Czarodziej (opowieść)

Czarodziej (Волшебник) – rosyjskojęzyczna opowieść Vladimira Nabokova, napisana w 1939 r. w Paryżu, opublikowana po raz pierwszy po śmierci autora w 1986 r. Utwór stanowi pierwowzór powieści Lolita – również porusza temat pedofilii i opiera się na podobnym schemacie fabularnym co późniejsza powieść (samotny mężczyzna odczuwający pożądanie do małych dziewczynek żeni się, aby móc zbliżyć się do nieletniej córki swojej nowej małżonki)^[1].

Czarodziej

Волшебник

Autor	Vladimir Nabokov
Typ utworu	opowieść
Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	USA
Język	rosyjski
Data wydania	1986
Wydawca	czasopismo"Russian Literature Triquarterly"
Pierwsze wydanie polskie
Data wydania polskiego	1997
Wydawca	DaCapo
Przekład	Anna Kołyszko

Powstanie i publikacja utworu

• październik–listopad 1939 – Nabokov podyktował treść Czarodzieja swojej żonie, Vérze. Utwór odczytał podczas zaciemnienia, spowodowanego nalotami bombowymi, swoim przyjaciołom: Markowi Ałdanowowi, Władimirowi Zenzinowowi, pani Kogan-Bernstein oraz Ilji Fondaminskiemu, jednemu z redaktorów czasopisma emigracyjnego Sowriemiennyje zapiski. Fondaminski nie zdecydował się na opublikowanie utworu^[2][3].
• początek 1940 – Władimir Weidle, krytyk emigracyjny, zapoznał się z maszynopisem Czarodzieja. Mniej więcej w tym samym czasie przeczytał go również Abram S. Kagan, właściciel mieszczącego się w Belgii wydawnictwa Petropolis. Nie był jednak zainteresowany publikacją, ze względu na trwającą wojnę^[3].
• 6 lutego 1959 – przeglądając wraz z żoną swoje notatki i materiały, Nabokov odnalazł maszynopis Czarodzieja, który, jak sądził, zniszczył w 1940 roku (nie byłem z tego utworu zadowolony, toteż zniszczyłem go w jakiś czas po moim przyjeździe do Ameryki^[4]). Przeczytawszy utwór, postanowił zaproponować jego wydanie (w limitowanej liczbie egzemplarzy i wysokiej cenie) Walterowi Mintonowi, dyrektorowi nowojorskiego wydawnictwa G.P. Putnams Sons. Minton wyraził zainteresowanie opowieścią, jednak Nabokov nigdy nie wysłał mu Czarodzieja – prawdopodobnie był tak pochłonięty innymi zajęciami (scenariuszem do Lolity, powieścią Ada i przeglądaniem przekładu Zaproszenia na egzekucję), że nie miał czasu na tłumaczenie utworu na język angielski^[5].
• 1986 – paryskie wydawnictwo Rivages wydało francuskie tłumaczenie opowieści (dokonane na podstawie przekładu angielskiego autorstwa Dmitri Nabokova). Wersja angielska ukazała się w tym samym roku w Nowym Jorku, w wydawnictwie G.P. Putnams Sons pod tytułem The Enchanter (Dmitri Nabokov zrezygnował z innych możliwych tłumaczeń słowa Волшебник – "magician" lub "conjuror" – na rzecz tego, którym autor określał swoją opowieść w anglojęzycznych listach)^[6].
• 1991 – Czarodziej ukazał się po raz pierwszy po rosyjsku: w amerykańskim piśmie "Russian Literature Triquarterly" oraz w rosyjskim czasopiśmie "Zwiezda".
• 1997 – ukazało się pierwsze polskie wydanie Czarodzieja. Autorką przekładu jest Anna Kołyszko.

Streszczenie fabuły

Miejsce ani czas akcji nie są sprecyzowane w książce (Nabokov sugerował później, że akcja miała się rozgrywać w Paryżu w latach trzydziestych^[7]). Bohaterem jest bezimienny (w artykule O książce pod tytułem "Lolita" Nabokov przypisuje mu imię Artur, ale imię to nie występuje nigdzie w samej powieści^[2]) mężczyzna w średnim wieku, odczuwający nieodparty pociąg do pewnego typu małych dziewczynek. Aby zdobyć dostęp do jednej z takich dziewczynek, żeni się z jej matką. Chorowita matka umiera niedługo po ślubie, a osierocona dziewczynka znajduje się pod opieką bohatera. Ten zabiera ją w podróż i próbuje ją zgwałcić podczas pierwszej, spędzonej w motelu, nocy. Dziewczynka budzi się podczas jego zabiegów i na widok jego penisa reaguje obrzydzeniem i przerażeniem. Bohater zszokowany reakcją dziecka i odkrywszy krzywdę, jaką mu wyrządził, wybiega na ulicę i rzuca się pod samochód.