Najlepsze pytania
Chronologia
Czat
Perspektywa
AMD Ryzen
seria wielordzeniowych procesorów AMD dla komputerów stacjonarnych i laptopów mikroachitektury Zen Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Remove ads
AMD Ryzen – seria wielordzeniowych procesorów firmy AMD dla komputerów stacjonarnych i laptopów opartych na mikroachitekturze Zen. Wraz z procesorami wprowadzono nowe gniazdo AM4. Pierwsze procesory z tej serii miały premierę 2 marca 2017 roku[1].
Remove ads
Historia i opis
Podsumowanie
Perspektywa
Architektura
W procesorach Ryzen zastosowano inną koncepcję wielowątkowości niż w rodzinie AMD FX. Zamiast klastrowej wielowątkowości (CMT), w której dwa rdzenie zespolono w moduł dzielący niektóre zasoby i jednostki wykonawcze, w architekturze Zen wykorzystano wielowątkowość współbieżną (SMT), stosowaną także w większości współczesnych procesorów konkurencji (np. w układach Intel Core czy Intel Atom).
Układ przewidywania skoków w Zen korzysta z mechanizmu perceptronowego. Zastosowanie perceptronu w tym celu zostało opisane w literaturze naukowej wcześniej, jednak Zen to pierwszy potwierdzony przypadek użycia sieci neuronowej w praktyce w układzie komercyjnym.
Zestaw instrukcji procesorów Ryzen został rozszerzony o instrukcje znane z procesorów firmy Intel, m.in. RDRAND i RDSEED (do generowania liczb losowych), instrukcje przyspieszające szyfrowanie algorytmami wykorzystującymi funkcje SHA oraz tryby ograniczonego dostępu do pamięci SMAP i SMEP. Dodano też nowe instrukcje dotyczące pamięci podręcznej: czyszczenie całej linii cache oraz łączenie stron 4-kilobajtowych w 32-kilobajtowe.
Planiści (ang. schedulers) i jednostki wykonawcze procesorów Ryzen różnią się od poprzednich generacji. Mikrooperacje trafiają do sześciu osobnych planistów: po jednym dla każdej z czterech jednostek arytmetyki stałoprzecinkowej i dwóch jednostek generowania adresów. Liczba sześciu jednostek wykonawczych jest zbliżona do rozwiązań w mikroarchitekturach Haswell i Skylake (które posiadają trzecią jednostkę generowania adresów). Każdy planista śledzi 14 instrukcji, co daje łącznie 84 instrukcje – niemal dwukrotnie więcej niż w procesorach poprzedniej generacji.
W przeciwieństwie do jednostek arytmetyczno-logicznych (ALU) w procesorach Intela, w układach Ryzen są one symetryczne – mają identyczne możliwości wykonywania instrukcji i nie są wyspecjalizowane. Procesory te mogą prowadzić jednocześnie dwa wątki dzięki technice SMT, analogicznej do Hyper-threadingu. Technologia ta udostępnia niemal wszystkie zasoby procesora dla obu wątków i może zostać wyłączona w UEFI niektórych płyt głównych.
Pierwsza generacja (Zen) i Zen+
12 lutego 2018 roku miała miejsce premiera jednostek Ryzen 3 2200G i Ryzen 5 2400G. W stosunku do starszych modeli otrzymały one zintegrowane układy graficzne (odpowiednio Radeon RX Vega 8 i RX Vega 11)[2].
W kwietniu 2018 roku wydano odświeżone jednostki AMD Ryzen oparte na mikroarchitekturze Zen+. Procesory zostały wykonane w 12-nanometrowym procesie technologicznym, co pozwoliło zwiększyć taktowanie przy jednoczesnym obniżeniu napięcia zasilającego. Ulepszono również układy zarządzające energią i taktowaniem[3].
11 czerwca 2019 roku zadebiutowały modele Ryzen 3 3200G i Ryzen 5 3400G, zastępujące układy z lutego 2018 roku. Nowe procesory, podobnie jak poprzednicy, wyposażone były w zintegrowany układ graficzny, jednak oparto je na mikroarchitekturze Zen+ w 12-nanometrowym procesie technologicznym[4].
Zen 2
7 lipca 2019 roku wydano jednostki Ryzen oparte na mikroarchitekturze Zen 2, wykonane w 7-nanometrowym procesie technologicznym. Zmiany objęły m.in. wzrost współczynnika IPC, obsługę interfejsu PCI Express 4.0 oraz zwiększenie pamięci podręcznej L3[5].
Wraz z trzecią generacją wprowadzono linię Ryzen 9. Model 3900X był pierwszym procesorem konsumenckim wyposażonym w 12 rdzeni[6]. 25 listopada 2019 roku wydano model Ryzen 9 3950X, który posiadał 16 rdzeni[7].
W czerwcu 2020 roku zaprezentowano modele 3600XT, 3700XT oraz 3900XT, stanowiące odpowiedź na konkurencyjne jednostki oparte na mikroarchitekturze Comet Lake. Zmiany ograniczono do podniesienia taktowania[8]. Procesory te charakteryzowały się wyższymi cenami startowymi w porównaniu do dostępnych równolegle starszych odpowiedników[9]. 21 lipca 2020 roku zadebiutowała seria Ryzen 4000G (mikroarchitektura Zen 2 ze zintegrowanym układem graficznym), w tym energooszczędne wersje „GE” z TDP obniżonym z 65 na 35 W. Recenzenci odnotowali wzrost wydajności obliczeniowej względem serii 3000G, przy jednoczesnym spadku wydajności zintegrowanego układu graficznego[10].
Zen 3
W listopadzie 2020 roku zaprezentowano procesory Ryzen 5000 (Zen 3, 7 nm)[11]. Architektura ta wprowadziła przeprojektowany układ CCX, umożliwiający ośmiu rdzeniom współdzielenie jednej pamięci podręcznej L3, co wpłynęło na wzrost IPC[12]. Flagowy model Ryzen 9 5950X oferował 16 rdzeni i 32 wątki, zachowując kompatybilność z podstawką AM4.
W marcu 2022 roku zaprezentowano Ryzen 7 5800X3D – pierwszy procesor z technologią 3D V-Cache (dodatkowe 64 MB pamięci L3 na stosie krzemowym, łącznie 96 MB). Jednostka ta osiągała wysokie wyniki w testach wydajności w grach komputerowych na platformie AM4[13]. W segmencie mobilnym w latach 2021–2022 wydano serie Ryzen 5000 Mobile (Zen 2 i Zen 3) oraz Ryzen 6000 Mobile (Zen 3+, grafika RDNA 2)[14].
Zen 4
W drugiej połowie 2022 roku zadebiutowała seria Ryzen 7000 (Zen 4) dla nowego gniazda AM5. Procesory wykonano w litografii 5 nm (rdzenie) i 6 nm (I/O). Wprowadzono obsługę pamięci DDR5, PCI Express 5.0 oraz zintegrowane GPU RDNA 2[15]. W styczniu 2023 roku zaprezentowano warianty X3D (m.in. Ryzen 9 7950X3D, Ryzen 7 7800X3D) z powiększoną pamięcią L3[16].
W segmencie mobilnym wprowadzono serię Ryzen 7000 Mobile. Modele serii 7040 wyposażono w układy graficzne RDNA 3 oraz akcelerator SI (Ryzen AI)[17]. W 2024 roku wydano serię 8000G dla komputerów stacjonarnych (APU z grafiką RDNA 3)[18].
Zen 5
W czerwcu 2024 roku zapowiedziano serię Ryzen 9000 (mikroarchitektura Zen 5) dla gniazda AM5. Procesory te cechują się zmodernizowaną architekturą i wyższym współczynnikiem IPC[19]. W drugiej połowie roku zaprezentowano warianty X3D (np. Ryzen 7 9800X3D) z drugą generacją technologii 3D V-Cache[20]. Wprowadzono również mobilną linię Ryzen AI 300 (Zen 5/5c, grafika RDNA 3.5, NPU)[21].
Remove ads
Lista procesorów AMD Ryzen
Przypisy
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads