Armia „Lublin”

Armia „Lublin” – związek operacyjny Wojska Polskiego improwizowany w czasie kampanii wrześniowej 1939.

Armia „Lublin”

„Pierwsza” bitwa pod Tomaszowem Lubelskim – położenie oddziałów 17–18 września
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	4 września 1939
Rozformowanie	20 września 1939
Nazwa wyróżniająca	Lublin
Dowódcy
Pierwszy	gen. dyw. Tadeusz Piskor
Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych	lądowe
Podległość	Naczelne Dowództwo

Armia utworzona została 3 września 1939. W jej skład weszły 39 Dywizja Piechoty, Warszawska Brygada Pancerno-Motorowa, Grupa Kawalerii płk. Tadeusza Komorowskiego, Grupa „Sandomierz”, II/ 9 pac. Dowództwo nad armią objął gen. dyw. Tadeusz Piskor. Podstawowym zadaniem armii była obrona środkowej Wisły.

W drugiej dekadzie września armia opuściła linię Wisły i Lublin. Wraz z Armią „Kraków” częścią sił (WBP-M i GO„Sandomierz”) walczyła w I bitwie tomaszowskiej, gdzie 20 września kapitulowała. Pozostałość (39 DP i kawaleria) weszła w skład Frontu Północnego, wzięła udział w II bitwie tomaszowskiej i tam została rozbita^[1].

Formowanie i walki

Polskie plany wojenne (operacyjny „Zachód” i mobilizacyjny „W”) nie przewidywały utworzenia armii dla obrony Wisły. Utworzona 4 września 1939 roku do obrony środkowej Wisły między Karczewem a Sandomierzem^[2], jako związek operacyjny właściwie nie funkcjonowała. Trzonem miała być Warszawska Brygada Pancerno-Motorowa wzmocniona wycofującymi się za Wisłę oddziałami Armii „Prusy”. W rzeczywistości rozbite oddziały Armii „Prusy”, nie przedstawiające dużej wartości bojowej, zostały wycofane z linii Wisły w rejon Chełma dla reorganizacji i utworzenia Frontu Północnego, a Armia „Lublin” otrzymała tylko 39 DP rez., improwizowaną Grupę „Sandomierz” i nieliczne nadające się do obsadzenia Wisły jednostki Armii „Prusy” włączone do Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej.

Armia prowadziła walki z Niemcami od 8 września, gdy pierwsze oddziały niemieckie dokonały prób przedarcia się przez Wisłę pod Górą Kalwarią, Maciejowicami i Dęblinem. Do 12 września Niemcy nie forsowali rzeki, angażując się w likwidację resztek Armii „Prusy” i walki nad Bzurą. Jednak już pierwsze uderzenia 12 września zwiastowały klęskę armii. Warszawska Brygada Pancerno-Motorowa, mając zbyt mało sił do obsadzenia rzeki, musiała od 13 września stopniowo ustępować spod Annopola i Solca, zerwała się styczność brygady z 39 DP rez. 15 września wobec rozkazu odwrotu na przedmoście rumuńskie armia wycofała się w rejon Kraśnika, pozostawiając bataliony osłonowe w Lublinie.

39 DP rez., zbyt oddalona od Kraśnika, została oddana do dyspozycji Frontu Północnego. Na południe od Kraśnika armia połączyła się z Armią „Kraków” i jako jednolite zgrupowanie uczestniczyła w bitwie pod Tomaszowem Lubelskim 18–20 września. Tam skapitulowała wobec braku możliwości przebicia się na południe.

Organizacja armii i obsada personalna jej dowództwa

gen. dyw. Tadeusz Piskor

Pomnik Żołnierzom Września 1939 Armii Lublin i Kraków w Tomaszowie Lubelskim

Pomnik Żołnierzom Września 1939 Armii Kraków i Armii Lublin w Tomaszowie Lubelskim

Pomnik Żołnierzom Września 1939 Armii Kraków, Armii Lublin, Frontu Północnego, tył pomnika

Bohaterom obronnych walk od 17 do 27 września 1939 pod Tomaszowem Lubelskim

Tablica pamięci żołnierzy Armii Kraków i Armii Lublin w bitwie o Tomaszów Lubelski 1939

Cmentarz Wojenny 1939 żołnierzy Armii Kraków i Armii Lublin w Tomaszowie Lubelskim

Dowództwo

• Dowódca armii gen. dyw. Tadeusz Ludwik Piskor
• dowódca saperów – ppłk dypl. sap. Józef Ziętkiewicz
• dowódca lotnictwa i OPL – płk obs. Stefan Sznuk (nie dotarł)
• szef służby duszpasterskiej – ks. proboszcz dr Edward Nowak

Sztab

• szef sztabu – płk dypl. Jerzy Aleksander Zawisza
• szef oddziału II – mjr Edward Niedzielski
• oficer Oddziału II – kpt. dypl. w st. spocz. Tadeusz Wardejn-Zagórski
• szef oddziału III – mjr art. Tadeusz Paschalski
• oficer Oddziału III – kpt. dypl. Wojciech Borzobohaty (od 12 IX)
• dowódca łączności – mjr Tadeusz Józef Jan Jakubowski
• kwatermistrz – mjr dypl. Zygmunt Szatkowski
• szef sanitarny – płk lek. dr Bolesław Błażejewski

Ordre de Bataille

• 39 Dywizja Piechoty (Rezerwowa) – gen. bryg. Brunon Olbrycht
• Warszawska Brygada Pancerno-Motorowa – płk dypl. Stefan Rowecki
• Kombinowana Brygada Kawalerii – płk Adam Bogoria-Zakrzewski
• Grupa „Sandomierz” – ppłk Antoni Sikorski