Alfred Jarry

Alfred Henry Marie Jarry (ur. 8 września 1873 w Laval, zm. 1 listopada 1907 w Paryżu) – francuski dramaturg, powieściopisarz i poeta.

Alfred Jarry

Alfred Jarry (1896)
Data i miejsce urodzenia	8 września 1873 Laval
Data i miejsce śmierci	1 listopada 1907 Paryż
Narodowość	francuska
Język	francuski
Dziedzina sztuki	dramaturg, powieściopisarz, poeta

Ojciec Ubu, patron ’patafizyki

Życiorys

Ekscentryk, zapalony cyklista, bohater setek anegdot, głośna postać paryskiej bohemy przełomu wieków. Jako poważny twórca odkryty dopiero przez surrealistów. Urodził się w zubożałej bretońskiej rodzinie mieszczańskiej. Gruntowne wykształcenie zdobył w Rennes, następnie studiował w paryskiej École Normale Supérieure. W wieku 12 lat zaczął pisywać poezję i prozę. W Paryżu jego przyjacielem został późniejszy poeta Léon-Paul Fargue. Początkowo literackich inspiracji szukał w Pieśni Maldorora Lautrémonta, potem związał się z paryską cyganerią. W 1896 roku w Théâtre de l’Oeuvre reżyser Aurélian Lugné-Poe wystawił jego najsłynniejszą farsę Ubu Król czyli Polacy. Sztuka wywołała skandal i uważana jest za antycypację teatru absurdu. Przez następne lata utrzymywał się z regularnego pisania do kilku gazet m.in. Mercure de France. Zainspirowany Wehikułem czasu H.G. Wellsa, napisał pseudonaukową pracę O budowie wehikułu czasu, tworząc w niej pojęcie patafizyki – dowcipnego połączenia metafizyki i fizyki teoretycznej. Żył życiem awangardowego artysty. Zmarł w wieku 34 lat z powodu powikłań wywołanych gruźlicą i alkoholizmem.

Napisał cykl sztuk o strasznym mieszczuchu imieniem Ubu, misterium Cezar-Antychryst, opowiadania Odwiedziny Amora, powieści: Dni i noce, Czyny i myśli doktora Faustrolla, patafizyka (1911), Nadsamiec, Miłość absolutna, Dragonka oraz setki felietonów.

Ukuł nowy wulgaryzm – „grówno” (fr. Merdre!, tłum. T. Boy-Żeleński) oraz stworzył nową „dziedzinę nauki” – patafizykę (fr. la ’Pataphysique).

Na wpół żartobliwe badania najdrobniejszych aspektów jego dzieła prowadzi założone w 1948 roku Collège de 'Pataphysique, skupiające wielu awangardowych artystów z całego świata (Eugène Ionesco, Boris Vian, Jean Baudrillard).

Publikacje

• Les Minutes de sable mémorial, 1894
• Cezar-Antychryst (César-Antéchrist, 1895)
• Ubu Król czyli Polacy (Ubu Roi ou les Polonais, 1896^[1])
• Dni i noce (Les Jours et les Nuits, 1897)
• Odwiedziny Amora (L’Amour en visities, 1898)
• Miłość absolutna (L’Amour absolu, 1899)
• Nadsamiec (Le Surmâle, 1902)
• Ubu skowany (Ubu enchaîné, 1902)
• Czyny i myśli doktora Faustrolla, Patafizyka: powieść neoscjentystyczna (Gestes et opinions du docteur Faustroll, pataphysicien) (1911, post-mortem)