Aglomeracja

Aglomeracja miejska (z łac. agglomeratio „nagromadzenie”) – jednostka morfologiczna tworząca spójny zespół wzajemnie powiązanych jednostek osadniczych, powstały w wyniku koncentracji zabudowy i zagospodarowania^[1].

Ten artykuł dotyczy urbanistyki. Zobacz też: aglomeracja (Prawo wodne).

Widok Krakowa, Kleparza i Kazimierza z atlasu Civitates orbis terrarum Georga Brauna i Fransa Hogenberga z 1618 roku. Przykład aglomeracji tworzonej przez trzy miasta królewskie Rzeczypospolitej Obojga Narodów

Zdjęcie lotnicze części terytoriów Katowic, Chorzowa i Świętochłowic. Postępująca w wyniku rewolucji przemysłowej urbanizacja obszarów podmiejskich doprowadziła do powstania konurbacji.

Tokio

Meksyk

Szanghaj

Nowy Jork

São Paulo

Kair

Londyn

W skład aglomeracji może wchodzić także obszar zurbanizowany należący do jednostek administracyjnych przyległych do granic administracyjnych ośrodka miejskiego.^[2]

Jest to obszar o intensywnej zabudowie, charakteryzujący się również dużym zagęszczeniem ludności przebywającej na danym terenie okresowo (np. w ciągu dnia) lub stale. Aglomeracje charakteryzują się dużym przepływem osób i towarów oraz znaczną wymianą usług^{[potrzebny przypis]}.

Typologia aglomeracji miejskich

Podział aglomeracji ze względu na charakter centrum^{[3][wymaga weryfikacji?]}:

• aglomeracja monocentryczna (aglomeracja właściwa = sensu stricto) – z jednym dominującym ośrodkiem miejskim;
• aglomeracja policentryczna (konurbacja sensu largo) – z dwoma lub więcej ośrodkami miejskimi o zbliżonym potencjale:

1. aglomeracja bicentryczna – z dwoma ośrodkami miejskimi o zbliżonym potencjale,
2. konurbacja (konurbacja sensu stricto) – z trzema lub więcej ośrodkami miejskimi o zbliżonym potencjale,

• metropolia(inne języki) - spójny funkcjonalnie wielkomiejski układ wielu jednostek osadniczych oraz terenów o wysokim stopniu zurbanizowania, którego główną cechą jest występowanie funkcji metropolitalnych, a także powiązań funkcjonalnych i ekonomicznych.
• megalopolis – rozległy, policentryczny zespół połączonych aglomeracji miejskich, pozbawiony dominującego ośrodka.

Aglomeracja a obszar metropolitalny

Ze zjawiskiem aglomeracji związane jest również (lecz nie tożsame) pojęcie obszaru metropolitalnego. Pojęcie aglomeracji odnosi się jedynie do spójnego terytorialnie obszaru miejskiego i przyległego obszaru podmiejskiego (powiązanie obszarów zurbanizowanych), natomiast pojęcie obszaru metropolitalnego obejmuje również powiązane społeczno-ekonomicznie z aglomeracją obszary wiejskie i miasta satelickie (integracja funkcjonalna).^[4][5][6][7]

Pomimo tego rozróżnienia pojęciowego, tradycyjnie w polskiej geografii obszary metropolitalne określane były zwykle terminem „aglomeracja”^[8], choć już w latach 70. XX w. utożsamianie tych dwóch pojęć było przedmiotem dyskusji i kontrowersji w polskim środowisku naukowym^[9].

Największe aglomeracje w Polsce

Główny artykuł: Aglomeracje w Polsce.

powyżej 1 mln ludności^{[według kogo?]}:

• konurbacja górnośląska
• aglomeracja warszawska
• aglomeracja krakowska
• aglomeracja trójmiejska
• aglomeracja wrocławska
• aglomeracja łódzka
• aglomeracja poznańska

Największe aglomeracje świata

Nr	Miasto	Nazwa oryginalna	Państwo	Kontynent	Ludność aglomeracji[10][potrzebny przypis][11]	Ludność miasta[10][potrzebny przypis][11]
1	Tokio	東京 (Tōkyō)	Japonia	Azja	34 600 000	8 700 000
2	Meksyk	Ciudad de México	Meksyk	Ameryka Północna	27 700 000	8 800 000
3	Szanghaj	上海 (Shànghǎi)	Chiny	Azja	25 800 000	13 400 000
4	Nowy Jork	New York	Stany Zjednoczone	Ameryka Północna	23 600 000	11 100 000
5	Bombaj	मुंबई (Mumbaī)	Indie	Azja	22 900 000	12 400 000
6	Seul	서울 (Sŏul)	Korea Południowa	Azja	21 500 000	10 400 000
7	São Paulo	São Paulo	Brazylia	Ameryka Południowa	21 300 000	8 300 000
8	Karaczi	كراچى (Karaći)	Pakistan	Azja	21 100 000	11 200 000
9	Dżakarta	Jakarta	Indonezja	Azja	19 800 000	8 500 000
10	Delhi	नई दिल्ली (Dilli)	Indie	Azja	19 500 000	12 200 000
11	Los Angeles	Los Angeles	Stany Zjednoczone	Ameryka Północna	18 100 000	3 800 000
12	Osaka	大阪市 (Ōsaka-shi)	Japonia	Azja	17 400 000	2 600 000
13	Kair	القاهرة (al-Qāhira)	Egipt	Afryka	16 800 000	6 700 000
14	Pekin	北京 (Běijīng)	Chiny	Azja	16 700 000	10 100 000
15	Manila	Maynila	Filipiny	Azja	16 300 000	1 600 000
16	Kalkuta	কলকাতা (Kolkata)	Indie	Azja	16 100 000	5 000 000
17	Dhaka	ধাক (Dhākā)	Bangladesz	Azja	15 900 000	6 700 000
18	Stambuł	İstanbul	Turcja	Azja/Europa	15 300 000	11 300 000
19	Moskwa	Москва	Rosja	Europa	15 000 000	10 400 000
20	Lagos	Lagos	Nigeria	Afryka	14 900 000	7 900 000
21	Buenos Aires	Buenos Aires	Argentyna	Ameryka Południowa	14 700 000	7 500 000
22	Londyn	London	Wielka Brytania	Europa	13 700 000	8 100 000
23	Rio de Janeiro	Rio de Janeiro	Brazylia	Ameryka Południowa	12 400 000	6 000 000
24	Teheran	تهران (Tehrān)	Iran	Azja	12 200 000	7 100 000
25	Paryż	Paris	Francja	Europa	12 000 000	2 200 000
...
209	Katowice	Katowice	Polska	Europa	2 375 000	302 000
217	Warszawa	Warszawa	Polska	Europa	2 275 000	1 700 000

Zobacz też

Zobacz hasło aglomeracja w Wikisłowniku

• obszar zurbanizowany
• obszar metropolitalny
• zespół miejski