Dialekt babiloński

Język/dialekt babiloński – jeden z głównych dialektów języka akadyjskiego, który wykształcił się na początku II tys. p.n.e. z dialektu staroakadyjskiego na obszarze środkowej i południowej Mezopotamii. W użyciu pozostawał do końca I tys. p.n.e. Zapisywany był w piśmie klinowym. W rozwoju języka babilońskiego wyróżnianych jest pięć etapów: starobabiloński, średniobabiloński, młodobabiloński, nowobabiloński i późnobabiloński^[1].

fragment inskrypcji klinowej ze steli z kodeksem Hammurabiego zapisanej w języku/dialekcie starobabilońskim; zbiory Luwru w Paryżu.

kudurru z czasów panowania Kasytów w Babilonii z inskrypcją w języku/dialekcie średniobabilońskim; zbiory Cabinet des Médailles w Paryżu.

fragment inskrypcji klinowej Nabuchodonozora II z Bramy Isztar w Babilonie, zapisanej w języku/dialekcie późnobabilońskim; zbiory Muzeum Pergamońskiego w Berlinie.

Język/dialekt starobabiloński (klasyczny)

Poświadczony w źródłach pisanych z 1 połowy II tys. p.n.e., przede wszystkim listach, dokumentach prawnych i tekstach literackich. Na okres ten przypada panowanie I dynastii z Babilonu (1894-1595 p.n.e.), wraz z którą rozpoczęła się polityczna i kulturowa dominacja Babilonu w Mezopotamii.

Język/dialekt średniobabiloński

Poświadczony w źródłach pisanych z 2 połowy II tys. p.n.e., przede wszystkim dokumentach, inskrypcjach królewskich i tekstach literackich. Język ten przejęli też Kasyci, którzy na początku XVI wieku p.n.e. objęli rządy w południowej Mezopotamii. W okresie tym daje się zauważyć dużą staranność w użyciu języka, co było spowodowane najprawdopodobniej tym, iż obca warstwa panująca (Kasyci) starała się dostosować do wysokiej miejscowej kultury ludu podbtego.

Język/dialekt młodobabiloński

Poświadczony w źródłach pisanych z 1 połowy I tys. p.n.e. Jest on językiem literackim nie tylko Babilonii, ale też Asyrii, gdyż większość utworów literatury asyryjskiej zapisana została tym właśnie dialektem. Młodobabiloński znacznie bardziej związany jest ze starobabilońskim, niż dialekt średniobabiloński.

Język/dialekt nowobabiloński

Język potoczny, zaświadczony w listach i dokumentach z okresu ok. 1000-625 p.n.e. W dialekcie tym coraz wyraźniejsze stają się wpływy języka aramejskiego.

Język/dialekt późnobabiloński

Język państwa Chaldejczyków, spokrewnionych z Aramejczykami. Poświadczony jest w źródłach pisanych po 625 r. p.n.e. Inskrypcje królów chaldejskich państwa nowobabilońskiego oraz teksty literackie nawiązują do dawnych okresów języka akadyjskiego. Wraz z upływem czasu jednak dialekt ten staje coraz większą mieszaniną babilońsko-aramejską i powoli zaczyna wychodzić z użycia, gdyż w Babilonii dominującym językiem mówionym staje się aramejski. Pod koniec I tys. p.n.e. używany jest już tylko w środowisku uczonych i kapłanów. Na początku naszej ery język babiloński wychodzi zupełnie z użycia.