Żużela

Żużela (niem. Zuzella^[3]) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie krapkowickim, w gminie Krapkowice.

Żużela

wieś
Widok wsi
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Powiat	krapkowicki
Gmina	Krapkowice
Liczba ludności (2021)	508
Strefa numeracyjna	77
Kod pocztowy	47-341[1]
Tablice rejestracyjne	OKR
SIMC	0497383
Położenie na mapie gminy Krapkowice Żużela
Położenie na mapie Polski Żużela
Położenie na mapie województwa opolskiego Żużela
Położenie na mapie powiatu krapkowickiego Żużela
50°25′30″N 18°00′24″E[2]
Strona internetowa

Wieś zajmuje 8,57 km²^[4].

Nazwa

Nazwa miejscowości pochodzi od wyrazu żużel. Susela (1195), Czuczchel (1283), Schuzie (1534) Zuzella (1784). W latach 1936–1945 miejscowość nosiła nazwę Schlacken^[3].

Historia

Wieś wzmiankowana była w 1195, kiedy książę i biskup Jarosław opolski nadał ją cystersom^[5]. Prawdopodobnie główna wieś początkowo znajdowała się w miejscu dzisiejszej części wsi – Bąkowa, gdzie znajdowała się także przystań na Odrze. Od 1283 wieś należała do klasztoru norbertanek w Czarnowąsach^[5]. W kolejnych latach trwały spory pomiędzy klasztorem a książętami o m.in. Żużelę. Wieś, podobnie jak okoliczne miejscowości, została zniszczona przez husytów w XV wieku.

Odbudowywany majątek klasztoru w Żużeli podupadł ponownie w wyniku wojny trzydziestoletniej. W 1784 w Żużeli funkcjonował folwark. Wśród mieszkańców wyliczono 21 gospodarzy, 16 zagrodników i 11 chałupników. Odnotowano także występowanie żyznych gleb w pobliżu wsi^[5].

W 1810, po kasacie zakonu, majątek w Żużeli przeszedł na własność państwa, a następnie w ręce rodu von Haugwitz. W 1845 w Żużeli mieszkało 578 osób. Znajdowała się w niej wówczas szkoła (założona w 1829), młyn wodny, gospoda, browar, gorzelnia i kuźnia. Mieszkańcy zajmowali się głównie uprawą roli. W 1851 powstał nowy budynek szkoły. W 1855 wieś liczyła 625 mieszkańców^[5].

W wyniku rosnącej liczby uczniów, w 1915 szkoła została rozbudowana. Od 1950 miejscowość należała do województwa opolskiego. Sołectwo dotknęła powódź z 1997.

Integralne części wsi

Integralne części wsi Żużela^[6][7]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0497390	Bąków	część wsi

Mieszkańcy

Miejscowość zamieszkiwana jest przez mniejszość niemiecką oraz Ślązaków. Mieszkańcy wsi posługują się gwarą prudnicką, będącą odmianą dialektu śląskiego. Należą do podgrupy gwarowej nazywanej Buchciołrzy^[8].

Liczba mieszkańców wsi

• 1679 r. – ok. 100 (wcześniej liczyła więcej, wynik wojny trzydziestoletniej)
• 1845 r. – 578
• 1855 r. – 625
• 1861 r. – 717
• ok. 1870 r. – 852
• 1912 r. – 977
• lata. 30 XX w. – ponad 1000
• 1979 r. – 725
• 1998 r. – 625
• 2002 r. – 562
• 2005 r. – 569
• 2009 r. – 577
• 2011 r. – 578^[9]
• 2018 r. – 540
• 2019 r. – 528^[10].

Zabytki/Ciekawe miejsca

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest^[11]:

• dwór, z trzeciej ćw. XIX w.

Inne obiekty:

• 2 osady z epoki kamienia
• 2 osady z epoki żelaza
• Żywocickie łęgi (obszar natura 2000)
• Kapliczka przy drodze do Krapkowic, pocz. XIX w.
• Kapliczka-dzwonnica w centrum wsi, poł. XIX w.
• Kapliczka, 1935 r.
• Krzyż przy drodze do Brożec, 1913 r.
• Krzyż, 1912 r.
• Krzyż, 1892 r.
• Kapliczka na Bąkowie, 1865 r./1927 r., obok kapliczki znajduje się tez krzyż^[12].
• Kaplica-mauzoleum rodziny Gädecke w zespole dworskim, ul. Krapkowicka (w parku)
• Obora w zespole dworsko-folwarcznym, ul. Krapkowicka 4
• Zajazd, ul. Krapkowicka 6
• Poczta, ul. Krapkowicka 39
• Kuźnia, ul. Krapkowicka 85
• Dawna szkoła, ul. Szkolna 1
• Dawna szkoła/przedszkole, ul. Szkolna 3.

Instytucje

W wiosce znajduje się m.in. sklep, biblioteka, OSP i Centrum Kultury TSKN^[4].

Religia

Wieś przynależy do parafii rzymskokatolickiej w Brożcu^[13].

Zobacz też

• Zuzela

Bibliografia

O. Henryk Kałuża SVD ,,Dzieje Parafii Brożec i Okolic'', Brożec - Nysa 2009, s. 136-151