Loading AI tools
naród południowosłowiański Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bułgarzy – naród z grupy południowych Słowian[1][2][3], zamieszkujący głównie Bułgarię, w mniejszej liczbie także Macedonię Północną, Grecję, Ukrainę i Mołdawię.
Borys I Michał, Christo Botew, Wasił Lewski, Walja Bałkanska, Wasił Apriłow, Christo Stambołski, Dimczo Debelanow, Weselin Topałow | |
Populacja |
około 7 milionów |
---|---|
Miejsce zamieszkania |
Bułgaria: 5 664 624 |
Język | |
Religia |
prawosławie a w mniejszym stopniu islam |
Pokrewne |
Słowianie południowi, zwłaszcza Macedończycy |
Etnos bułgarski ukształtował się w południowo-wschodnim zakątku Półwyspu Bałkańskiego, w Dobrudży, Mezji, Tracji i Macedonii.
Najwcześniejsze znane osadnictwo na tych terenach tworzyli indoeuropejscy Trakowie, którzy już w czasach historycznych, przede wszystkim za czasów cesarstwa rzymskiego, w przeważającej części ulegli romanizacji lub hellenizacji.
Na osadnictwo zhellenizowanych i zromanizowanych Traków nałożyło się osadnictwo słowiańskie z okresu wielkiej ekspansji Słowian na półwysep Bałkański w VI i VII wieku. Plemiona słowiańskie w Mezji i Tracji, toczące ciągłe walki z Bizancjum, nie zdążyły utworzyć własnego państwa, bo już pod koniec VII wieku na tereny te wtargnęła orda koczowniczych tureckich Protobułgarów, którzy podbili i podporządkowali sobie ludność słowiańską, tracką, helleńską i romańską. Protobułgarzy ulegli szybkiej asymilacji do przeważającego liczebnie żywiołu słowiańskiego (już w początkach panowania Symeona I w 893 język słowiański wprowadzono jako urzędowy w miejsce języka protobułgarskiego), który stopniowo wchłonął również pozostałe etnosy. W tym samym czasie Protobułgarzy przyjęli chrześcijaństwo w wersji prawosławnej. W południowej części Bałkanów utworzyli silne królestwo, sięgające okresami do Cisy na północy i do Adriatyku na zachodzie, które odrodziło się po wchłonięciu przez Bizancjum w latach 1018–1185. W tym państwie powstała jednolita narodowość bułgarska.
Kres państwowości bułgarskiej położył dopiero najazd turecki pod koniec XIV wieku. Okupacja turecka trwała do przełomu XIX i XX wieku[4]; w jej czasie znacząca liczba Bułgarów przyjęła islam, tworząc podetnos Pomaków. W tym czasie również doszło do znaczącej liczebnie tureckiej kolonizacji ziem bułgarskich, której pozostałości istnieją do dzisiaj w Rodopach i w Dobrudży. W XX wieku doszło do definitywnego wyodrębnienia z bułgarszczyzny narodu i języka macedońskiego.
Śladem po Protobułgarach jest obecna nazwa narodu - Bułgarzy - oraz nieliczne wyrazy pochodzenia protobułgarskiego w języku bułgarskim. Po Trakach pozostały ślady w kulturze ludowej, zwłaszcza tańcach i muzyce (zob. nestinarstwo), oraz, być może, nieliczna grupa słów protobułgarskich o nieustalonej do dzisiaj etymologii. Na obrzeżach etnosu bułgarskiego pozostały reliktowe społeczności wschodnioromańskie z grupy wołoskiej - Arumuni i Meglenorumuni.
Dzisiejszy obszar osadnictwa bułgarskiego jest zwarty i w przybliżeniu mieści się w granicach państwa bułgarskiego. Istnieją również dwa obszary osadnictwa bułgarskiego na północnym wybrzeżu Morza Czarnego: Bułgarzy besarabscy w okolicach miast Bołgrad (Ukraina) i Taraklija (Mołdawia) na pograniczu Mołdawii i Ukrainy w Besarabii oraz Bułgarzy taurydzcy na północnym wybrzeżu Morza Azowskiego. Łącznie grupy te liczą około 300 tys. ludzi. W Naddniestrzu, już poza obszarem Besarabii, znajduje się ogromna wieś Parkany (ok. 10 tys. mieszkańców) zdominowana przez Bułgarów.
Współcześnie Bułgarzy posługują się językiem bułgarskim należącym do grupy języków południowosłowiańskich.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.