma na papierze, papirusie, skórze, glinianych tabliczkach, monetach czy jakichkolwiek innych nośnikach; wśród źródeł pisanych wyróżnić można:
- historiograficzne (opisowe) – kroniki, roczniki, pamiętniki, wspomnienia, spisy kazań, dzieła literackie itp.
- narracyjne – pamiętniki, kroniki
- normatywne (dokumentacyjne, aktowe) – powstałe jako dowód czynności prawnej (dokumenty, akta, spisy inwentarza gospodarczego, sprawozdania, protokoły – powstałe na użytek administracji, dokumentacja obrad parlamentu, konstytucje, dekrety)
- epistolarne (wszelkiego rodzaju korespondencja)
- hagiograficzne – żywoty świętych,
- biograficzne – żywoty cesarzy, monarchów,
- epigraficzne – napisy na kamieniach, ścianach budowli historycznych
- niepisane:
- wykopaliskowe (źródła archeologiczne) – szczątki naczyń, uzbrojenia, przedmioty codziennego użytku, pozostałości obiektów mieszkalnych czy grobów
- ikonograficzne
- obiekty architektoniczne – zamki, świątynie, stare kamienice,
- dzieła sztuki – obrazy, posągi, rzeźby, biżuteria,
- pisane – zawierające informację utrwaloną za pomocą pisma na papierze, papirusie, skórze, glinianych tabliczkach, monetach czy jakichkolwiek innych nośnikach; wśród źródeł pisanych wyróżnić można:
- niematerialne: legendy, obyczaje, język, itd.
Podział z punktu widzenia metodologicznego wyróżnia źródła:
- potencjalne – te, z których można wydobyć informacje
- efektywne – te, z których informacje się wydobywa.
Źródła mówią nam tylko to, o co je zapytamy. Źródła efektywne w danym badaniu historycznym nie tracą swojego potencjalnego charakteru.
Z punktu widzenia pochodzenia zawartych w nich informacji:
- bezpośrednie – zawierają informacje możliwe do uzyskania bez pośrednictwa osób trzecich – można wyróżnić wśród nich tradycję oraz pozostałości.
- pośrednie – relacjonujące przebieg wypadków za czyimś pośrednictwem.
Kolejny podział to:
- źródła adresowane: powstałe z myślą o przekazaniu informacji o przeszłości np. historykowi (mogą one zawierać celowe zniekształcenie prawdy historycznej oraz być przekazem nieświadomie zniekształconym przez osobisty punkt widzenia twórcy źródła)
- źródła nieadresowane: w tym przypadku historyk pojawia się jako wtórny odbiorca i korzysta z informacji otrzymanych od niehistoryka np. urzędowe materiały statystyczne albo źródła archeologiczne
Źródła pośrednie zawsze mają charakter adresowany. Źródła bezpośrednie mogą być zarówno adresowane (np. pomniki), jak i nieadresowane.
Remove ads
Zobacz też
Linki zewnętrzne
Krzysztof Zamorski, Źródło historyczne, Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych – Uniwersytet Jagielloński (CKBI UJ), kanał „Copernicus” na YouTube, 30 grudnia 2018 [dostęp 2024-10-14].
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads