Marek Ambroży z Nysy

Marek Ambroży z Nysy (łac. Marcus Ambrosius de Nissa, niem. Markus Ambrosius von Neisse, zm. po 1584^[1] ) – polsko-niemiecki mieszczanin i heraldyk. Twórca jednego z najważniejszych dzieł heraldyki polskiej, Arma Regni Poloniae.

Marek Ambroży z Nysy

Marcus Ambrosius de Nissa

Data śmierci	po 1584
Zawód, zajęcie	heraldyk
Narodowość	niemiecka
Uczelnia	Akademia Krakowska
Rodzice	Sylwester Ambroży

Życiorys

Marek był rodowitym Niemcem, urodził się na Śląsku jako syn Sylwestra Ambrożego^[1] [2]. Studiował na Akademii Krakowskiej w tym samym czasie co inny heraldyk – Bartosz Paprocki. Znał z pewnością twórczość poetów polsko-łacińskich, zwłaszcza wiersze będące realizacją horacjańskiej zasady ut pictura a poesis erit na co wskazuje wnikliwa lektura jego dzieł^[3][2].

W 1562 roku w Antwerpii wydał herbarz Arma sive insignia Regni Poloniae eiusque praecipuarum familiarum (skrótowiec: Arma Regni Poloniae), dedykowanego Henrykowi III Walezemu, królowi Polski i Francji. Herbarz składał się z samych herbów, bez wyjaśniania ich znaczeń i jakichkolwiek utworów^[2][3]. Dane dzieło przedstawiało 144 herby (ziem, zakonu niemieckiego, kapituł i szlachty, wykonanych techniką drzeworytniczą), z czego 112 było herbami szlacheckimi^[3][4]. Arma Regni Poloniae prawdopodobnie było oparte na jednym z zaginionych rękopisów Klejnotów autorstwa Jana Długosza^[3].

Jego herbarz był pierwszym drukowanym polskim herbarzem, zaproponował w nim (podobnie jak Bartosz Paprocki) własne wzory przedstawień ikonograficznych tych herbów, będące zarazem próbą przełamania „monopolu” ich wyobrażeń dotąd obowiązujących z 1506 roku^[5].

Ambroży zmarł po 1584 roku^[1] .

Wybrana twórczość

• Arma sive insignia Regni Poloniae eiusque praecipuarum familiarum^[3]