Biblioteka Narodowa Australii
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Biblioteka Narodowa Australii (ang. National Library of Australia) – australijska biblioteka narodowa, założona w 1960 w Canberze.
Biblioteka Narodowa Australii (2004) | |
Państwo | |
---|---|
Terytorium | |
Miejscowość |
Canberra |
Adres |
National Library of Australia |
Dyrektor |
Anne-Marie Schwirtlich |
Data założenia |
1960 |
Położenie na mapie Australijskiego Terytorium Stołecznego | |
Położenie na mapie Australii | |
35°17′46,96″S 149°07′46,01″E | |
Strona internetowa |
Biblioteka ma za zadanie gromadzenie, przechowywanie i udostępnianie (na zasadzie współpracy z innymi bibliotekami) dokumentów źródłowych o znaczeniu ogólnonarodowym związanych z Australią i Australijczykami; dysponuje największym na świecie zbiorem takich dokumentów.
Początki National Library of Australia sięgają pierwszych lat po powstaniu Związku Australijskiego w 1901 roku, kiedy to ówczesna Commonwealth Parliamentary Library (Parlamentarna Biblioteka Wspólnoty Narodów) służyła zarówno Parlamentowi jak i społeczeństwu. Obowiązki dyrektora powierzono Arthurowi Wadsworthowi. W 1927 roku w związku z przeniesieniem stolicy z Melbourne do Canberry przeniesiono również Bibliotekę parlamentarną[1].
National Library of Australia została założona w 1960 roku na mocy ustawy National Library Act[2], która określa jej rolę, zbiorowy zarząd i ramową gospodarkę finansową[3]. Wtedy też oddzielono Bibliotekę Narodową od Biblioteki Parlamentarnej[1].
31 marca 1966 roku były premier Australii, Robert Menzies położył kamień węgielny pod nowy budynek biblioteki, zaprojektowany przez Waltera Bunninga, mający 34 000 m² powierzchni, przewidzianej dla pomieszczenia 1 miliona książek i innych materiałów bibliotecznych[4]. W 1968 roku budynek został ukończony. W maju do nowej siedziby przeniesiono z różnych miejsc w Canberze ponad 1 milion książek, co było jednym z największych tego typu przedsięwzięć w skali światowej. Do sierpnia w nowej siedzibie znalazło się wiele tysięcy broszur, 35 000 kartonów aktualnych gazet, 2 000 zbiorów rękopisów, 170 000 map, 400 000 fotografii lotniczych, 100 000 fotografii, 3 300 000 metrów taśmy filmowej z filmami oraz inne pozycje z kolekcji archiwum historycznego[5].
15 sierpnia 1968 roku premier Australii John Gorton dokonał otwarcia nowego budynku National Library. Budynek, opisany przez swego projektanta jako twór współczesny w grecko-rzymskim stylu, miał długość 104 m, szerokość 45,5 m i składał się z 5 kondygnacji. Koszt jego budowy wyniósł 8 milionów dolarów[6].
W 2001 roku, z okazji stulecia Biblioteki wydano książkę Remarkable Occurrences: The National Library of Australia's First 100 Years 1901-2001. Przedstawiona w niej została historia Biblioteki Narodowej i jej zbiory, zgromadzone na przestrzeni 100 lat. Treść wydawnictwa uzupełnia 270 ilustracji, w większości kolorowych, towarzyszącym poszczególnym aspektom historii biblioteki i zbiorów, przedstawianych przez czołowych australijskich uczonych i historyków[7].
9 lutego 2011 roku nowym dyrektorem generalnym National Library of Australia została mianowana (na 5-letnią kadencję) Anne-Marie Schwirtlich[8].
National Library of Australia ma za zadanie gromadzenie, przechowywanie i udostępnianie (na zasadzie współpracy z innymi bibliotekami) dokumentów źródłowych o znaczeniu ogólnonarodowym związanych z Australią i Australijczykami, a także znaczących materiałów bibliotecznych nie związanych Australią[9].
National Library of Australia posiada największą na świecie kolekcję materiałów związanych z Australią i Australijczykami. Jej zbiory obejmują okres od najwcześniejszych prac europejskich na temat Terra Australis (ang. Great Southern Land) do publikacji najnowszych. Kolekcja obejmuje wszystkie rodzaje materiałów, jak: manuskrypty, książki, czasopisma, obrazy, fotografie, mapy, nuty i inne[10].
Zbiory biblioteki są powszechnie dostępne za pośrednictwem Treasures Gallery i Exhibition Gallery. Program kulturalny (adresowany do różnych grup wiekowych) obejmuje ponadto tzw. zwiedzanie za kulisami (behind-the-scenes tours), spotkania autorskie, imprezy muzyczne i pokazy filmowe[11].
Zbiory liczą około 10 milionów pozycji. W latach 2013–2014 przybyło 61 900 nowych pozycji. W czerwcu 2014 roku w katalogu online znajdowało się 92% zasobów bibliotecznych. Zbiory podlegają systematycznej digitalizacji. W czerwcu 2014 roku zdigitalizowano 227 472 pozycje, w tym: mapy, nagrania muzyczne, książki, gazety, obrazy, archiwa, relacje ustne i folklor. Digitalizacja obejmuje również gazety australijskie. W czerwcu 2014 stan ich digitalizacji wynosił: 13 milionów stron lub 130 milionów artykułów, udostępnionych publiczności za pośrednictwem bazy danych Trove. W tym samym miesiącu rozmiar zdigitalizowanych zbiorów przekraczał 3 petabajty[12].
Początki zbiorów związane są z utworzeniem Parlamentarnej Biblioteki Wspólnoty Narodów w 1901 roku. Ogromne znaczenie dla ich rozwoju miał Copyright Act z 1912 roku, nakładający na australijskich wydawców obowiązek złożenia jednej kopii każdej publikacji w Bibliotece Parlamentarnej. Z kolei National Library Act z 1960 roku zakładał przejęcie niemal całej kolekcji Biblioteki parlamentarnej przez Bibliotekę Narodową. W 1968 roku, wraz z oddaniem do użytku nowego budynku Biblioteki nastąpiło scalenie rozproszonego dotychczas zbioru książek, broszur, publikacji ciągłych, rękopisów, map, fotografii, obrazów, filmów, mikrofilmów i nagrań dźwiękowych. Od tamtego czasu kolekcja stale jest rozwijana. Wraz z ustanowieniem National Film and Sound Archive (NFSA) w 1984 roku odpowiedzialność biblioteki za przechowywanie filmoteki państwowej przeniesiona została na tę instytucję[13].
Pierwszą ważną pozycją zbiorów stała się kolekcja Edwarda Augusta Pethericka, przekazana w 1909 roku jako dar na rzecz Biblioteki Parlamentarnej. Składało się na nią blisko 10 000 tomów i 6 500 broszur, map, rękopisów i obrazów związanych z Australią i strefą Oceanu Spokojnego. Jednym z pierwszych cennych nabytków był zakup w 1923 roku dziennika i innych rękopisów Jamesa Cooka. Kolekcja Johna Alexandra Fergusona, przenoszona do Biblioteki przez wiele lat, zawiera około 34 000 drukowanych i rękopiśmiennych pozycji związanych z Australią i strefą Oceanu Spokojnego. Kolekcja Rexa Nana Kivella, zakupiona w 1962 roku, obejmuje obrazy, grafiki, mapy, rękopisy, książki, ulotki i fotografie związane z odkryciem i zasiedleniem ziem w strefie Oceanii[13].
Tworzenie kolekcji było, w różnych okresach, wspierane przez delegatury placówki w Londynie, Nowym Jorku i Dżakarcie. Zainicjowany w 1947 roku Australian Joint Copying Project, mający na celu zapis w postaci mikrofilmu zagranicznych repozytoriów dotyczących Australii, Nowej Zelandii i strefy Oceanii przetrwał do 1990 roku. Inne inicjatywy obejmowały: systematyczne nabywanie publikacji na temat Azji i Oceanu Spokojnego po drugiej wojnie światowej, rozbudowę kolekcji rękopisów, w szczególności związanych z australijską polityką i literaturą. W latach 1936–1996 realizowano program budowy narodowej bazy bibliograficznej, znany pod nazwą Australian National Bibliography, przejęty później przez Australian National Bibliographic Database (ANBD), opracowany po 1981 roku przez Bibliotekę Narodową i w niej przechowywany. Baza danych dostępna jest za pośrednictwem usługi Libraries Australia oraz serwisu Trove, prowadzonego przez Bibliotekę Narodową. Utrzymywanie zbioru publikacji online związanych z Australią odbywa się za pośrednictwem archiwum internetowego Pandora Archives[13].
Rękopisy w zbiorach Biblioteki zawierają relacje i opisy działań jednostek i organizacji, umożliwiając bezpośrednie zapoznanie się z wydarzeniami, postaciami i miejscami ważnymi dla historii Australii. W dziale rękopisów gromadzone są zarówno pojedyncze dokumenty, jak i obszerne kolekcje, zawierające różne niepublikowane materiały, w tym listy, pamiętniki, szkice i dzieła sztuki, notatniki, mapy, fotografie, dzieła literackie, zapisy organizacyjne i wiele innych typów dokumentów, sporządzanych zarówno w formie papierowej i cyfrowej. Najwcześniejsze pozycje pochodzą jeszcze z epoki kolonialnej. Zbiory odnoszą się głównie do Australii, ale w kolekcji znajdują się ważne zasoby związane z Papuą-Nowej Gwineą, Nową Zelandią i Oceanem Spokojnym. Ich zadaniem jest odzwierciedlanie różnorodności australijskiego społeczeństwa i jego kultury, środowisk i systemów politycznych. Do najważniejszych pozycji tego działu zbiorów należą:
Na ten dział zbiorów składają się druki akcydensowe (broszury, ulotki, karty wizytowe, ulotki reklamowe, zaproszenia, programy teatralne, katalogi), gromadzone wybiórczo od lat 60. XX wieku, dotyczące życia w Australii (a także częściowo w Azji i Oceanii), zwyczajów społecznych, kultury społecznej i wydarzeń państwowych i społecznych jak: Igrzyska Olimpijskie w Sydney, Światowe Dni Młodzieży 2008, Year of the Surf Life Saver, Forgotten Australians.
Do najważniejszych pozycji zbioru druków akcydensowych należą:
Ten dział kolekcji obejmuje zbiór, dostępny zarówno w formie drukowanej jak i cyfrowej, ponad 600 000 map, od dawnych map europejskich po współczesne mapy Australii. Wśród tych ostatnich znajduje się 200 000 map topograficznych, sporządzonych przez państwowe i stanowe urzędy geodezyjne. Ponadto w kolekcji znajdują się mapy szczegółowe każdego stanu i terytorium, mapy tematyczne (drogowe, geologiczne, planistyczne i wojskowe), ponad 800 000 zdjęć lotniczych Australii, Papui-Nowej Gwinei i Antarktyki, mapy regionów położonych w sąsiedztwie Australii oraz plany miast, atlasy i inne, podobne wydawnictwa. Ozdobą kolekcji jest zbiór dawnych holenderskich map pokrywających terytorium obecnej Australii oraz Atlas Coelestis – największy atlas nieba, jaki kiedykolwiek wydano[16].
W dziale gazet w National Library of Australia znajdują się czasopisma, zarówno dawne jak i współczesne, dostępnych w wersjach online, mikrofilmowych i papierowych. Na zbiór składają się:
Zbiór relacji ustnych i folkloru sięga swymi początkami lat 50. XX wieku, kiedy dostępny stał się magnetofon stanowiąc dźwiękowy zapis życia kulturowego, intelektualnego i społecznego mieszkańców Australii. Bogata i zróżnicowana kolekcja składa się z około 45 000 godzin nagrań, a jej zasoby każdego roku powiększają się o ponad 1 000 godzin. Kolekcja jest dostępna za pośrednictwem katalogu oraz, w coraz większym zakresie, w trybie online (za pośrednictwem Trove). Na kolekcję składają się:
Kolekcja muzyki zawiera ponad 300 000 partytur i jest największym zbiorem muzycznych zasobów badawczych w Australii. W jej skład wchodzą:
Biblioteka gromadzi przede wszystkim w muzykę zapisaną w formie partytury, natomiast gromadzeniem komercyjnych nagrań muzycznych zajmuje się Australia’s National Film and Sound Archive. W kolekcji wyróżniają się:
W zbiorach związanych z tańcem znajdują się portrety tancerzy, rękopisy, wywiady, fotografie i dzieła sztuki, nuty, dokumenty osobiste, dokumentacja występów wykonawców australijskich i zagranicznych, programy teatralne, ulotki, broszury, pamiątki i nagrania dźwiękowe ludowej muzyki tanecznej. Zadaniem kolekcji jest zachowanie materiałów dotyczących tańca w Australii. Do najważniejszych pozycji tego działu należą:
Kolekcja obrazów zawiera materiał, w różnych formach, dokumentujący znaczące postacie, miejsca i wydarzenia z historii państwa i społeczeństwa australijskiego, a także, do pewnego stopnia, działalność Australijczyków za granicą, zwłaszcza w Antarktyce i Papui-Nowej Gwinei. Zakres chronologiczny obejmuje okres od początku europejskiej eksploracji Południowego Pacyfiku do wydarzeń współczesnych. W skład kolekcji wchodzą: fotografie, grafiki, rysunki, akwarele, kreskówki, miniatury, obrazy, plany architektoniczne, obiekty i rzeźby. Chociaż eksponaty zostały nabyte przede wszystkim pod kątem ich wartości dokumentalnej, to kolekcja zawiera również wiele wspaniałych dzieł sztuki. Obszerne zbiory fotograficzne pochodzą z czasów wynalezienia fotografii, od połowy XIX wieku do współczesności, od wczesnych dagerotypów po współczesne obrazy cyfrowe. Szczególnie bogato reprezentowana jest australijska fotografia dokumentalna XX wieku[22].
W kolekcji wyróżniają się:
Historia ludów tubylczych w Australii obejmuje ponad 50 000 lat; jest zawarta w literaturze ustnej, obrzędach i sztuce, a także zapisywana w wielu formach dokumentalnych. Biblioteka gromadzi i chroni materiał rejestrując historię ludności rdzennej, jej doświadczenia i kulturę. Eksponaty w kolekcji mają różnoraki charakter: od zarejestrowanych podań ustnych, poprzez fotografie, mapy do archiwum stron internetowych i wszelkiego rodzaju publikacji w języku angielskim i języku ludności tubylczej. Opublikowane zbiory Biblioteki Narodowej obejmują również kopie wszystkich słowników ludności tubylczej Australii, listy słów i leksykonów opublikowane do dnia dzisiejszego, obejmujące setki języków i dialektów oraz znaczną liczbę słowników interaktywnych.
Główne pozycje tego działu zbiorów to:
Zbiory w językach azjatyckich obejmują okres począwszy od XIX wieku do współczesności. Systematyczne gromadzenie eksponatów rozpoczęło się w latach 50. i obejmuje szeroki wachlarz tematyczny (historia, polityka, sprawy bieżące, społeczeństwo i kultura) koncentrując się na współczesnej Azji. Materiał zawarty w książkach, czasopismach, publikacjach rządowych, czasopismach i gazetach uzupełniają internetowe bazy danych zawierające kompletne artykuły oraz e-książki, strony internetowe i archiwalne materiały akcydensowe. Największa część zbiorów dotyczy krajów Azji Wschodniej i Południowo-Wschodniej, bogate są też zasoby materiałów dotyczących Azji w języku angielskim.
Zbiory zostały podzielone według kryterium językowego. Zbiory w językach: chińskim, japońskim, koreańskim, tajskim, laotańskim, khmerskim i birmańskim są przechowywane oddzielnie od głównych zbiorów Biblioteki, natomiast kolekcje takich krajów jak: Indonezja, Malezja, Singapur, Brunei, Filipiny i Wietnam są zintegrowane z główną kolekcją biblioteki, podobnie jak zbiory azjatyckie w języku angielskim.
Wyróżniające się eksponaty to:
W tym dziale zbiorów znajdują się materiały dotyczące strefy Oceanu Spokojnego, Nowej Zelandii i Papui-Nowej Gwinei odzwierciedlające silne więzy historyczne tego regionu z Australią. W zbiorach znajdują się:
Biblioteka Narodowa gromadzi i przechowuje dla potrzeb dostępu długoterminowego, zrzuty ekranu stron internetowych, które dokumentują i odzwierciedlają stan społeczeństwa australijskiego i jego kultury. Selektywny zbiór stron i dokumentów internetowych, nadzorowany przez Bibliotekę i jej organizacje partnerskie jest ogólnie dostępny i znany jest jako PANDORA Archive. Biblioteka prowadzi również drugą usługę o nazwie Australian Government Web Archive (AGWA).
Ponadto Biblioteka Narodowa współpracuje z Internet Archive w gromadzeniu i przechowywaniu dla potrzeb dostępu długoterminowego wybranych stron internetowych Azji i regionu Oceanu Spokojnego, związanych z konkretnymi wydarzeniami lub grupami społeczno-politycznymi[31].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.