Czynność pomyłkowa

Czynność pomyłkowa (freudowska pomyłka) – pomyłka pojawiająca się najczęściej w wypowiedzi (przejęzyczenie), w działaniu lub zapominaniu, będąca, zdaniem Freuda, wynikiem mimowolnego oddziaływania treści zepchniętych do nieświadomości^[1][2].

Zjawisko to (Fehlleistung, parapraxis) opisał i zdefiniował austriacki neurolog i psychoanalityk Zygmunt Freud w swojej pracy Psychopatologia życia codziennego^[3]. Według psychoanalizy takie pomyłki mają być spowodowane nieświadomymi, zablokowanymi motywacjami (w szczególności seksualnymi; zob. życzenie), które mimo woli wychodzą na światło dzienne. Freud uważał, że czynność pomyłkowa jest jednym z głównych przejawów myśli nieświadomych (obok: marzenia sennego, dowcipu i symptomu). Pomyłka powinna być interpretowana jako przejaw nieświadomego życzenia^[1][4].

Definicja czynności pomyłkowej została następnie rozwinięta przez francuskiego psychiatrę i psychoanalityka Jacques’a Lacana, który przy wykorzystaniu pojęć, odkrytych przez francuskich językoznawców (głównie Ferdinanda de Saussure'a)^[5], znaczącego i znaczonego, proponuje interpretację pomyłki na zasadzie przejawu dwóch znaczących (słowa, które osoba chciała wypowiedzieć i słowa, które wypowiedziała)^[6].

Zobacz też

• spuneryzm
• zapominanie
• strukturalizm