Czerników (województwo zachodniopomorskie)

Czerników (niem. Zernickow^[4], Zernikow) – osada w Polsce położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie myśliborskim, w gminie Myślibórz. Według danych z 2005 r. miejscowość liczyła 303 mieszkańców.

Czerników

osada
Pałac w Czernikowie von Wedlów z połowy XIX w.
Państwo	Polska
Województwo	zachodniopomorskie
Powiat	myśliborski
Gmina	Myślibórz
Wysokość	75 m n.p.m.
Liczba ludności (2022)	245[1]
Strefa numeracyjna	95
Kod pocztowy	74-300[2]
Tablice rejestracyjne	ZMY
SIMC	0184365
Położenie na mapie gminy Myślibórz Czerników
Położenie na mapie Polski Czerników
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego Czerników
Położenie na mapie powiatu myśliborskiego Czerników
52°55′22″N 14°45′34″E[3]

Romański kościół z drug. poł. XIII w.

Wieś znajdowała się od ok. 1250 r. na terytorium powstałej Nowej Marchii, pierwsza wzmianka pochodzi z 1337 r. Przez wieki była własnością rodu von Strauss, następnie XVIII-XX w. należała do rodów von der Marwitz, von Wedel i von Oelsen. Od 1945 r. leży w granicach Polski.

W miejscowości znajduje się kościół z ciosów granitowych z 2 połowy XIII w., bez chóru i wieży, przebudowany częściowo w końcu XIX w. oraz barokowy pałac wybudowany w 1850 r.

Położenie

Osada położona jest 7 km na zachód od Myśliborza, na wschodnim brzegu Jeziora Czernikowskiego. Wokół znajdują się prawie bezleśne tereny.

Zgodnie z podziałem fizycznogeograficznym Polski według Kondrackiego teren na którym położony jest Czerników należy do prowincji Nizina Środkowoeuropejska, podprowincji Pojezierza Południowobałtyckiego, makroregionu Pojezierze Południowopomorskie oraz w końcowej klasyfikacji do mezoregionu Pojezierze Myśliborskie.

Toponimia

Nazwa miejscowości pochodzi prawdopodobnie od nazwy osobowej Czernik, z sufiksem -ów. Została ona następnie zgermanizowana jako Zernikow.

Nazwa na przestrzeni wieków: Czernikow 1337; Cernikow 1608; Zernikow 1883^[5].

Zabytki

• Barokowy pałac z połowy XIX w.
• Park przypałacowy ze starodrzewiem określanym na 40-160 lat, z którego najciekawsze są dąb "Dobromir" o obwodzie pnia 480 cm oraz buk pospolity o obwodzie pnia 410 cm.
• Kościół z ciosów granitowych z 2 połowy XIII w., bez chóru i wieży, przebudowany częściowo w końcu XIX w.

Historia

• druga poł. XIII w. - zbudowano granitowy kościół
• 1337 – wzmianka w księdze ziemskiej margrabiego brandenburskiego Ludwika Starszego pod nazwą Czernikow, w ziemi golenickiej: Czernikow XXXII, dos III, Hasso de Ilstedt pro duobus seruiciis XII manos, pactus V solidos – wieś liczy 32 łany (mansos), wolne od ciężarów podatkowych są 3 łany parafialne (dos), lennikiem zobowiązanym do służby konnej jest Hasso de Ilstedt posiadający 12 łanów, pakt (pactus) płacony rycerstwu przez chłopów wynosi 5 szylingów (solidos)^[6].
• 1492 - list lenny elektora Jana dla nowomarchijskiego rodu von Strauss: Bernd, Claus, Hans i jego syn Hans z Wojcieszyc, Claus i Kurt z Krajnika, Jakub, Claus i Piotr z Różanek, otrzymują do wspólnej ręki potwierdzenie Wojcieszyc z młynem, łęgiem, lasem, Różanki, pół Janczewa, Lubno, 14 łanów w niezidentyfikowanym "Bridow" (być może koło Gorzowa), opuszczone wsie Pniów, Damerow, całe Nawrocko, ¼ miasteczka Santok z chyżą, połowę Czernikowa, Krajnik Górny, "Czaden" (Zatoń Dolna), opuszczoną wieś "Krzymów" (Kromow) i część Krzymowa (Hanseberg)^[7].
• 1572, 1588 - w rejestrach łanowych lenników sporządzonych w Nowej Marchii wymienieni są: Daniel von Strauss wraz z bratem Idzim (Egidius) posiadają 6 łanów w Czernikowie, Wawrzyniec von Strauss 3 łany w Czernikowie, gdzie zamieszkiwał w 1588 r.^[8]
• 1 poł. XVII w. - pożar kościoła i odbudowa
• 1644 - w rejestrze lenników "Wielkiego Elektora" wymienieni są czterej członkowie rodu von Strauss, z Wojcieszyc, Krajnika Górnego i Czernikowa^[9].
• 1706 - Ernst Ludwig von der Marwitz nabywa prawa do Czernikowa po zmarłym Friedrichu von Strauss^[10]
• Po 1714 - powstaje Damerow ("Dąbrowy"), przysiółek Czernikowa. Dawna wieś o tej nazwie była wymieniona w księdze ziemskiej margrabiego brandenburskiego Ludwika Starszego w 1337 r.^[11]
• 1802 - majątek Czerników, razem z Pniowem i Damerow, nabywa, od Friedrich Ludwiga von der Marwitz, Lupold Christoph von Wedel z Krępcewa

Przyległości Czernikowa w XIX w.

Niemiecka nazwa	Obiekt	Położenie	Polska nazwa	Ludność ok. 1820 r.	Ludność w 1852 r.
Carlsfelde, Karlsfelde[12]	kolonia, (niem. Erbzinsgut)	1,5 km na wsch.	Mokrsko [nie istnieje]	24[13]	27[14]
Damerow (Jarelsberg)[15]	kolonia, folwark	3 km na zach.	Narok [Ruiny]	11[16]	191[14]
Johannishof	folwark, (niem. Erbzinsgut)		[nie istnieje]	7[17]	22[14]
Pinnow[18]	folwark	2 km na płd.	Pniów	21[19]	121[20]

• 1850 - wybudowany zostaje pałac przez Friedricha Wilhelma von Wedel (ur. 1819, zm. 1889), właściciela Czernikowa od 1839-1840
• Do 1878 - ludność przysiółka Damerow, po sprzedaniu gospodarstw właścicielom Czernikowa, wyemigrowała do USA^[11]
• 1896 - majątek Czerników nabywa rodzina von Oelsen
• Ok. 1914, 1929 - jak właściciel majątku Czerników wymieniany jest baron Peter von Oelsen
• 18.09.1945 - rozpoczyna działalność 4-klasowa szkoła powszechna w Golenicach, do której uczęszczają również dzieci z Czernikowa^[21]
• 1946/47 - powstaje szkoła w Czernikowie; jej organizację powierzono Stanisławowi Michoniowi^[21]
• 1953-1979 - w pałacu funkcjonuje 2-letnia Zasadnicza Szkoła Ogrodnicza, prowadzona przez Oddział Oświaty Rolniczej Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie. Funkcjonowała przy niej 1-roczna Szkoła Hodowlana dla Pracowników PGR, prowadzona przez Ośrodek Szkolenia Pracowników PGR^[21]
• 1973 - utworzono Zbiorczą Szkołę Gminną w Golenicach, której podlegała szkoła filialna w Czernikowie^[21]
• 1975-1998 – miejscowość należy administracyjnie do województwa szczecińskiego

Właściciele Czernikowa

Właściciel	Lata
Hasso de Ilstedt 12 łanów	1337
von Strauss	przed? 1492-1706
von der Marwitz	1706-1802
von Wedel	1802-1896
von Oelsen	1896-1945?

Ludność

Organizacje i instytucje

• Sołectwo Czerników – w skład sołectwa wchodzą Czerników i Pniów.