Boleścice

Boleścice – wieś w Polsce, położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie jędrzejowskim, w gminie Sędziszów^[5], nad rzeką Mierzawą.

Boleścice

wieś
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	jędrzejowski
Gmina	Sędziszów
Liczba ludności (2020)	310[1]
Strefa numeracyjna	41
Kod pocztowy	28-340[2]
Tablice rejestracyjne	TJE
SIMC	0266815[3]
Położenie na mapie gminy Sędziszów Boleścice
Położenie na mapie Polski Boleścice
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Boleścice
Położenie na mapie powiatu jędrzejowskiego Boleścice
50°35′06″N 20°07′24″E[4]

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa kieleckiego.

Integralne części wsi

Integralne części wsi Boleścice^[6][3]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0266821	Zapusty	kolonia
0266838	Zarzecze	przysiółek

Historia średniowiecza

Odmiany pisowni nazwy wsi w źródłach XIV i XV wiek

W roku 1374 Bolescicz, Bolesicz, Polesczicz, Bulessow, 1449 Gorzne Boleszczicze 14 km na południowy zachód od Jędrzejowa^[7].

Topografia w wieku XIV i XV

W roku 1376 znana jest droga zw. Osowska (Osowsca) w Boleścicach (dziś w Zielonkach), 4 km na południe od Boleścic jest pole zwane Osowiec, W roku 1381 znany jest źreb zwany Boleścińskie (Bolescinsce) w Boleścicach. W roku 1382 Mikołaj z Olpic (dziś nieistniejących) z Jankiem kmieciem z Boleścic toczy spór o spalenie znaków granicznych. W roku 1397 dziedzina w Boleścicach zwie się Sobieszowskie (Sobesowske). W roku 1449 Ścibor i Mikołaj z Boleścic zawierają z Mikołajem Kulą z Wojciechowic ugodę w sprawie wygonu między Olpicami a Boleścicami. Ma on się rozciągać po obu stronach drogi włodzisławskiej, począwszy od drogi mesznej idącej z Krzcięcic koło Boleścic Górnych, a dalej między rolami aż do drogi Krzyżowej (via Crziszowa). Układający się na mocy ogody winni zwalić ogrodzenia, które postawili wokół wygonu^[7].

Wieś jest własnością szlachecką dziedziczną.

Kalendarium średniowiecza

Kalendarium wydarzeń z wieku XIV i XV według dat ich powstania
Data	Imię osoby występującej w dokumencie[7] wydarzenie z tym związane[a]	Źródło przypisu: Starodawne Prawa Polskiego Pomniki, poniżej dane bibliograficzne tomów[8] Starodawne Prawa Polskiego Pomniki (wypisy) z ksiąg dawnych sądowych ziemskich i grodzkich ziemi krakowskiej[9][10],
1374-90	Szczepan z Boleścic, po 1390 niegdyś z Boleścic.	(SP 8, 5, 6, 31, 33, 61, 70, 90, 96, 105, 121, 153, 158, 169, 346, 450, 489, 493, 704, 1024, 1051, 1138, 1174, 1212, 1242, 1276, 1309, 1314, 1349, 1392, 1441, 1712, 1714, 1845, 1966, 2019-20, 2097-8, 2149, 2154- 6, 2222, 2227, 2665, 2840, 2937, 3029, 3091, 3220, 4537, 5309, 5457, uw. 35/1, 44/1, 125/6, 126/1, 167/7, 217/8);
1374	Mikołaj Mięso z Boleścic.	(SP 8, 20, 50, 77, 140);
1374-83	tenże Mikołaj z Boleścic	(SP 7/2, 1534, 1536; 8, 31, 45, 69, 77, 90, 96, 113, 153, 166, 177, 193, 318, 346, 355, 413, 629, 720, 743, 888, 973, 984, 1098, 1129, 1141, 1169, 1174, 1177, 1212, 1242, 1276, 1309, 1349, 1392, 1441, 1448, 1508)1;
1385	dzieci zmarłego Mikołaja z Boleścic.	(SP 8, 3582);
1374-1403	Piotr, Piotrasz Bolescki syn Jana, herbu Pilawa, komornik królewski od 1397, notariusz w roku 1400.	(SP 1, 330; 7/2, 69, 1199; 8, 6, 629, 704, 720, 743, 827, 888, 941, 963, 980, 1097, 1132, 2020, 2097, 2149, 2639, 2840, 3029, 3052, 3091, 3220, 4107, 4332, 4351, 4391, 4537, 4783, 5084, 5191, 5327, 5419, 5911, 5973, 6407, 6583, 6618, 7206, 7213, 7294, 7355, 7593, 7739, 7783-4, 7851, 7981, 8015, 8021, 8486, 8538, 8621, 8630, 8638, 8863, 8998, 9057, 9390, 9662, 9665, 9923, uw. 35/1, 44/4, 56/21, 58/43, 60/27, 86/24, 100/1, 102/17,35, 116/18, 120/8, 122/1, 125/6, 126/1, 130/13, 160/3, 164/7, 216/15, 217/5, 238/12, 291/60, 296/11, 298/72, 300/97; DSZ 63, 72; Mog. s. 134; Fed. s. 78; według ind. WAP)2;
1376	Szczepan z Boleścic pozyskuje na Janie z Boleścic i jego synu Mikołaju role w trzech miejscach koło drogi zwanej Osowska. Szczepan z Boleścic występuje przeciw Mikołajowi z Boleścic o zatrzymanie ról, które na nim pozyskał.	(SP 8, 153); (SP 8, 346);
1376-89	dziedzicem Jan, Jaśko z Boleścic	(SP 1, 330; 8, 69, 70, 153, 963, 2098, 2840, 2937, 3052, 3091, 3220, 3222);
1377	Sieciech z Boleścic	(SP 8, 489);
1381	Jan z Boleścic oświadcza, że jego s. Piotr ma wydzielone dobra od ojca i braci i że podzieli źreb zwany Boleścińskie oraz siedlisko koło Szczepana zastawione za 9 grz., gdy bracia dadzą temuż Piotrowi połowę pieniędzy.	(SP 8, 963);
1381	Wyszko z Boleścic.	(SP 8, 1098);
1382	występują Janko kmieć z Boleścic, Trojan z Boleścic, Mikołaj z Boleścic ze Szczepanem z Boleścic o źreb	(SP 8, 1716); (SP 8, 1174, 1242, 1276);
1382-3	Jakusz z Boleścic	(SP 8, 1871, 1898, 2028);
1388	dzidziczką Ofka siostra Marcisza z Więcławic, żona Jakusza z Boleścic	(SP 8, 6228);
1382-1402	Mścisław, Mściszko, Mszczuj z Boleścic herbu Pilawa	(SP 7/2, 9, 1199, 1203; 8, 1282, 1808, 1825, 1837, 2569, 2668, 2840-1, 2949, 2957, 3004, 3011, 3878, 4105, 4107, 4391, 4494, 4787, 5084, uw. 5/8, 11/22, 29/4, 106/26, 111/40, 116/12. 145/14, 177/8; według ind. WAP);
1383	Piotr z Boleścic występuje przeciw Szczepanowi z Boleścic o spalenie młyna dziedzice -Świętko, Wojsław i Paweł z Boleścic Mikołaj synowiec Mikołaja Kobiałki z Boleścic i Olpic	(SP 8, 2156), (SP 8, 2098); (SP 8, 2020);
1384	Mikołaj z Olpic z Mścigniewem z Boleścic i jego braćmi sądzą się o skoszenie łąk. Szczepan z Boleścic oddala prawem roszczenie dzieci Budki Jakusza i Jana o spuściznę Jan z Boleścic sądzi się ze Szczepanem z Boleścic o dziedzinę w Boleścic i Psarach oraz o zranienie	(SP 8, 2957); (SP 8, 2665); (SP 8, 2937);
1384-1387	Zmysław, Misław z Boleścic	(SP 8, 2824, 4332); 1384-404, 1409, 1416, zm. a.
1317	Piotr, Piotrasz Mięso komornik sędziego ziemskiego lel.	(SP 2, 791, 860; 8, 2638, 4059, 4864, 6505, 8756, 9996, 10019, uw. 305/18, 306/15, 307/37; ZK 3b s. 248; według ind. WAP)3;
1386	Staszko z Boleścic. Jan Magnus z Boleścic	(SP 8, 4186);(SP 8 uw. 9/11);
1387-8	Piotr z Boleścic sądzi się ze swoim stryjem Szczepanem z Boleścic i Borkiem z Trzcieńca o dziedzictwo w Boleścicach	(SP 8, 4537a, uw. 44/4);
1388-416	Ninota herbu Wąż, Wężyk, zwany z Zachorza z Boleścic i Trzcieńca	(SP 1, 3324; 7/2, 260; 8, 5193, 5855, 9140; według ind. WAP);
1388	żona Ninoty z Boleścic i Trzcieńca	(SP 8, 4674);
1397	Drogosz z Kaliny sądzi się z żona Macieja z Boczkowic o czwartą cz. dziedziny w Boleścic zwaną Sobieszowskie	(SP 8, 5966);
1397-1417	Jakub, Jakusz z Boleścic brat Piotrasza.	(SP 8, 6228, 6460-1, 7658, 8696-7, 9196, uw. 296/85, 297/31, 298/60, 307/37; ZK 3b s. 248; według ind. WAP)
1304	Jachna żona Jakusza z Boleścic	(według ind. WAP);
1398	Marcisz z Olpic gwarantuje Jakuszowi z Boleścic zwrot 16 grz. w groszach i 4 grzywby w kwartnikach ewentualnym zastawem swej części w Boleścicach	(SP 8, 6461);
1399	Pietrasz z Boleścic z racji prawa bliższości uzyskuje na Jachnie z Uliny opiekę nad dziećmi Klemensa z Boleścic	(SP 8, 9390);
1304-7	Mikołaj s. Piotra z Boleścic	(ZK 3b s. 248; według ind. WAP); 1
1309	Piotrasz Mięso z Boleścic sprzedaje za 40 grzywien Marciszowi z Więcławic swoją część w Sieborowicach (ZK 5 s. 203); Jakusz herbu Pilawa z Boleścic	(AKP 8/1, 476);
1311-21	Piotr syn Piotrasza z Boleścic;
1416-28	Piotr syn Piotra Mięso z Boleścic brat Jana i Stanisława;
1415	Piechna żona Jakusza wdowa od 1423 i jej syn Dobek z Boleścic;
1317	Hanka z Boleścic;
1317	Grejta wdowa po Piotrze Mięso, Jan syn Piotra Mięso z Boleścic sprzedaje za 180 grzywien Dobiesławowi z Pawłowic (par. Sędziszów) całą cz. swego dziedzictwa w Boleścicach, Dobek syn Jakusza z Boleścic sprzedaje za 90 grzywien wyżej wymienionemu Dobiesławowi całą swą część macierzystą i ojczystą w Boleścicach. (ZK 194 s. 69); Jakub h. Wąż z Boleścic.	(SP 7/2 309);
1317-24	Jan s. Piotra Mięso z Boleścic, od 1419 z › Olpic, br. Piotra i przyrodni br. Stanisława (według ind. WAP);
1319	tenże Jan zapisuje żonie Ofce córce Tomasza z Czyrzowa 40 grzywien wiana i posagu na połowie wszystkich swych dóbr	(ZK 6 s. 619);
1317-19	Dobek z Boleścic syn Jakusza, 1421 niegdyś z Boleścic [por. wyżej 1417]	(według ind. WAP);
1318	Anna córka Klemensa z Boleścic przyjąwszy od Dobka z Pawłowic 40 grz. za cz. Uliny i Boleścic rezygnuje z wszelkich praw do tych dóbr	(ZK 194 s. 144);
1318-30	Stanisław, Stach syn Piotra Mięso, br. Piotra i Jana	(SP 7/2, 582; według ind. WAP);
1319	Elżbieta żona Prokosza z Kuczkowa, córka Piotra z Boleścic	(według ind. WAP);
1320	Jan z Olpic syn Piotra Mięso oświadcza, że Dobko z Pawłowic wypłacił mu już całą sumę za kupione dziedzictwo w Boleścicach.	(ZK 195 s. 71);
1322-30	Dobiesław z Boleścic i Pawłowic.
1328	Anna żona Dobka z Boleścic	(według ind. WAP);
1324	Stanisław z Boleścic zastawia za 27 grzywien swemu bratu przyrodniemu Janowi wszystkie swoje części w Boleścicach.	(ZK 195 s. 288);
1323	Zema i Stanisław ss. Ninoty z Boleścic (według ind. WAP); Piechna wdowa po Jakuszu zastawia za 20 grzywien Dobkowi z Pawłowic całą część Boleścic, którą posiada tytułem wiana i posagu	(ZK 195 s. 178);
1324	Hanek z Boleścic	(według ind. WAP);
1324-32	Stanisław, Stach Goły z Boleścic.; por. Kępie	(według ind. WAP; SP 2, 2406);
1326	Jan Wężyk z Boleścic.
1327	Stachna córka Jana z Boleścic
1328	Klemens z Boleścic, Piotr herbu Pilawa z Boleścic, Jan Naszon z Ostrowiec pow. wiślicki zastawia za 60 grzywien Dominikowi zwanemu Pilawa z Boleścic całą wieś Tarnowa Góra i trzecią część wsi Chebdzie	(ZK 196 s. 254);
1333	Jan kmieć Stanisław Niemsty z Boleścic
1349	bracia Ścibor i Mikołaj z Boleścic
1354	Anna żona Mikołaja z Boleścic	(ZK 151 s. 241);
1371	Jakub Miechowicki sprzedaje za 200 grz. Jerzemu „de Zdzarczycze” całą cz. w Boleścic	(ZK 152 s. 210);
1384	Anna żona Mikołaja z Boleścic odnotowano pobór pogłównego (Kniaz. 82; a. 1490, 1490-3, 1496-9 pobór z 1/2 ł.; 1494 pobór z 1 1/2 ł.; 1508 pobór z 1 ł.;	ŹD s. 438; RP s. 149, 162, 178, 192, 75, 112, 39, 10, 207, 340);
1498	Jakub Żyra z Boleścic br. Stan. i Mik. Kulowie z › Książa Małego dzielą dobra. Mik. przypadają: Wojciechowice, Krzcięcice, Wola Krzcięcka, Słaboszowice, Piołunka, Olpice, Boleścic i Deszno	(ZK 153 s. 176);(tamże s. 196).

Inne wydarzenia odnotowane w dziejach średniowiecznej wsi

W roku 1389 Szczepan z Boleścic winien przedłożyć sądowi ziemskiemu przywileje w sprawie dzies. swobodnej, stwierdzające, że nie powinien [w sprawie dzies.] odpowiadać przed sądem kasztelana lub wojewody || (SP 8, 5309); 1529 dzies. snop. wart. 8 grz. z całej wsi łącznie z Olpicami plebanowi w Sędziszowie (LR s. 188).

W roku 1385 Mścisław z Boleścic naganiony przez Mikołaja z Zygartowic oczyszcza swe szlachectwo i dowodzi, że ma herb Pilawa (SP 8, 3004, 3011).

Historia wiek XVIII i XIX

Boleścice w wieku XIX pisane jako Boleszczyce stanowiły wieś z folwarkiem, nad rzeczką Mierzawą, w powiecie jędrzejowskim, gminie i parafii Sędziszów.

Właścicielem Boleścic w wieku XVIII był Adam Oraczewski zmarły w 1723 roku wojski krakowski, posiadał oprócz tego: Bełk, Pękosław, Kowalów, Nową Wieś i Krężoły^[11].
Według spisu miast, wsi, osad Królestwa Polskiego z 1827 roku były tu 32 domy i 212 mieszkańców^[12].

Do 1945 roku Boleścice przynależały do majątku Pawłowice.

Zabytki

• ślady pozostałości po Dworku szlacheckim z XIX wieku. Mylnie kojarzone z budynkiem szkoły.

Uwagi

1. W kolejnych latach występują nazwiska dziedziców ich potomków, współdziedziców, praw nabytych po zbyciu części dziedziny, przejęć nie spłaconych zastawów, parcelacji i komasacji gruntów wsi i otoczenia.