Batalion ON „Kurpie”

Kurpiowski Batalion Obrony Narodowej (batalion ON „Kurpie”) – pododdział piechoty Wojska Polskiego II RP.

Batalion ON „Kurpie”

Kurpiowski batalion ON

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1939
Rozformowanie	1939
Dowódcy
Pierwszy	kpt. Kazimierz Nowicki
Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja	Ostrołęka
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Rodzaj wojsk	piechota
Podległość	Warszawska Brygada ON

Warszawska Brygada ON

Obrona Narodowa w 1939

Batalion został sformowany w maju 1939 roku, w Ostrołęce, w składzie Warszawskiej Brygady ON, według etatu batalionu ON typ IV. Pododdział był zorganizowany w oparciu o 133 Obwód PW^[1].

Jednostką administracyjną i mobilizującą dla Kurpiowskiego batalionu ON był 5 pułk Ułanów Zasławskich.

Działania batalionu we wrześniu 1939

W kampanii wrześniowej jednostka walczyła w składzie 18 Dywizji Piechoty. Batalion (bez 3 kompanii) zajmował pozycje w rejonie Dylewa. Trzecia kompania z plutonem lekkich karabinów maszynowych i plutonem ckm na taczankach^[a] została podporządkowana dowódcy Oddziału Wydzielonego „Myszyniec”^[b], kpt. Str. Gran. Wacławowi Smakoszowi i zajęła pozycje na przedmieściach Myszyńca.

1 września 1939 roku około godz. 6.00 oddział niemieckiej 1 Brygady Kawalerii rozpoczął natarcie na Myszyniec. Około godz. 10.00 Niemcy wsparci pięcioma samochodami pancernymi przełamali polską obronę i zajęli miasto. Kompania por. Szewczyka nie wytrzymała niemieckiego natarcia i opuściła miasto w panice. OW „Myszyniec” wycofał się na drugą pozycję obrony w Wydmusach. Między godz. 13 a 14 kpt. Smakosz przeprowadził kontratak w celu odbicia Myszyńca, ale powodzenia nie uzyskał. Żołnierzom ON uzbrojonym w karabiny Lebela i Berthiera brakowało amunicji. OW „Myszyniec” wycofał się na III pozycję obronną w Siarczej Łące obsadzoną przez drugą kompanię ON, a w nocy wspartą przez 7 kompanię 42 pp.

2 września od godz. 8.00 oddziały polskie walczyły na pozycji pod Siarczą Łąką, a następnie w rejonie Kadzidła i Dylewa. W walkach w rejonie Kadzidła, 3 kompania ON po wyczerpaniu amunicji atakowała „na bagnety”. W południe porucznik Szewczyk stwierdził, że brakuje 40% stanu osobowego kompanii. Wymieniony oficer nieobecność tak dużej grupy podkomendnych tłumaczył tym, że pochodzili oni z miejscowości w rejonie, których prowadzone były działania wojenne. Widząc łuny pożarów, spowodowanych ogniem niemieckiej artylerii, udali się do swych domów, by ratować rodziny i dobytek. Porucznik Szewczyk około godz. 20.00 został ciężko ranny.

W wyniku sporych strat oddział ten, wraz z dowódcą batalionu kpt. Nowickim, wycofał się na Nowogród. Po jego uporządkowaniu został włączony do 9 kompanii por. Pajka i skierowany na III linię obronną Nowogrodu.

Reakcją dowództwa polskiego na zajęcie Myszyńca było wysłanie 2 kompanii 71 pułku piechoty pod dowództwem kpt. Naparlińskiego, wzmocnionej dwoma działkami ppanc., do miejscowości Łyse. Postawiono przed nią zadanie opanowania Myszyńca. Natarcie 2 września zakończyło się jednak niepowodzeniem. Wskutek dużych strat kompania wycofała się do Nowogrodu. Jej żołnierzy wcielono do 8 kompanii por. Tarczałowicza w Szablaku.

Rano, 6 września, batalion ON „Kurpie” składający się w tym czasie z kompanii „Ostrołęka” i resztek kompanii kadzidlańskiej i myszynieckiej, został zluzowany przez III batalion 42 pułku piechoty i odszedł do odwodu 42 pp w lesie, na zachód od Czarnowca^[2].

Organizacja i obsada personalna

• dowódca batalionu – kpt. Kazimierz Nowicki
• dowódca kompanii ON „Ostrołęka I” – por. Norbert Puchalski
• dowódca kompanii ON „Ostrołęka II” – kpt. rez. Aleksander Sierański^[3]
• dowódca kompanii ON „Ostrołęka III” – por. piech. Józef Szewczyk^[c]
• dowódca plutonu ckm – st. sierż. Marcin Karcz

Uwagi

1. Pluton ckm na taczankach należał do 5 pułku Ułanów Zasławskich.
2. Poza 3 kompanią ON w skład Oddziału Wydzielonego „Myszyniec” wchodziła kompania Straży Granicznej zorganizowana z funkcjonariuszy komisariatu SG „Myszyniec” i plutonu wzmocnienia SG ppor. Hisztyna oraz 1 szwadron 5 pułku Ułanów Zasławskich.
3. Por. piech. Józef Szewczyk był oficerem służby stałej 33 Pułku Piechoty. Do Baonu ON „Kurpie” został przydzielony w pierwszych dniach sierpnia 1939 r. W grudniu 1945 pełnił służbę w 7 batalionie strzelców karpackich.