Adolf Józef Jełowicki

Adolf Józef Jełowicki (ur. 25 lutego 1863 w Warszawie, zm. 7 lipca 1937 w Lublinie) – polski duchowny rzymskokatolicki, biskup pomocniczy lubelski w latach 1918–1937.

Adolf Józef Jełowicki

Biskup tytularny Lorymy
Kraj działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	25 lutego 1863 Warszawa
Data i miejsce śmierci	7 lipca 1937 Lublin
Biskup pomocniczy lubelski
Okres sprawowania	1918–1937
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Prezbiterat	7 grudnia 1890
Nominacja biskupia	9 listopada 1918
Sakra biskupia	23 marca 1919

Sukcesja apostolska

Data konsekracji	23 marca 1919
Miejscowość	Warszawa
Miejsce	kościół Świętej Trójcy
Konsekrator	Piotr Mańkowski
Współkonsekratorzy	Stanisław Gall Kazimierz Ruszkiewicz

Życiorys

Syn Adolfa i Pauliny Sobańskiej. Po ukończeniu szkoły realnej w Warszawie ukończył w 1888 Instytut Rolniczy w Puławach. Wstąpił do seminarium duchownego w Warszawie, a następnie studiował w Lowanium oraz odbył studia biblijne w Jerozolimie^[1]. Po otrzymaniu święceń kapłańskich 7 grudnia 1890 odprawił mszę prymicyjną w kościele św. Krzyża w Warszawie. Pełnił funkcję wikariusza w Łęczycy, a następnie w Warszawie.

W 1892 wyjechał do Jerozolimy na studia biblijne^[1]. Po powrocie, w 1893 został mianowany prefektem gimnazjum w Warszawie. W 1899 otrzymał godność szambelana papieskiego Leona XIII. W latach 1901–1918 pozostawał na stanowisku proboszcza parafii Świętej Trójcy na Solcu. W tej robotniczej parafii, jako pierwszy w warszawskich kościołach, wprowadził spluwaczki, by „uprzyzwoicić” pobyt w kościele i na mszy.

Na początku 1900 w ramach Towarzystwa Dobroczynności wraz z Wereszczakową i Chlebowską organizował sale zajęć przy ul. Szarej i Hożej w Warszawie, będących właściwie tajnymi szkołami. Przy kościele św. Trójcy działała w oparciu o pomoc materialną osób prywatnych bezpłatna jadłodajnia dla dzieci na Solcu. Od czerwca do grudnia 1915 wydała ona 180 000 obiadów, a od dnia założenia, to jest od 24 listopada 1914, wydano 312 975 obiadów.

W 1902 otrzymał godność prałata papieskiego. W 1914 został sędzią-sufraganem konsystorza generalnego. Na początku I wojny światowej przebywał w Amsterdamie. W 1915 został kanonikiem kapitułu warszawskiej, a w 1918 wiceoficjałem.

9 listopada 1918 został mianowany biskupem pomocniczym diecezji lubelskiej i biskupem tytularnym Lorymy. Była to pierwsza nominacja biskupia w niepodległej Polsce. Jako biskup nominat uczestniczył w Konferencji Episkopatu 13 marca 1919. 23 marca 1919 został konsekrowany na biskupa w swym kościele parafialnym Świętej Trójcy w Warszawie.

W latach 1919–1920 był proboszczem chełmskim. Na probostwie tym był do wybuchu wojny w 1920, kiedy to opuścił parafię. W 1921 został prałatem archidiakonem, a w 1931 dziekanem kapituły lubelskiej.

W latach 30. XX w., korzystając z przyjaźni z papieżem Piusem XI i mając w związku z tym duże wpływy w Watykanie, usiłował uniemożliwiać nominację ambasadora II RP przy Stolicy Świętej, a jego zaufanym posłańcem i poplecznikiem w tej materii był ks. Popławski.

Zaznaczył się działalnością na polu literacko-naukowym. W 1897 wydał w Warszawie Przechadzki po Jerozolimie. W ramach swych badań historycznych publikował Metryki kościoła parafii św. Jana Chrzciciela w Warszawie 1583–1797 r. („Miesięcznik Heraldyczny” VII. 1914). W 1933 opracował i wydał w Ossolineum we Lwowie piąte wydanie książki Moje Wspomnienia ks. Aleksandra Jełowickiego. Współpracował także z „Tygodnikiem Ilustrowanym”, „Kroniką Rodzinną”, „Przeglądem Katolickim”, „Wielką encyklopedią ilustrowaną” oraz „Encyklopedią” ks. Chełmickiego^[2].

Na mocy jego testamentu Muzeum Narodowe w Warszawie otrzymało 240 przedmiotów obejmujących obrazy, porcelanę, szafy gdańskie itp. Swoją bibliotekę ofiarował Katolickiemu Uniwersytetowi Lubelskiemu. Wykonawcą testamentu była siostra biskupa, Paula z Jełowickich Mańkowska.