Ania z Zielonego Wzgórza (seria)

Ania z Zielonego Wzgórza (ang. Anne of Green Gables) – cykl powieści młodzieżowych autorstwa kanadyjskiej pisarki Lucy Maud Montgomery opowiadająca o losach Ani Shirley, osieroconej dziewczynki wychowanej w Avonlea^[a] przez rodzeństwo Marylę i Mateusza Cuthbertów.

Ten artykuł dotyczy cyklu powieściowego. Zobacz też: inne znaczenia tego terminu.

Green Gables w Cavendish, pierwowzór powieściowego Zielonego Wzgórza.

Evelyn Nesbit, której urodą obdarzyła autorka Anię Shirley

Pierwowzór bohaterki i miejsca

Inspiracją dla autorki był artykuł w gazecie mówiący o parze, której przez pomyłkę oddano do adopcji dziewczynkę zamiast chłopca, a mimo to zdecydowali się oni ją zatrzymać. Pisząc książkę Montgomery korzystała również z własnych doświadczeń z dzieciństwa. Jako niespełna dwuletnia dziewczynka została osierocona przez matkę, zaś jej ojciec oddał ją na wychowanie teściom. Lucy Maud Montgomery wychowana została przez dziadków Alexandra i Lucy Macneill w małej wiosce Cavendish na Wyspie Księcia Edwarda.

Pierwowzorem Zielonego Wzgórza^[b], domu, w którym mieszkała tytułowa Ania, stała się posiadłość Margaret i Davida Macneillów, opiekunów jej dużo młodszej dalekiej kuzynki Myrtle Macneill (po mężu Webb). Sytuacja Myrtle, wychowywanej przez parę starszego rodzeństwa przypominała sytuację książkowej Ani Shirley, dlatego wiele osób uważało, że w osobach Maryli i Mateusza autorka sportretowała Macneillów. Ona sama konsekwentnie temu zaprzeczała^[1]. Po śmierci Macneillów Zielone Wzgórze weszło w posiadanie Myrtle i jej męża Ernesta Webba. W latach 1940. posiadłość stała się częścią Parku Narodowego Cavendish^[2].

Jeśli chodzi o wygląd zewnętrzny pierwowzorem tytułowej bohaterki miała być nastoletnia modelka Evelyn Nesbit, której fotografię Montgomery znalazła kiedyś w jednym z amerykańskich magazynów. Pisarka wycięte zdjęcie Nesbit miała przypięte na tablicy nad swoim biurkiem.

Powstanie i publikacja

Powieść Ania z Zielonego Wzgórza Lucy Maud Montgomery zaczęła pisać wiosną 1905^[3]. Powieść była wielokrotnie odrzucana przez wydawców kanadyjskich, dopiero w 1908 roku została wydana przez L.C. Page Company z Bostonu. Niemal natychmiast stała się bestsellerem. Mark Twain, po przeczytaniu książki nazwał Anię najukochańszym dzieckiem literackim od czasów Alicji w Krainie Czarów. Popularność powieści sprawiła, że kilka miesięcy później autorka wydała napisaną już wcześniej drugą część przygód Ani. Ze swoją bohaterką związała się do końca życia, ostatnią powieść o niej wydając w 1939 roku.

Seria książkowa

Lucy Maud Montgomery przedstawiła historię Ani w kolejnych powieściach:

Seria ułożona według wieku Ani Shirley

Lp.	Tom (tytuł wersji polskiej i oryginalnej)	Publikacja oryginału	Wiek Ani
1	Ania z Zielonego Wzgórza (Anne of Green Gables)	1908	11–16
2	Ania z Avonlea (Anne of Avonlea)	1909	16–18
3	Ania na Uniwersytecie (Anne of the Island)	1915	18–22
4	Ania z Szumiących Topoli (Anne of Windy Poplars)	1936	22–25
5	Wymarzony dom Ani (Anne’s House of Dreams)	1917	25–27
6	Ania ze Złotego Brzegu (Anne of Ingleside)	1939	34–40
7	Dolina Tęczy (Rainbow Valley)	1919	41
8	Rilla ze Złotego Brzegu (Rilla of Ingleside)	1921	48–53
9	Ania z Wyspy Księcia Edwarda (The Blythes Are Quoted) Zbiór luźnych tekstów, częściowo wydany w 1974 jako The Road to Yesterday (pol. Spełnione marzenia, 2009)	2009	b.d.

Ania pojawia się także w innych książkach, w których odgrywa mniejszą rolę:

1. Opowieści z Avonlea (Chronicles of Avonlea, 1912)
2. Pożegnanie z Avonlea (Further Chronicles of Avonlea, 1920)

W 2008 roku kanadyjska pisarka Budge Wilson wydała oficjalny prequel serii o Ani zatytułowany Droga do Zielonego Wzgórza (Before Green Gables), w którym opisała losy bohaterki przed jej przyjazdem na Zielone Wzgórze.

Zobacz w Wikiźródłach kategorię Cykl literacki: Ania z Zielonego Wzgórza

Ekranizacje

Ekranizacje Kevina Sullivana

filmy:

• 1985: Ania z Zielonego Wzgórza (Anne of Green Gables) – film telewizyjny, reż. Kevin Sullivan, z Megan Follows jako Anią
• 1987: Ania z Zielonego Wzgórza: Dalsze dzieje (Anne of Green Gables: The Sequel) również pod tytułem Ania na Uniwersytecie – sequel filmu z 1985
• 2000: Ania z Zielonego Wzgórza: Dalsze losy (Anne of Green Gables: The Continuing Story) również pod tytułem Ania na wojnie – film telewizyjny nieoparty na fabule powieści, sequel filmów z 1985 i 1987
• 2005: Ania z Zielonego Wzgórza (Anne: Journey to Green Gables) – film animowany opowiadający o losach Ani przed przybyciem na Zielone Wzgórze^[4][5]
• 2008: Ania z Zielonego Wzgórza: Nowy początek (Anne of Green Gables: A New Beginning) – film telewizyjny, prequel cyklu, bardzo luźno oparty na informacjach z przeszłości Ani, zawartych w książkach

seriale:

• 1989–1996: Droga do Avonlea (Road to Avonlea) – serial telewizyjny, prod. Kevin Sullivan. Ania się w nim nie pojawia, występują natomiast inne postacie z serii powieści o Ani z Zielonego Wzgórza (m.in. Gilbert Blythe i Maryla Cuthbert)
• 2000: Ania z Zielonego Wzgórza (Anne of Green Gables: The Animated Series) – serial animowany, prod. Sullivan Entertainment Inc.

Inne ekranizacje

filmy:

• 1919: Ania z Zielonego Wzgórza (Anne of Green Gables) – film niemy, w adaptacji Frances Marion, reżyserii Williama Desmond Taylora i z Mary Miles Minter w roli głównej. Najprawdopodobniej niezachowany do dziś.
• 1934: Ania z Zielonego Wzgórza (Anne of Green Gables) – film czarno-biały, reż. George Nichols Jr.
• 1956: Ania z Zielonego Wzgórza (Anne of Green Gables) – film telewizyjny, reż. Don Harron, z Toby Tarnow jako Ania
• 2016: Ania z Zielonego Wzgórza (Anne of Green Gables) – film telewizyjny, reż. John Kent Harrison; Ella Ballentine (Ania), Martin Sheen (Mateusz), Sara Botsford (Maryla)
• 2017: Ania z Zielonego Wzgórza: Dobra Gwiazda (L.M. Montgomery’s Anne of Green Gables: The Good Stars) – film telewizyjny, reż. John Kent Harrison; Ella Ballentine (Ania), Martin Sheen (Mateusz), Sara Botsford (Maryla)

seriale:

• 1972: Ania z Zielonego Wzgórza (Anne of Green Gables) – reż. Joan Craft
• 1975: Ania z Avonlea (Anne of Avonlea) – reż. Joan Craft
• 1979: Ania z Zielonego Wzgórza (jap. 赤毛のアン Akage no An) – japoński serial animowany, reż. Isao Takahata
• 2009: Kon’nichiwa Anne: Before Green Gables (jap. こんにちは アン　～Before Green Gables Kon’nichiwa An: Before Green Gables) – japoński serial animowany, reż. Katsuyoshi Yatabe
• 2017: Ania, nie Anna (Anne with an E) – prod. Netflix, reż. Niki Caro, David Evans, Paul Fox, Sandra Goldbacher, Patricia Rozema, Helen Shaver, Amanda Tapping.
• 2025: Anne Shirley (jap. アン・シャーリー An shārī) – japoński serial animowany, reż. Hiroshi Kawamata

Uwagi

1. Avonlea – fikcyjna wieś zlokalizowana na Wyspie Księcia Edwarda.
2. ang. Green Gables dosłownie Zielone Szczyty/Poddasza. Polska tłumaczka Rozalia Bernsteinowa nieściśle przetłumaczyła tytuł na lepiej po polsku brzmiące Zielone Wzgórze. W podobny sposób zostało zmienionych wiele nazw własnych i imion bohaterów tego cyklu powieściowego.