Chlorek sodu

Chlorek sodu, NaCl – nieorganiczny związek chemiczny z grupy chlorków, sól kwasu solnego i sodu. Stanowi podstawowy składnik soli kuchennej, soli warzonej i soli drogowej.

Chlorek sodu

Kryształek soli (halit)
Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) chlorek sodu Inne nazwy i oznaczenia sól sodowa kwasu chlorowodorowego, potocznie: sól, sól kuchenna[1]
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	NaCl
Masa molowa	58,44 g/mol
Wygląd	bezbarwne (lub białe[2]), sześcienne kryształy[3][1] o słonym smaku[4]
Minerały	halit
Identyfikacja
Numer CAS	7647-14-5
PubChem	5234
DrugBank	DB09153
InChI InChI=1S/ClH.Na/h1H;/q;+1/p-1 InChIKey FAPWRFPIFSIZLT-UHFFFAOYSA-M
Właściwości Gęstość 2,165–2,17 g/cm³[2][3][4]; ciało stałe Rozpuszczalność w wodzie 357 g/l (0 °C)[4] 360 g/l (25 °C)[3] 391 g/l (100 °C)[4] w innych rozpuszczalnikach glicerol, glikol etylenowy i kwas mrówkowy (dobrze)[4] etanol (słabo)[3] metanol – 14,9 g/l[4] ciekły amoniak – 21,5 g/l[4] Temperatura topnienia 801 °C[1][2][3][4] Temperatura wrzenia 1413–1465 °C[3][4]
Budowa Układ krystalograficzny regularny[3][4] Moment dipolowy 9,00117 D[3]
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2016-12-31] Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Substancja nie jest klasyfikowana jako niebezpieczna według kryteriów GHS (na podstawie podanej karty charakterystyki). NFPA 704 Na podstawie podanego źródła[5] 0 1 0   Temperatura zapłonu niepalny Numer RTECS VZ4725000 Dawka śmiertelna LDLo 1 g/kg (doustnie, człowiek)[6] LD50 3 g/kg (doustnie, szczur)[6]
Podobne związki
Inne aniony	NaF, NaBr, NaI
Inne kationy	LiCl, KCl, RbCl, CsCl
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja medyczna
ATC	A12CA01, B05CB01, B05XA03, S01XA03

Występowanie

W przyrodzie występuje m.in. jako halit, minerał tworzący pokłady soli kamiennej^[1][2], a w postaci rozpuszczonej w wodzie morskiej oraz w wodach mineralnych (najwięcej w tzw. solankach). Chlorek sodu jest także składnikiem płynów pozakomórkowych organizmów żywych (zwłaszcza zwierzęcych)^[2].

Właściwości termochemiczne

Właściwości termochemiczne NaCl^[4]

	kryształ	gaz	jednostka
ΔHof	−98,27	−42,22	kcal/mol
ΔGof	−91,82	−47,00
So	17,24	54,90	cal/mol·K
Cp	12,07	8,55

Zastosowanie

Chlorek sodu stosowany jest jako środek spożywczy, nadający jedzeniu słony smak^[2][1]. Jest także używany w przemyśle szklarskim i garbarstwie oraz do konserwacji żywności. Stanowi surowiec do otrzymywania kwasu solnego, sodu, chloru, wodorotlenku sodu i węglanu sodu (sody)^[1].

Jest wykorzystywany do roztapiania śniegu i lodu z ulic i chodników, gdyż roztwór wody i chlorku sodu zamarza przy bardzo niskich temperaturach.

Jest używany w spektroskopii oraz w chłodnictwie (z lodem tworzy mieszaninę oziębiającą, w tym przypadku temperatura tego roztworu może wynosić nawet −21,5 °C^{[potrzebny przypis]})^[2].

Znaczenie biologiczne

Chlorek sodu, spożywany zwykle jako sól kuchenna, jest głównym źródłem jonów Na⁺ i Cl⁻ dla ludzi i zwierząt. Jony Na⁺ odgrywają kluczową rolę w wielu procesach fizjologicznych od gospodarki wodnej, przez utrzymywanie stałego ciśnienia krwi, po działanie układu nerwowego. Spożywanie chlorku sodu jest niezbędne do życia, a jego dzienne zapotrzebowanie u dorosłego człowieka wynosi około 5 g. Współczesna dieta dostarcza zwykle kilkukrotnie większą ilość soli. Jest ona obecna w większości produktów spożywczych, jak choćby chleb, masło, sery, wędliny itp. Szacuje się, że dzienne spożycie soli w Polsce w przeliczeniu na osobę wynosi ok. 11 g^[7].

Badania naukowe udowodniły związek między nadmiernym spożyciem soli kuchennej i rozwojem nadciśnienia tętniczego.

0,9% roztwór wodny chlorku sodu, nazywany solą fizjologiczną, jest używany w medycynie jako płyn infuzyjny. Roztwór o takim stężeniu jest izoosmolarny z osoczem krwi.

Zobacz też

• chlorek potasu, KCl

Przypisy

1. Podręczny słownik chemiczny, RomualdR. Hassa (red.), JanuszJ. Mrzigod (red.), JanuszJ. Nowakowski (red.), Katowice: Videograf II, 2004, s. 72, ISBN 83-7183-240-0.
2. Encyklopedia popularna. Wyd. II. T. IV. Warszawa: PWN, 1987, s. 229. ISBN 83-01-00000-7.
3. David R.D.R. Lide David R.D.R. (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).
4. Pradyot Patnaik: Handbook of Inorganic Chemicals. McGraw-Hill, 2003. ISBN 0-07-049-439-8. (ang.). Brak numerów stron w książce
5. Chlorek sodu (nr 310166) (ang.) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Stanów Zjednoczonych. [dostęp 2016-12-31]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
6. Sodium chloride, [w:] ChemIDplus [online], United States National Library of Medicine [dostęp 2010-08-20] (ang.).
7. Polacy spożywają za dużo soli [online], www.izz.waw.pl [dostęp 2020-12-04].

Linki zewnętrzne

Zobacz publikację Chemia nieorganiczna/Chlorek sodu w Wikibooks

• Chlorek sodu, [w:] Indeks Leków MP, opis substancji, Medycyna Praktyczna [dostęp 2010-08-21].

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Kontrola autorytatywna (rodzaj indywiduum chemicznego):

• GND: 4352912-4
• BNCF: 32690
• NKC: ph189249, ph189251

Encyklopedie internetowe:

• БРЭ: 2251399
• SNL: natriumklorid
• Catalana: 0154249
• DSDE: natriumklorid