Anna Habsburżanka (1573–1598)

Anna Habsburżanka (ur. 16 sierpnia 1573 w Grazu, zm. 10 lutego 1598 w Warszawie) – córka arcyksięcia Karola, brata cesarza Maksymiliana II, królowa Polski i Szwecji, pierwsza żona Zygmunta III, matka Władysława IV, posesorka starostwa augustowskiego^[1].

Ten artykuł dotyczy królowej Polski i Szwecji. Zobacz też: Anna Habsburg – królowa Francji.

Anna Habsburżanka

Portret królowej Anny Austriaczki autorstwa polskiego malarza Jana Szwankowskiego, 1592
Królowa Polski
Okres	od 31 maja 1592 do 10 lutego 1598
Jako żona	Zygmunta III Wazy
Koronacja	31 maja 1592
Poprzedniczka	Anna Jagiellonka
Następczyni	Konstancja Habsburżanka
Królowa Szwecji
Okres	od 17 listopada 1592 do 10 lutego 1598
Jako żona	Zygmunta III Wazy
Koronacja	1 marca 1594 Katedra w Uppsali
Poprzedniczka	Gunilla Bielke
Następczyni	Krystyna z Holstein-Gottorp
Dane biograficzne
Dynastia	Habsburgowie
Data urodzenia	16 sierpnia 1573
Data śmierci	10 lutego 1598
Miejsce spoczynku	katedra wawelska
Ojciec	Karol Styryjski
Matka	Maria Anna bawarska

Siostra Konstancji drugiej żony Zygmunta III.

Życiorys

Była otoczona troskliwą opieką rodziców. Biorąc pod uwagę ówczesne standardy, należała do bardzo wykształconych panien. Już w 1586 Anna Jagiellonka rozpoczęła starania o rękę którejś córki Karola dla swego siostrzeńca. Habsburgowie mieli pomóc w uzyskaniu korony polskiej dla Zygmunta. Plany upadły jednak, bowiem Anna była zaręczona z Henrykiem Lotaryńskim. Zygmunt zaczął zabiegać o rękę Krystyny holsztyńskiej. Również ten plan młodego króla nie doszedł do skutku.

W 1590 roku, dowiedziawszy się, że zaręczyny Anny zostały zerwane, Waza podjął ponowne starania o ślub z Anną. W drodze do Rzymu, w Grazu zatrzymał się kardynał Jerzy Radziwiłł, który prowadził w imieniu Zygmunta rozmowy na temat przyszłego małżeństwa. Rokowania te zostały bardzo chłodno przyjęte w środowisku senatorskim, które próbowało zawczasu uniemożliwić samowolne zawarcie przez króla małżeństwa^[2]. Jeszcze w kwietniu 1592 kanclerz wielki koronny Jan Zamoyski na zjeździe w Lublinie był mu przeciwny^[3]. Po długich pertraktacjach 4 maja 1592 odbył się w Wiedniu ślub per procura (Zygmunta reprezentował marszałek wielki litewski Albrycht Radziwiłł). Właściwe zawarcie małżeństwa, połączone z koronacją na królową Polski, odbyło się 31 maja tegoż roku w Krakowie. Ślub ten opiewał w swojej poezji Szymon Szymonowic. W latach 1593–1594 wraz z mężem przebywała w Szwecji, gdzie 1 marca 1594 koronowano ją w Uppsali na królową szwedzką.

Mimo że była Habsburżanką, Anna zyskała sympatię Polaków i przede wszystkim męża, który szczerze ją pokochał. W 1595 roku urodziła syna Władysława, późniejszego króla polskiego. Była w ciąży jeszcze cztery razy, jednak jako jedyny przeżył Władysław. W Polsce nie odegrała poważniejszej roli politycznej. Preferowała życie w zaciszu domowym z Zygmuntem III Wazą, przepojone żarliwością religijną.

Śmierć i pogrzeb

Zmarła 10 lutego 1598 w Warszawie wskutek komplikacji ciążowych. W momencie śmierci była w zaawansowanej ciąży. Nadworny lekarz wykonał pośpiesznie cesarskie cięcie, ale nowonarodzony syn Krzysztof zmarł zaraz po narodzinach^[4][5]. Została pochowana w katedrze wawelskiej.

Józef Łukaszewicz^[6] tak opisuje uroczystości pogrzebowe królowej (pisownia oryginalna):

… gdy w roku 1598 dnia 4. Lutego umarła w Warszawie Anna Austryjaczka, pierwsza żona Zygmunta III., ciało jej przybrane w szaty królewskie leżało cały tydzień na katafalku w niezamkniętej trumnie w jednej z sal zamku warszawskiego, poczem przeniesionem zostało do kaplicy królewskiej^[7] (zapewne owej zwanej książęcą), gdzie przez 21 miesięcy stało w trumnie zamkniętej. Około trumny paliło się dzień i noc 10 świec jarzęcych i 20 lamp; psalmy w tej kaplicy śpiewali XX. Bernardyni podobnież dzień i noc, odmieniając się co kilka godzin i sprowadzając w pomoc do tej posługi religijnej księży z innych klasztorów tej reguły. Msze żałobne odprawiali przy ciele arcybiskupi, biskupi i inni dygnitarze kościelni. Requiem wykonywano codziennie z muzyką królewską. Nareszcie w październiku 1599 r. po solennym nabożeństwie odprawionym w kollegiacie, król i większa część senatu wraz z licznem duchowieństwem, odprowadził zwłoki swej małżonki do Krakowa, gdzie złożone zostały w kaplicy jagiellońskiej.

Galeria

• 
  Antonio Abondio, Miniatura Anny Habsburżanki z około 1590 r.
• 
  Dominicus Custos, Portret Anny Habsburżanki z lat 90. XVI wieku
• 
  Portret Anny Habsburżanki z 1592 r.
• 
  Portret Anny Habsburżanki z 1595 r. autorstwa Marcina Kobera
• 
  Miniatura Anny Habzburżanki z 1598 r. autorstwa Marcina Kobera
• 
  Podziemia katedry wawelskiej miejsce pochówku Anny Habsburżanki

Potomstwo

Obraz	Imię	Data Urodzenia	Data śmierci	Małżeństwa
	Anna Maria Wazówna	1593	1600
	Katarzyna Wazówna	1594	1594
	Władysław IV Waza	1595	1648	1.Cecylia Renata Habsburżanka 2.Ludwika Maria Gonzaga
	Katarzyna Wazówna	1596	1597
	Krzysztof Waza	1598	1598

Genealogia

Prapradziadkowie	cesarz rzymski Maksymilian I Habsburg (1459–1519) ∞1477 Maria Burgundzka (1457–1482)	król Aragonii Ferdynand II Aragoński (1452–1516) ∞1469 Izabela I Kastylijska (1451–1504)	król Polski Kazimierz IV Jagiellończyk (1427–1492) ∞1454 Elżbieta Habsburżanka (1436–1505)	hrabia na Candale Gaston II de Foix-Candale (1448–1500) ∞1469 Katarzyna de Foix	książę Bawarii Albrecht IV Wittelsbach (1447–1508) ∞1487 Kunegunda Habsburżanka (1465–1520)	margrabia Badenii Filip I (1479–1533) ∞1503 Elżbieta Wittelsbach (1483–1522)	król Kastylii i Leónu Filip I Habsburg (1478–1506) ∞1496 Joanna I Kastylijska (1479–1555)	król Czech, król Węgier Władysław II Jagiellończyk (1456–1516) ∞1502 Anna de Foix-Candale (1484–1506)
Pradziadkowie	król Kastylii i Leónu Filip I Habsburg (1478–1506) ∞1496 Joanna I Kastylijska (1479–1555)		król Czech, król Węgier Władysław II Jagiellończyk (1456–1516) ∞1502 Anna de Foix-Candale (1484–1506)		książę Bawarii Wilhelm IV Wittelsbach (1493–1550) ∞1522 Maria Badeńska (1507–1580)		cesarz rzymski Ferdynand I Habsburg (1503–1564) ∞1521 Anna Jagiellonka (1503–1547)
Dziadkowie	cesarz rzymski Ferdynand I Habsburg (1503–1564) ∞1521 Anna Jagiellonka (1503–1547)				książę Bawarii Albrecht V Wittelsbach (1528–1579) ∞1546 Anna Habsburżanka (1528–1590)
Rodzice	arcyksiążę austriacki Karol Styryjski (1540–1590) ∞1571 Maria Anna Wittelsbach (1551–1608)
Anna Habsburg (1573–1598) królowa Polski, królowa Szwecji

Zobacz też

• Rakuszanka