Chwałowice (Rybnik)

Chwałowice (niem. Chwallowitz) – część miasta i dzielnica Rybnika położona na południe od centrum miasta, w latach 1945–1954 siedziba gminy Chwałowice, a w latach 1967–1973 samodzielne miasto. Chwałowice liczą ok. 6860 mieszkańców^[3].

Chwałowice

część miasta i dzielnica Rybnika
Familoki w Chwałowicach
Herb
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miasto	Rybnik
Prawa miejskie	1967-1972
W granicach Rybnika	1 stycznia 1973[1]
SIMC	0942825
Zarządzający	Jędrzej Konieczny
Populacja (2024) • liczba ludności	6860[2]
Strefa numeracyjna	(+48) 032
Kod pocztowy	44-206
Tablice rejestracyjne	SR
Położenie na mapie Rybnika
Strona internetowa

Nazwa

Według niemieckiego językoznawcy Heinricha Adamy’ego nazwa miejscowości pochodzi od staropolskiej nazwy „chwała” oznaczającej sławę, wielką wartość^[4]. W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia on jako najstarszą zanotowaną nazwę miejscowości Chwalowice podając jej znaczenie „Herrlicher, gepriesener Ort” czyli po polsku „Wspaniała, chwalebna miejscowość”^[4]. Niemcy zgermanizowali nazwę na Chwallowitz^[4] w wyniku czego utraciła ona swoje pierwotne znaczenie.

Jako osobna miejscowość Chwałowice zostały wymienione w łacińskich dokumentach średniowiecznych w 1228 Falevich oraz 1305 Quelowicz^[5].

Gospodarka

W dzielnicy znajduje się kopalnia węgla kamiennego KWK „Chwałowice”, Wydział Zamiejscowy w Rybniku Okręgowego Urzędu Miar w Katowicach oraz Sanktuarium św. Teresy od Dzieciątka Jezus.

Na podstawie dekretu PKWN z 31 sierpnia 1944 zostały utworzone miejsca odosobnienia, więzienia i ośrodki pracy przymusowej dla „hitlerowskich zbrodniarzy oraz zdrajców narodu polskiego”. Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego utworzyło w Chwałowicach obóz pracy nr 32 podlegający Centralnemu Zarządowi Przemysłu Węglowego, który działał przy KWK Chwałowice^[6].

W południowej części znajduje się osiedle familoków z początku XX wieku^[7], 13 lipca 2023 wpisane do rejestru zabytków (nr rej. A/1225/23)^[8].

Przewodnicząca Rady Dzielnicy: Magdalena Biernacka-Królik
Przewodniczący Zarządu Dzielnicy: Jędrzej Konieczny

• 
  Kościół św. Teresy od Dzieciątka Jezus
• 
  Gmach dyrekcji kopalni Chwałowice
• 
  Budynek Ulicy Kupieckiej 2 przy której znajduje się Filia Urzędu Pocztowego nr 1 w Chwałowicach.
• 
  Skrzyżowanie ulic 1 Maja i Śląska
• 
  Bloki przy ulicy Pukowca
• 
  Szkoła Podstawowa nr 13

Sport

21 września 1919 roku w Chwałowicach utworzone zostało gniazdo najstarszej polskiej organizacji sportowej Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Działalność rozpoczęło 10 maja 1920 roku i w momencie tym liczyło 30 członków, a pod koniec roku 42 członków^[9]. Koło to podlegało organizacyjnie Towarzystwu Gimnastycznemu „Sokół” w Rybniku^[10] i należało do szeregu sekcji gimnastycznych śląskiego Sokoła.

Prezesem organizacji był Antoni Szukalski, naczelnikiem Konstantyn Neuman. W latach 1922-24 działalność została zawieszona. W 1924 roku organizacja otrzymała sztandar. W 1925 roku funkcję prezesa objął Jan Raszyk, sekretarzem był Ewald Rak, skarbnikiem Leopold Kuczera, a naczelnikiem Marcin Franke^[9].

Rozwój działalności Sokoła przerwał w 1939 roku wybuch II wojny światowej. W okresie powojennym nie została reaktywowana ponieważ członkowie oraz sama idea towarzystwa była prześladowana przez władze komunistyczne.

Linki zewnętrzne

• Chwałowice 2 (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 660.