Bitwa pod Diemiańskiem

Bitwa pod Diemiańskiem (niem. Festung Demjansk lub Kessel von Demjansk; ros. Демя́нский котёл) – bitwa na froncie wschodnim, stoczona w 1942 roku podczas II wojny światowej pomiędzy oddziałami Armii Czerwonej a Wehrmachtu wokół miasta Diemiansk, na południe od Leningradu.

Bitwa pod Diemiańskiem

II wojna światowa, front wschodni
Niemieckie wojska w pobliżu Diemianska, 21 marca 1942 roku
Czas	8 lutego – 21 kwietnia 1942
Miejsce	Diemiansk i okolice
Terytorium	ZSRR
Przyczyna	ofensywa radziecka w 1942 roku
Wynik	obronne zwycięstwo Niemców
Strony konfliktu
III Rzesza  ZSRR
Dowódcy
Walter von Brockdorff Walther von Seydlitz Pawieł Kuroczkin
Siły
około 96 000 żołnierzy nieznane
Straty
około 10 000 zabitych, rannych, pojmanych lub zaginionych ponad 20 000 zabitych[1].
Położenie na mapie Związku Radzieckiego miejsce bitwy
57°39′N 32°28′E

Przebieg działań bojowych

Siły niemieckie biorące udział w bitwie obejmowały II Korpus Armijny (pięć dywizji piechoty: 12., 32., 30., 123. i 290. oraz Grupa SS "Totenkopf" i Korpus Zorna), natomiast siły radzieckie składały się z trzech armii (11., 34. oraz 3. Uderzeniowej) oraz dwóch (1. i 4.) brygad spadochronowych.

Bitwa rozpoczęła się 8 lutego 1942 roku, kiedy to Sowieci potężnymi siłami rozerwali front niemiecki pomiędzy miastami Stara Russa i Chołm oraz doprowadzili do okrążenia w rejonie Diemianska znacznych sił niemieckich (95 000 ludzi i 20 000 koni^[2]). Zostały one zamknięte na obszarze około 3000 km².

Niemcy nie mogąc przerwać radzieckich linii i połączyć się z oblężonymi, zdecydowali się zaopatrywać ich drogą lotniczą. Oznaczało to, że aby wojska niemieckie walczące w kotle nie straciły zdolności bojowej codziennie musiało do nich dotrzeć od 100 do 150 samolotów z zaopatrzeniem w postaci broni, amunicji, żywności i lekarstw. Obliczono, że dzienne zaopatrzenie powinno wynosić minimum 200 ton^[3]. W ciągu trwania całej bitwy tą drogą przewieziono 64 844 tony materiałów, a wywieziono ponad 35,5 tysiąca rannych. Droga, którą musiały przelecieć samoloty, wynosiła zaledwie 40 km.

Niemcy wielokrotnie próbowali wyrwać się z okrążenia, jednak radzieckie siły były zbyt duże i początkowo ich plany spełzały na niczym. Jednak 21 kwietnia 1942 roku około godziny 18:00, po trwającym już 7 dni natarciu, Niemcom udało połączyć się z siłami głównymi, co pozwoliło na odbudowę ciągłości frontu. Straty były jednak duże, szczególnie w 3 Dywizji Pancernej SS Totenkopf, co spowodowało, że dowództwo zadecydowało aby zmienić jej nazwę na Grupa Bojowa Eicke^[4].

Ordre de Bataille

Jednostki Armii Czerwonej

• 1 Armia Uderzeniowa
• 11 Armia
• 16 Armia Uderzeniowa
• 34 Armia^[5].

Jednostki niemieckie

• 16 Armia (II Korpus Armijny, X Korpus Armijny)
  • 3 Dywizja Pancerna SS Totenkopf
  • 12 Dywizja Piechoty
  • 30 Dywizja Piechoty
  • 32 Dywizja Piechoty
  • 123 Dywizja Piechoty
  • 290 Dywizja Piechoty^[2].

Galeria

• 
  Mapa ofensywy Armii Czerwonej na południe od jeziora Ilmień pomiędzy 7 stycznia a 21 lutego 1942 roku
• 
  Samoloty transportowe Junkers Ju 52 zaopatrują okrążone niemieckie wojska w kotle demiańskim
• 
  Budowa muru ze śniegu (wzdłuż drogi) przez kobiety z okolic Demjańska

Zobacz też

• Operacja toropiecko-chołmska